Α.4.1 Εισαγωγή / Γενικά Στοιχεία
Οποιοσδήποτε τύπος μαζικής καταστροφής, ή συμβάματος, ή περιστατικού, με πολλαπλές απώλειες υγείας, πλήξει μία κοινότητα είναι πολύ πιθανό ότι θα επηρεάσει και τον παιδιατρικό πληθυσμό που εντάσσεται στην κοινότητα αυτή (Lyle et al. 2009).
Προκειμένου να τεκμηριωθεί επιστημονικά η διαπίστωση αυτή καθίσταται αναγκαία η καταγραφή γεγονότων σαν αυτά που αναφέρθηκαν. Απαραίτητη προϋπόθεση σε μία τέτοιου είδους προσπάθεια είναι η καταχώρηση στοιχείων αναφορικά και με την ηλικία των θυμάτων. Πρέπει ωστόσο να είναι σαφές ότι παράλληλα, πληθώρα λοιπών προαποφασισμένων στοιχείων πρέπει να καταγράφεται ώστε να καταστεί δυνατή η αξιοποίησή τους.
Περίπου το 27% του παγκόσμιου πληθυσμού ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 0-14 έτη. Σε Βόρεια Αμερική και Ευρώπη τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται στο 20% και 15,5% αντίστοιχα (U.N Demographic and Social Statistics 2011).
Όσο αφορά την Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι της τάξης του 15%. Σε πραγματικούς αριθμούς στην περίπτωση της Ελλάδας μιλάμε για 1.664.085 άτομα. Αν δεχθούμε ότι χώροι όπως σχολικές μονάδες συγκεντρώνουν σχεδόν αμιγώς παιδιατρικό πληθυσμό έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι ο πληθυσμός της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (νήπια και παιδιά ηλικίας 4-12 ετών) ανέρχεται σε 642.000 περίπου άτομα τα οποία καθημερινώς φιλοξενούνται σε 11.444 σχολικές μονάδες (Ελληνική Στατιστική Αρχή 2012).
Ως χώροι μαζικών συναθροίσεων οι σχολικές μονάδες έχουν υψηλές πιθανότητες να αποτελέσουν το σκηνικό όπου θα εντοπιστούν μαζικές απώλειες υγείας σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ενώ δυστυχώς μπορούν να αποτελέσουν και τρομοκρατικό στόχο. Η περίπτωση του σχολείου στο Μπεσλάν το κατέδειξε με τον πιο δραματικό τρόπο (Sola et al. 1994).
Τις τελευταίες δεκαετίες ο αριθμός των καταστροφών ή των μαζικών συμβαμάτων φυσικής ή τεχνολογικής αιτιολογίας έχει αυξηθεί δραματικά. Ειδικώς 94 από το σύνολο των παγκοσμίως καταγεγραμμένων φυσικών καταστροφών συνέβησαν τα τελευταία 54 έτη. Παράλληλα ο αριθμός των τεχνολογικής αιτιολογίας καταστροφών, συμπεριλαμβανομένων σε αυτές διαρροές χημικών παραγόντων, εκρήξεις, καταρρεύσεις κτηρίων, μαζικές δηλητηριάσεις, πυρκαγιές και μεταφορικά ατυχήματα, έχουν αυξηθεί σε 2051 την δεκαετία του 1990 ενώ ήταν μόλις 266 την δεκαετία του 1970.
Ομοίως, η βαρύτητα τέτοιων συμβαμάτων διαφαίνεται αυξανόμενη ενώ παράγοντες που συντελούν στην αύξηση της βαρύτητάς τους περιλαμβάνουν την δημογραφική αύξηση, την αστικοποίηση, την αύξηση των εφαρμογών των νέων τεχνολογιών, την αύξηση των τρομοκρατικών επιθέσεων, την κοινωνική αναταραχή, την κοινωνικό-οικονομική παγκόσμια αστάθεια, την αύξηση λοιμωδών νοσημάτων και την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος (Ginter et al. 2006).
Αναλόγως το είδος της καταστροφής ή του συμβάματος ή του χώρου όπου λαμβάνει χώρα, ο αριθμός των παιδιατρικών θυμάτων αυξάνει δυσανάλογα (Becker et al. 2006).
Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες επιδεικνύουν μία ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα που έχουν να κάνουν με την υγεία και την προστασία ειδικών ευπαθών ομάδων πληθυσμού συγκαταλέγοντας στις ομάδες αυτές και την ομάδα των βρεφών, νηπίων, παιδιών και εφήβων. Παράλληλα το θέμα της αντιμετώπισης και βέλτιστης διαχείρισης οξέων συμβαμάτων απασχολεί ολοένα και περισσότερο τον στρατηγικό σχεδιασμό κυβερνήσεων, υπηρεσιών και μονάδων υγείας.
Αν και τα μαζικά συμβάματα θεωρούνται ως επί το πλείστον σπάνια (Hodgetts et al. 1998) για να επιτευχθεί η όσο το δυνατόν πληρέστερη διαχείριση αναλόγων γεγονότων απαραίτητη είναι μία πλήρης καταγραφή όσων προηγήθησαν ώστε βάσει των συλλεχθέντων στοιχείων να μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για την συχνότητα τους , την τυπολογία τους , τον αριθμό και το είδος των απωλειών σε ανθρώπινα θύματα, την ηλικία των θυμάτων που ενδεχομένως θα οδηγήσουν σε τροποποιήσεις των πρωτόκολλων αντιμετώπισης που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε περίπτωση αναλόγως της επιτυχούς ή μη εφαρμογής τους.
Α.4.2 Σκοπός
Η δημιουργία ενός καταλόγου συμβαμάτων με πολλαπλές απώλειες υγείας σε παιδιατρικά θύματα σε παγκόσμιο επίπεδο κατά τις 4 τελευταίες δεκαετίες (1973-2013). Ο σχεδιασμός μίας βάσης συλλογής δεδομένων για ανάλογα στοιχεία και πρόταση υλοποίησης και εφαρμογής της. Α.4.3 Μέθοδος Συμβάματα με μαζικές απώλειες υγείας και παιδιατρικούς ασθενείς εντοπίστηκαν μέσω μίας έρευνας MEDLINE, ηλεκτρονικής έρευνας σε παγκόσμιο ημερήσιο και περιοδικό τύπο, έρευνα σε αναφορές εθνικών κέντρων και λοιπών διαδικτυακών μηχανών αναζήτησης. Ο πίνακας 3 περιλαμβάνει τις πηγές από όπου αναζητήθηκαν δεδομένα
Α.4.4 Κριτήρια επιλογής
Το κρίσιμο στοιχείο για να θεωρηθεί ένα γεγονός συμβάν με μαζικές απώλειες υγείας εξαρτάται από την ικανότητα του συστήματος υγείας που θα κληθεί να αναλάβει την διαχείριση των θυμάτων καθώς και από το μέγεθος των διαθέσιμων πόρων του την δεδομένη χρονική στιγμή. Για το λόγο αυτό, αναγκαία χαρακτηριστικά συμβαμάτων για να συμπεριληφθούν στην μελέτη ήταν να είναι απρόβλεπτα, αιφνίδια και να έχουν ως αποτέλεσμα την συσσώρευση μεγάλου αριθμού τραυματιών ή γενικότερα απωλειών υγείας εις βάρος ενός συστήματος και εντός συντόμου χρονικού διαστήματος (Carley et al. 1998).
Έτσι, μαζικό συμβάν θεωρήθηκε οποιοδήποτε έκτακτο, με την έννοια του μη αναμενόμενου συμβάματος που περιελάμβανε 25 ή περισσότερα θύματα μεταξύ των οποίων θα έπρεπε να συγκαταλέγονται και παιδιατρικά θύματα και τα οποία οδηγήθηκαν σε νοσοκομείο ή όποιο περιελάμβανε 14 ή περισσότερα θύματα εκ των οποίων 6 ή παραπάνω ήσαν βαρέως πάσχοντες.
Ως βαρέως πάσχοντες εθεωρήθησαν όσοι χρειάστηκαν νοσηλεία σε ΜΕΘ ή έφεραν πολλαπλά τραύματα. Συμπεριλήφθησαν ακόμα και μαζικά συμβάματα για τα οποία ενώ παραμένει άγνωστος ο ακριβής αριθμός παιδιατρικών θυμάτων εντούτοις είναι διαπιστωμένο βάσει μαρτυριών ή στατιστικών μοντέλων ότι υπήρξε σε αυτά σημαντικός αριθμός τέτοιων περιπτώσεων.
Σημειώνεται ότι ο ορισμός του μαζικού συμβάματος που χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση της καταγραφής τους είναι αυθαίρετος και δεν εδράζεται σε επιστημονική τεκμηρίωση.
Ο ορισμός της ηλικίας του παιδιατρικού ασθενή δεν είναι διεθνώς καθορισμένος και υπόκειται σε διάφορους παράγοντες (ιατρικούς, δομής συστημάτων υγείας κα), η φύση των οποίων είναι μεταβλητή. Για το λόγο αυτό επιλέξαμε να συμφωνήσουμε με τον ορισμό που έθετε η κάθε πηγή ξεχωριστά.
Ομοίως, σε αναφορές στις οποίες αναφέρονταν «ανήλικοι» σαν ξεχωριστή ομάδα πληγέντων, επιλέξαμε να τους συμπεριλάβουμε στην μελέτη μας σαν παιδιατρικό πληθυσμό, αφού το όριο της ενηλικίωσης σε γενικές γραμμές συμπίπτει με το ηλικιακό όριο που παύει ο ασθενής να χρήζει παιδιατρικής φροντίδας (Ginter et al. 2006).
Σε ελάχιστες εκ των περιπτώσεων δίνονται στοιχεία είτε για τον μέσο ηλικιακό όρο των παιδιατρικών θυμάτων είτε για το εύρος των ηλικιών αυτών.
Δεν συμπεριλήφθησαν αναφορές σε συμβάματα που δεν περιείχαν παιδιατρικούς ασθενείς. Η στρατηγική έρευνας δεν απέκλεισε χρονολογικά παρά μόνο όσα συμβάματα συνέβησαν πριν το 1973 και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 ενώ κανένας αποκλεισμός δεν έγινε βάσει του γεωγραφικού χώρου όπου συνέβησαν ή του είδους αυτών.
Α.4.5 Καταγραφή
Στην καταγραφή περιλαμβάνεται ο τύπος του μαζικού συμβάματος (τροχαίο ατύχημα, βομβιστική επίθεση κα), ο γεωγραφικός εντοπισμός του σε επίπεδο κρατών ή πολιτείας στην περίπτωση των Η.Π.Α, το έτος κατά το οποίο συνέβη, ο συνολικός αριθμός απωλειών υγείας, ο αριθμός παιδιατρικών απωλειών υγείας και το ποσοστό των παιδιατρικών απωλειών σε σχέση με τις συνολικές απώλειες.
Επίσης έγινε μια απόπειρα διαχωρισμού της συγκεκριμένης τοποθεσίας του συμβάματος λαμβάνοντας υπ’ όψιν την αναμενόμενη προ του συμβάματος ηλικιακή κατανομή. Στις απώλειες υγείας, είτε στον γενικό πληθυσμό είτε στον παιδιατρικό πληθυσμό, περιλαμβάνεται τόσο ο αριθμός νεκρών όσο και ο αριθμός τραυματιών.
Προσετέθη και μία ακόμα καταχώρηση όσο αφορά τον αριθμό των νεκρών με διάκριση σε ενηλίκους ή ανηλίκους μόνο για όσα συμβάματα υπήρχαν στοιχεία.
Α.4.6 Αποτελέσματα
Παρουσιάζονται 50 σύντομα προφίλ από ισάριθμα συμβάματα με πολλαπλές απώλειες υγείας στις οποίες συμπεριλαμβάνονται παιδιατρικά θύματα.
Στο σύνολο των συμβαμάτων, τα 23 (46%) αποτελούσαν ατυχήματα, 18 (36% ) αφορούσαν επιτηδευμένες ενέργειες ενώ συμβάματα που οφείλονται σε φυσικές καταστροφές ήταν 9 (18%) (Γράφημα 1).
Στα 23 συμβάματα που αφορούσαν ατυχήματα υπήρχε η ακόλουθη κατανομή: 1 πυρκαγιά (Hart et al. 1975), 6 συμβάματα σε αθλητικές διοργανώσεις εκ των οποίων 2 σε στάδια (Slot 2007) (O’Byrne 1989), 1 σε αγώνα ταχυπλόων (Vukmir & Paris 1991), 2 σε αεροπορικές επιδείξεις (Dumas 2009) (Johnson 2012), 1 κεραυνός σε γήπεδο (Dollinger 1985), 1 μαζική δηλητηρίαση (Perry et al. 1998), 1 ναυάγιο (Timperman 1991), 1 συντριβή επιβατικού αεροσκάφους (van Amerongen et al. 1993), 3 συγκρούσεις τραίνων (Hodgetts et al. 1998), 9 τροχαία ατυχήματα με λεωφορεία (Lewis et al. 1980) (Carley et al. 1998) (Wass et al. 1994) (Hodgetts et al. 1998) (ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΛΑΡΙΣΑΣ 2003) (BBC GREEK 2003) (Lyon & Sanders 2012) και 2 διαρροές τοξικών χημικών (Cyr C. 1988) (Timm & Reeves 2007).
Στο γράφημα 2 όπου αποτυπώνεται σχηματικά η ποσοστιαία κατανομή ανά είδος ατυχήματος στην κατηγοριοποίηση διάφορα περιλαμβάνονται τα 2 ατυχήματα που αφορούν στην έκλυση χημικού παράγοντος (Cyr C. 1988) (Timm & Reeves 2007) και 1 μαζική δηλητηρίαση (Perry et al. 1998) (Γράφημα 2). Σημειώνεται ότι αν και συμβάματα με μαζικές απώλειες υγείας σε στάδια ή σε αθλητικές διοργανώσεις ή αθλητικές συναθροίσεις είναι σχετικά σπάνια, στην παρούσα καταγραφή αποτελούν το περίπου το ¼ των ατυχημάτων, έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλο αριθμό θυμάτων τα οποία χρήζουν στην πλειοψηφία τους νοσοκομειακής αντιμετώπισης .
18 συμβάματα (36% του συνόλου) αφορούσαν επιτηδευμένες ενέργειες: έξι βομβιστικές επιθέσεις (BBC 1974) (Frykberg & Tepas 1988) (Brown & Marshall 1988) (Quintana et al. 1997) (Samson & Crow 1997) (Carley et al. 1998) (IBNLive 2007) , 8 επιθέσεις σε σχολεία (Samson & Crow 1997) (Stolinsky, 1998) (BBC 2002) (UNICEF 2009) (Cohen-Almagor & Haleva-Amir 2008) (Armstrong & Frykberg 2007) (Corrigan 2013), 1 επίθεση σε κατασκήνωση (Sollid et al. 2012), 1 επίθεση με δηλητηριώδες αέριο (Okumura et al. 1996) και η επίθεση στο World Trade Center (Fairbrother et al. 2004). Τέλος συμπεριλήφθηκε στις επιτηδευμένες ενέργειες μία εκδήλωση πυρκαγιάς (Ammerman 1993) που θεωρήθηκε πως μπορεί να οφείλεται σε εμπρησμό (U.S. Department of Justice 1993) ( Γράφημα 3). Σημειώνεται ότι στο γράφημα 3, όπου αποτυπώνεται η ποσοστιαία κατανομή ανά είδος επιτηδευμένης ενέργειας, στην κατηγοριοποίηση διάφορα περιλαμβάνονται η επίθεση με Sarin στο μετρό του Τόκυο (Okumura et al. 1996), η επίθεση στο World Trade Center (Fairbrother et al. 2004) και πυρκαγιά σε κοινόβιο μελών θρησκευτικής αίρεσης (Ammerman 1993).
Τα συμβάματα που οφείλονταν σε φυσικές καταστροφές ήταν 9 (18% του συνόλου): 1 σεισμός (Peek-Asa et al. 1998), 6 τυφώνες (Beven & Kimberlain 2009) (Berg 2009) (Callaghan et al. 2007) (Stewart 2004) (CDC 2012), 1 πλημμύρα (Gnauck et al. 2007), και 1 επιδημία από SARS (Poutanen et al. 2003) (Varia et al. 2003). Για λόγους που εξυπηρετούν τους σκοπούς της παρούσης μελέτης επιλέξαμε να συμπεριλάβουμε μια κεραυνοπληξία σε γήπεδο στα ατυχήματα σε αθλητικές δραστηριότητες και όχι στις φυσικές καταστροφές. Στην κατηγοριοποίηση διάφορα στο γράφημα 4 περιλαμβάνονται 1 σεισμός (Peek-Asa et al. 1998), 1 πλημμύρα (Gnauck et al. 2007), 1 επιδημία (Varia et al. 2003).
Από τα 50 καταγεγραμμένα συμβάματα 18 εξ αυτών έλαβαν χώρα σε περιβάλλοντα όπου κατεξοχήν υπάρχει υψηλή συγκέντρωση παιδιών. 9 συνέβησαν σε σχολικά συγκροτήματα (Samson & Crow 1997) (Stolinsky 1998) (Nordberg 1999) (BBC 2002) (UNICEF 2009) (Cohen-Almagor & Haleva-Amir 2008) (Armstrong & Frykberg 2007) (Corrigan 2013), στα 9 αυτά συμπεριλήφθηκε και ο χώρος της κατασκήνωσης στην Νορβηγία (Sollid et al. 2012). 7 αφορούσαν σχολικά λεωφορεία (Lewis et al. 1980) (Wass et al. 1994) (Hodgetts et al. 1998) (ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΛΑΡΙΣΑΣ 2003) (Timm & Reeves 2007) (Lyon & Sanders 2012)1 συνέβη κατά διάρκεια αγώνα παιδικού πρωταθλήματος (Dollinger 1985) και 1 σε εφηβική κοινωνική συνάθροιση (Perry et al. 1998).
Από τα 50 συνολικά καταγεγραμμένα συμβάματα με παιδιατρικούς ασθενείς στάθηκε δυνατό να υπολογιστεί ποσοστό αυτών επί του συνόλου των απωλειών μόνο σε 33 εξ αυτών (6η στήλη πίνακα 4).
Συζήτηση Στοιχεία για την βαρύτητα των παιδιατρικών τραυματιών δεν ήταν δυνατό να συγκεντρωθούν ωστόσο άλλες προσπάθειες ανάλογης καταγραφής μαζικών συμβαμάτων τείνουν να δείξουν ότι έχουν ως αποτέλεσμα κυρίως ελάσσονα τραύματα σε σχέση με μείζονα τραύματα ή στέρηση ζωής (Carley et al. 1998).
Σε σχέση όμως με ενηλίκους, και πάλι βάσει άλλων ερευνών (Gnauck et al. 2007) οι παιδιατρικοί ασθενείς έχουν μικρότερη πιθανότητα κατά τη διαδικασία πρωτογενούς διαλογής (Triage) να συμπεριληφθούν σε κατηγορίες χαμηλής προτεραιότητας, όπως είναι η πράσινη ή κίτρινη και υψηλότερη να συμπεριληφθούν στην κόκκινη κατηγορία.
Από τα 50 συνολικά καταγεγραμμένα συμβάματα με παιδιατρικούς ασθενείς στάθηκε δυνατό να υπολογιστεί ποσοστό αυτών επί του συνόλου των απωλειών μόνο σε 33 εξ αυτών.
Τα αντικρουόμενα στοιχεία για κάθε συμβάν και η αμφισβητούμενη ποιότητα αυτών καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την εξαγωγή συμπερασμάτων.
Γεγονός είναι ότι συγκεκριμένοι τύποι συμβαμάτων, όπως επιθέσεις σε σχολεία, έχουν δυσανάλογα αυξημένο ποσοστό παιδιατρικών απωλειών σε σχέση με άλλα. Η μέση τιμή παιδιατρικών απωλειών για τα 33 συμβάματα ήταν 54% (5,7-100) χωρίς όμως να μπορεί να αποτελέσει ένδειξη για την εξαγωγή συμπερασμάτων.
Ακόμα και αν είναι παραδεκτό και επιστημονικώς τεκμηριωμένο ότι οι παιδιατρικοί ασθενείς αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό των θυμάτων των οποίων επιλαμβάνονται οι Επικουρικές Ιατρικές Ομάδες Καταστροφών (DMAT) στο πεδίο ενός συμβάματος ή καταστροφής με μαζικές απώλειες υγείας, τα στοιχεία που προέρχονται από διάφορες μελέτες είναι αντικρουόμενα όσον αφορά το ποσοστό των παιδιατρικών ασθενών που υποδέχονται οι ομάδες αυτές και κυμαίνονται από 10% επί του συνόλου των απωλειών (Henderson et al. 1994) έως και περίπου το 1/3 των συνολικών απωλειών.
Ειδικώς, τα ιδιαιτέρως νεαρής ηλικίας παιδιά <4 αντιπροσωπεύουν ένα υψηλό ποσοστό θυμάτων μαζικών απωλειών υγείας προκαλούμενων από συμβάματα φυσικής αιτιολογίας. Ομοίως από άλλες μελέτες τα παιδιά ηλικίας ≤5 αποτελούν το 15% του συνόλου των απωλειών υγείας (Gnauck et al. 2007). Τα αποτελέσματα αυτά προέρχονται από μετρήσεις ανάπτυξης Επικουρικών Ιατρικών Ομάδων Καταστροφών σε ιδίας τυπολογίας συμβάματα φυσικής αιτιολογίας
Α.4.8 Προβλήματα/ Περιορισμοί
Αν και στόχος της μελέτης είναι να παρουσιάσει την επιδημιολογία και επίπτωση συμβαμάτων μαζικών απωλειών με παιδιατρικούς ασθενείς σε παγκόσμια κλίμακα και για το διάστημα 1973-2013 δεν μπορεί να ισχύσει ο ισχυρισμός ότι η καταγραφή είναι εξαντλητική και τα στοιχεία πλήρως διασταυρωμένα λόγω της σπανιότητάς τους και του είδους των πηγών τους. Άλλωστε αποτελέσματα που προκύπτουν μέσω αναδρομικής μεθοδολογικής προσέγγισης είναι σχεδόν αδύνατο να είναι σε κάθε περίπτωση πλήρη. Ιδεωδώς, δεδομένα πρέπει να συλλέγονται κοντά στον πραγματικό χρόνο που διαδραματίστηκε ένα συμβάν με μαζικές απώλειες (Carley et al. 1998).
Ως συστηματικό σφάλμα θεωρείται το υψηλά καταγεγραμμένο ποσοστό μαζικών συμβαμάτων στις ΗΠΑ και σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης για τις οποίες υπάρχουν περισσότερα στοιχεία λόγω οργανωμένων συστημάτων και υπηρεσιών καταγραφής. Ομοίως το ποσοστό της τυπολογίας των συμβαμάτων επηρεάζεται από το γεωγραφικό μήκος και πλάτος που αυτά εντοπίζονται.
Η δυσκολία καταγραφής μαζικών απωλειών υγείας σε συμβάματα όπως είναι επί παραδείγματι οι σεισμοί, λόγω του εύρους και της ποικιλίας των απωλειών, έχει ως αποτέλεσμα να υποαναφέρονται καθώς μόνο ένα ανάλογο συμβάν καταγράφεται.
Παραλλήλως, οι ορισμοί που χρησιμοποιήθηκαν για χαρακτηρισμό μαζικού συμβάματος, παιδιατρικού ασθενούς και βαρύτητας πάσχοντος μόνο ως αδροί δείκτες μπορούν να θεωρηθούν.
Σε αυτήν την μελέτη όπως και σε ανάλογες (Hodgetts et al. 1998) διαφορετικές αναφορές για το ίδιο συμβάν έδειξαν σοβαρές διαφορές στην εκτίμηση των απωλειών υγείας. Η ποιότητα των δεδομένων σε ανάλογες περιπτώσεις είναι συνήθως περιορισμένης αξίας και αμφίβολης ακρίβειας.
Συμπεράσματα / Προτάσεις
Συνοψίζοντας προκύπτει ότι η συλλογή στοιχείων σχετικών με συμβάματα με μαζικές απώλειες υγείας είναι αναγκαία τόσο αναφορικώς με την αξιολόγηση των εφαρμοσθέντων μοντέλων διαχείρισής τους όσο και για τον μελλοντικό σχεδιασμό αντιμετώπισης συμβαμάτων (Thomas et al. 2006).
Η μόνη πρακτική μέθοδος αναγνώρισης και καταγραφής συμβαμάτων με μαζικές απώλειες υγείας είναι μέσω μίας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων. Αν τα συλλεχθέντα αρχεία δεν καταχωρούνται σε ένα δεικτοδοτημένο αρχείο θα απολεσθούν μαζί με τα όποια συμπεράσματα θα μπορούσαν να εξαχθούν από την ανάλυσή τους (Carley et al. 1998).
Το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λέουβεν (Βέλγιο) και το Κέντρο Έρευνας Επιδημιολογίας Καταστροφών (CRED) λειτουργούν ηλεκτρονική βάση δεδομένων καταστροφών και μαζικών συμβαμάτων (Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED) & Université catholique de Louvain 2009).
Η βάση, η οποία περιέχει στοιχεία για καταστροφές και συμβάματα με μαζικές απώλειες υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, περιλαμβάνει δεδομένα από το 1900 έως σήμερα. Περιλαμβάνει μηχανές αναζήτησης βάσει προφίλ χώρας, τυπολογίας συμβάματος, αναλύει μοντέλα τάσεων και εμπεριέχει χάρτες. Είναι η πληρέστερη και η εγκυρότερη ηλεκτρονική βάση που υπάρχει.
Η ταξινόμηση της σοβαρότητας ενός συμβάματος πραγματοποιείται μέσω τριών μεθόδων: α) του αριθμού των νεκρών, β) του αριθμού του πληθυσμού που επηρεάστηκε από αυτό χωρίς να διευκρινίζεται ο τρόπος, γ) του οικονομικού κόστους.
Η προσέγγιση αυτή δημιουργεί κενά στην συλλεχθείσα πληροφορία. Για κάθε συμβάν δίνονται στοιχεία, πλέον των όσων αναφέρθηκαν, σχετικών με τον χρόνο έναρξης εκδήλωσής του και ολοκλήρωσής του.
Στοιχεία σχετικά με το φύλο, την ηλικία των θυμάτων δεν εμπεριέχονται γεγονός που θέτει σοβαρούς περιορισμούς στην αξιοποίηση της πληροφορίας και δεν επιτρέπει τον επανασχεδιασμό των συστημάτων απόκρισης αναλόγων συμβαμάτων βάσει του προφίλ των προηγουμένων.
Μία τέτοιου είδους καταγραφή θα καθιστούσε δυνατή την αποτύπωση του Προφίλ Απωλειών Συμβάματος (Casualty Incident Profile / CIP). Ένα τέτοιο εργαλείο θα συντελούσε τα μέγιστα στην ορθότερη αποτίμηση της επίπτωσης ενός συμβάματος κυρίως, αναφορικώς με τα χαρακτηριστικά των ιδίων των ασθενών και των τραυμάτων τους (Carley & Mackway-Jones 1997).
Επί παραδείγματι αν προέκυπτε από μία στατιστική ανάλυση παρελθόντων συμβαμάτων ότι το ποσοστό των παιδιατρικών ασθενών κυμαίνεται σε σχεδόν σταθερά επίπεδα αυτό θα επέβαλε ανάλογη προετοιμασία απόκρισης τόσο όσον αφορά εξειδικευμένο προσωπικό και την εκπαίδευσή του, όσο και την προμήθεια σχετικού παιδιατρικού εξοπλισμού.
Χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα μελέτης κάνουν λόγο για ποσοστό παιδιών που εμπλέκεται σε συμβάματα μαζικών απωλειών υγείας και κυμαίνονται από 10% έως 100% που αντιστοιχούν σε πραγματικούς αριθμούς εύρους 6-67, καταλήγοντας ότι ο σχεδιασμός απόκρισης σε ανάλογα συμβάματαθα πρέπει να κάνει πρόβλεψη για 10-15% παιδιατρικών ασθενών (MackwayJones et al. 1999).
Ιδιαιτέρως, ένα εργαλείο CIP θα λειτουργούσε ιδεωδώς στον σχεδιασμό ρεαλιστικών ασκήσεων επί χάρτου, ασκήσεων διαλογής και παρεμφερούς τυπολογίας ασκήσεων. Η δημιουργία ενός CIP για κάθε συμβάν θα μπορούσε να επιτευχθεί σχετικώς εύκολα με την καταχώρηση των σχετικών δεδομένων από τις υγειονομικές υπηρεσίες που ενεπλάκησαν στην ιατρική διαχείρισή του, προοπτικά, σε σύντομο χρόνο μετά το τέλος αυτής, βάσει ενός προτυποποιημένου μοντέλου καταγραφής, το οποίο θα μπορούσε να διαφέρει κατ’ εξαίρεση ανά τυπολογία συμβάματος (συμβάν με πολλούς εγκαυματίες), αλλά το οποίο στην βασική του δομή θα παραμένει σταθερό.
Το μοντέλο καταγραφής θα πρέπει να προτείνεται από την κεντρική υγειονομική υπηρεσία κάθε κράτους η οποία το πιθανότερο είναι να ταυτίζεται με το Υπουργείο Υγείας. Θα πρέπει ωστόσο να χρησιμοποιείται υποχρεωτικώς κοινό προτυποποιημένο μοντέλο για όλα τα κράτη στο οποίο θα καταλήξουν κατόπιν διαβούλευσης και τεχνικής επιστημονικής έκθεσης, ώστε να διευκολύνεται η καταγραφή των δεδομένων στην κεντρική, παγκόσμια βάση δεδομένων και να είναι εφικτή η ανάλυσή τους.
Γίνεται εμφανής η ανάγκη για ένα κεντρικό και πλήρες στο σχεδιασμό του σύστημα καταγραφής συμβαμάτων με μαζικές απώλειες υγείας το οποίο θα συνεπικουρούσε στην κατανόηση του μηχανισμού γένεσης και αντιμετώπισης αυτών και θα βελτιστοποιούσε τον τρόπο απόκρισης σε μελλοντικά συμβάντα.
Ασφαλώς η χρήση πληροφορίας που θα περιλαμβάνεται σε αυτήν την βάση θα πρέπει να είναι ελεύθερη για όλους και να γίνεται εντελώς απρόσκοπτα.
Καταγραφή Συμβαμάτων με Πολλαπλές Απώλειες Υγείας σε Παιδιατρικά Θύματα (Μέρος Τρίτο)
Αλγόριθμοι Διαλογής Πεδίου (Triage) Παιδιατρικών Ασθενών σε Συμβάματα με Μαζικές Απώλειες Υγείας
ΕΛΕΝΗ Λ. ΘΕΜΕΛΗ
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
