Η ηλεκτροπληξία αποτελεί τη δεύτερη υψηλότερη αιτία θανάτου σε βιομηχανικά ατυχήματα. Χιλιάδες άνθρωποι παγκοσμίως εμπλέκονται κάθε χρόνο σε ατυχήματα με ηλεκτρικό ρεύμα, με ποσοστό περίπου 60% να καταλήγουν νεκροί από ηλεκτροπληξία. Για τον λόγο αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα προστασίας κατά την εργασία σε ή κοντά σε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.
Το ηλεκτρικό ρεύμα αποτελεί επίσης κύρια αιτία βιομηχανικών πυρκαγιών. Στη χημική βιομηχανία, η αστοχία ηλεκτρολογικού εξοπλισμού μπορεί να προκαλέσει σπινθήρες, οι οποίοι αποτελούν πηγή ανάφλεξης και να οδηγήσουν σε μεγάλες πυρκαγιές ή εκρήξεις. Βραχυκύκλωμα σε ηλεκτρική γραμμή είναι, επίσης, συχνή αιτία πυρκαγιάς. Επιπλέον, η αυξημένη χρήση βιομηχανικών οχημάτων (γερανοί, ανυψωτικά, πλατφόρμες, κ.λπ.) έχει οδηγήσει σε ατυχήματα, καθώς συχνά έρχονται σε επαφή με εναέρια καλώδια κατά τις κινήσεις τους.
Στις οικιακές πυρκαγιές, σχεδόν το 80% προκαλείται από βλάβη ηλεκτρικών συσκευών ή υπερφόρτωση πηγών ρεύματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι οικογένειες μπορεί να χάσουν τις αποταμιεύσεις μιας ζωής, ενώ συνολικά χάνονται δισεκατομμύρια δολάρια εξαιτίας έλλειψης ενημέρωσης για την ηλεκτρική ασφάλεια. Όλα αυτά μπορούν εύκολα να αποφευχθούν με την τήρηση βασικών κανόνων.
Βασικές Έννοιες Ηλεκτρικής Ισχύος
Η ηλεκτρική ισχύς μεταφέρεται μέσω μονωμένων αγωγών. Οι αγωγοί καλύπτονται από μη αγώγιμα υλικά (λάστιχο, πλαστικό, κεραμικό, γυαλί) ώστε να αποφεύγεται η άμεση επαφή. Όμως, η μόνωση μπορεί να φθαρεί από την παλαιότητα, την υπερφόρτωση, ή από μηχανικές βλάβες, με αποτέλεσμα ηλεκτροπληξίες ή φωτιά.
Για την αποφυγή ηλεκτροπληξίας είναι απαραίτητη η γείωση. Η γείωση δημιουργεί διαδρομή χαμηλής αντίστασης, μειώνοντας τον κίνδυνο. Συνιστάται η χρήση πριζών με τρεις ακίδες και διακοπτών ασφαλείας όπως ELCB ή RCBO, που ενεργοποιούνται στα 30 mA.
Επιπλέον, χρησιμοποιούνται διάφορα είδη ρελέ και προστατευτικών διατάξεων για υπερφορτώσεις, διαρροές γείωσης, βραχυκυκλώματα, κ.ά.
Είδη Ηλεκτρικών Κινδύνων
Υπάρχουν πέντε βασικές κατηγορίες:
-
Ηλεκτροπληξία (Electrocution)
-
Ηλεκτρικά εγκαύματα
-
Ηλεκτρικό τόξο & έκρηξη τόξου (Arc Flash & Arc Blast)
-
Ηλεκτρική φωτιά και έκρηξη
-
Δευτερογενείς τραυματισμοί
1. Ηλεκτροπληξία
Συμβαίνει όταν άτομο αγγίξει αγώγιμη επιφάνεια με τάση και το ρεύμα περάσει από το σώμα του. Ηλεκτροπληξία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές κακώσεις ή θάνατο.
Διαφορά όρων:
-
Ηλεκτρικό σοκ = μη θανατηφόρο πλήγμα
-
Ηλεκτροπληξία = θανατηφόρο σοκ
Επιδράσεις του ρεύματος στο σώμα:
-
< 1 mA: Καμία
-
1–3 mA: Ήπια αίσθηση
-
10 mA: Αδυναμία απομάκρυνσης χεριού (παράλυση χεριών)
-
30 mA: Αναπνευστική παράλυση
-
75–250 mA: Κοιλιακή μαρμαρυγή
-
4 A: Παράλυση καρδιάς
-
5 A: Καύση ιστών
⚠️ Σημείωση: Μόλις 50 Volt μπορούν να σκοτώσουν έναν άνθρωπο, ανάλογα με την αντίσταση του σώματος.
2. Ηλεκτρικά Εγκαύματα
Διακρίνονται σε:
-
Άμεσα (ρεύμα περνάει από το σώμα, καίγοντας ιστούς)
-
Έμμεσα (λόγω θερμικής ακτινοβολίας από ηλεκτρικό τόξο).
3. Ηλεκτρικό Τόξο και Έκρηξη Τόξου
-
Arc Flash: Απελευθέρωση ενέργειας (φως, θερμότητα) σε βλάβη κυκλώματος. Θερμοκρασίες έως και 20.000 °C.
-
Arc Blast: Εκρηκτικό κύμα που συνοδεύει το τόξο, προκαλώντας εκτόξευση μετάλλων, θόρυβο >160 dB, εγκαύματα, απώλεια όρασης/ακοής, τραυματισμούς από πίεση.
4. Ηλεκτρική Φωτιά και Έκρηξη
Οι πιο συχνές αιτίες σε βιομηχανία, γραφεία και σπίτια:
-
Υπερφόρτωση κυκλωμάτων
-
Ελαττωματικός εξοπλισμός
-
Κακή χρήση (π.χ. «γυμνά» καλώδια σε πρίζα)
-
Λάθος επιλογή εξοπλισμού σε εύφλεκτα περιβάλλοντα
-
Κακή συντήρηση
-
Στατικός ηλεκτρισμός
5. Δευτερογενείς Επιπτώσεις
Κατά την ηλεκτροπληξία, οι μυϊκές συσπάσεις μπορεί να προκαλέσουν πτώσεις από ύψος, τραυματισμούς, κατάγματα ή άλλες κακώσεις.
Μέτρα Ηλεκτρικής Ασφάλειας
-
Αυστηρή τήρηση LOTO (Lockout-Tagout) πριν την εργασία
-
Αποφυγή εργασιών σε ζωντανά κυκλώματα χωρίς ειδική εκπαίδευση
-
Ορισμός ορίων ασφαλείας τόξου στα ηλεκτρικά πάνελ
-
Χρήση διπλά μονωμένων εργαλείων και φλογοανθεκτικών εργαλείων κοντά σε εύφλεκτα
-
Χρήση γείωσης και σωστών πριζών με γείωση
-
Αποφυγή πρόχειρων συνδέσεων και φθαρμένων καλωδίων
-
Αποθήκευση καλωδίων μακριά από αιχμηρά σημεία, χημικά, ή κυκλοφορία οχημάτων
-
Χρήση ELCB/RCBO και διπλά μονωμένων εργαλείων
-
Χρήση μονωτικών χαλιών και σκάλων από μη αγώγιμα υλικά
-
Μη χρήση μεταλλικών κοσμημάτων σε ηλεκτρολογικές εργασίες
-
Χρήση ΜΑΠ: γάντια, γυαλιά, στολές προστασίας από τόξο
-
Σήμανση και ανάρτηση προειδοποιητικών πινακίδων
-
Εκπαίδευση προσωπικού σε πρώτες βοήθειες για ηλεκτροπληξία
-
Εγκατάσταση ανιχνευτών καπνού σε ηλεκτρικούς πίνακες
-
Τακτική συντήρηση και επιθεώρηση εξοπλισμού
⚡ Η ηλεκτρική ασφάλεια πρέπει να είναι πάντα πρώτη προτεραιότητα.
Η πρόληψη σώζει ζωές, περιουσίες και την κοινωνία.
Πηγή: Electrical Safety
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
