Οι καρδιακοί ρυθμοί που σχετίζονται με καρδιακή ανακοπή διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: απινιδώσιμοι ρυθμοί(Κοιλιακή μαρμαρυγή/ Ασφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδίαVentricular Fibrillation/pulseless Ventricular Tachycardia VF/VT) και μη απινιδώσιμοι ρυθμοί(Ασυστολία/Άσφυγμη ηλεκτρική δραστηριότητα,Pulseless Electrical Activity PEA).Η πρωταρχική διαφορά στην αντιμετώπιση αυτών τω δύο κατηγοριών αρρυθμιών συνίσταται στην ανάγκη για απινίδωση στους ασθενείς με VF/VT. Σε περίπου 25% των καρδιακών ανακοπών ο αρχικός καταγεγραμμένος ρυθμός είναι κοιλιακή μαρμαρυγή και άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία (VF/VT), τόσο ενδονοσοκομειακά όσο και εξωνοσοκομειακά. Επίσης, η VF/VT θα εμφανιστούν κατά την αναζωογόνηση σ’ ένα ποσοστό περίπου 25% των καρδιακών ανακοπών με αρχικό καταγεγραμμένο ρυθμό ασυστολίας ή άσφυγμης ηλεκτρικής δραστηριότητας [48].
Κοιλιακή ταχυκαρδία
Η κοιλιακή μαρμαρυγή προκαλείται από ασυντόνιστη και ανώμαλη εκπόλωση του μυοκαρδίου, που έχει ως επακόλουθο την αναποτελεσματική συστολή του και τη διακοπή της καρδιακής παροχής. Μη αναστρέψιμες εγκεφαλικές βλάβες επέρχονται μετά από 2 λεπτά και η βασική ΚΑΡΠΑ πρέπει να αρχίσει αμέσως. Το χρονικό όριο για την εγκατάσταση μη αναστρέψιμων εγκεφαλικών βλαβών μπορεί να είναι μεγαλύτερο στα παιδία και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως υποθερμία. Η βασικά ΚΑΡΠΑ στην καλύτερη περίπτωση αποτελεί μέθοδο στοιχειώδους υποστήριξης των ζωτικών λειτουργειών, αλλά δεν θεραπεύει ή δεν μπορεί να αναστρέψει την κοιλιακή μαρμαρυγή. Θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισής της είναι η έγκαιρη εφαρμογή απινίδωσης. Όσο πιο γρήγορα εφαρμοστεί η απινίδωση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα επιτυχίας [15].
Η πρώιμη απινίδωση είναι κρίσιμη για την επιβίωση μετά από καρδιακή ανακοπή για τους παρακάτω λόγους: ο συχνότερος ρυθμός που προκαλεί καρδιακή ανακοπή είναι η κοιλιακή μαρμαρυγή(VF).Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την κοιλιακή μαρμαρυγή είναι η ηλεκτρική απινίδωση. Με την πάροδο του χρόνου μετά την ανακοπή, η πιθανότητα επιτυχούς απινίδωσης ελαττώνεται. Η κοιλιακή μαρμαρυγή τείνει μέσα σε λίγα λεπτά να μετατρέπεται σε ασυστολία. Πολλοί ενήλικες σε κοιλιακή μαρμαρυγή μπορούν να επιβιώσουν νευρολογικά ανέπαφα ακόμη και όταν η απινίδωση εκτελείται τόσο αργά, όσο σε 6-10 λεπτά μετά από ξαφνική καρδιακή ανακοπή, ιδιαίτερα αν παρέχεται καρπα.
Κοιλιακή μαρμαρυγή
Η επίδοση της ΚΑΡΠΑ εν αναμονή άφιξης του απινιδωτή φαίνεται να παρατείνει την κοιλιακή μαρμαρυγή, συμβάλλοντας στη διατήρηση της λειτουργίας της καρδιάς και του εγκεφάλου. Η βασική καρπα ωστόσο είναι αδύνατον από μόνη της να μετατρέψει την κοιλιακή μαρμαρυγή σε κανονικό ρυθμό.
Η ταχύτητα με την οποία πραγματοποιείται η απινίδωση είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας, της επιτυχίας των προσπαθειών ανάνηψης, για την θεραπεία της κοιλιακής μαρμαρυγής. Τα ποσοστά επιβίωσης μετά την καρδιακή ανακοπή μειώνονται περίπου 7-10% κάθε λεπτό που καθυστερεί η απινίδωση. Το ποσοστό επιβίωσης όταν η απινίδωση επιτυγχάνεται μέσα στο πρώτο λεπτό κατάρρευσης είναι 90%. Όταν όμως η απινίδωση καθυστερεί τα ποσοστά επιβίωσης μειώνονται συνεχώς (50% στα 5 λεπτά,30% στα 7 λεπτά,2%-5% πέρα των 12 λεπτών) [49,50].
Νομικό πλαίσιο
Αρχικά η απινίδωση με την χρήση ΑΕΑ από άλλα άτομα εκτός επαγγελματιών υγείας (Ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό) δεν προβλεπόταν από κοινή Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. ΄Όμως η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης λαμβάνοντας υπόψη διεθνή επιστημονικά δεδομένα έχουν επιτρέψει με ειδική νομοθεσία την χρήση ΑΕΑ και από μη επαγγελματίες υγείας. Υποστηρίζουν μάλιστα πως αφού η χρήση τους δεν προϋποθέτει κλινική διάγνωση θα πρέπει να αποσυρθεί από την λίστα των Ιατρικών καθηκόντων.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν 1409/6.6.2007 Απόφαση της
Εκτελεστικής
Επιτροπής του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας και την πρόταση της Εθνικής Επιτροπής Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης(ΕΕΚΑΑΝ) του ΚΕΣΥ, επιδιώκεται η θέσπιση βασικών κανόνων χρήσης Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδιστών από μη ιατρούς λειτουργούς υγείας και γενικό πληθυσμό για την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής.
Ο μη επαγγελματίας υγείας δεν χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις, παρά μόνον την εκπαίδευση στη Βασική Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση (Β-ΚΑΑ) και στη χρήση ΑΕΑ, η οποία παρέχεται είτε σε ειδικό πιστοποιημένο σεμινάριο αναγνωρισμένο από την ΕΕΚΑΑΝ του ΚΕΣΥ είτε στο πλαίσιο πιστοποιημένης από το ΚΕΣΥ επαγγελματικής κατάρτισης.
Στόχος του προγράμματος είναι να αυξηθεί το ποσοστό επιβίωσης των θυμάτων της καρδιακής ανακοπής και η ποιότητα της υπόλοιπης ζωής τους. Γίνεται προτροπή του πληθυσμού και των ομάδων που εμπλέκονται επαγγελματικά στην αντιμετώπιση των επειγόντων περιστατικών(σώματα ασφαλείας, ναυαγοσώστες κ.τ.λ.) να εκπαιδευτούν στην καρπα.
Ο Αυτόματος Εξωτερικός Απινιδωτής, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιοδήποτε έχει εκπαιδευτεί στην Β-ΚΑΑ και στον ΑΕΑ, εφαρμόζοντας τις οδηγίες του κατασκευαστή. Ένα άτομό που προσφέρει άμεση βοήθεια σε ένα θύμα καρδιακής ανακοπής χωρίς να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, είτε με την χρήση του ΑΕΑ είτε χωρίς, δεν θεωρείται ένοχο.
Η εγκατάσταση ενός απινιδωτή αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους με μεγάλο αριθμό πολιτών. Σε δημόσιους χώρους υπολογίζεται ότι η καρδιακή ανακοπή συμβαίνει σε ποσοστό 16%-20% και αφορά κυρίως νέα άτομα, χωρίς να τους έχει δώσει προειδοποιητικά σημάδια και εκδηλώνεται συνήθως με κοιλιακή μαρμαρυγή που είναι απινιδώσιμος ρυθμός.
Η επιβίωση ενός θύματος που υπέστη καρδιακή ανακοπή εξαρτάται άμεσα από τις δεξιότητες και την ετοιμότητα του παρευρισκομένου. Σε μια ανακοπή που θα συμβεί εκτός νοσοκομείου και δεν θα χρησιμοποιηθεί απινιδωτής, η επιβίωση του θύματος χωρίς νευρολογική βλάβη μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο είναι 1%.Το πιο σύγχρονο ασθενοφόρο με τους πιο εκπαιδευόμενους διασώστες και τα τελειότερα μέσα δεν μπορούν να προσφέρουν στον ίδιο χώρο την ποιοτική άμεση φροντίδα του εκπαιδευόμενου παρευρισκόμενου πολίτη. Με τον έγκαιρο απινιδισμό αυξάνεται σημαντικά η επιβίωση του θύματος χωρίς κάποια νευρολογική βλάβη. Οι χώροι στους οποίους είναι διαθέσιμοι οι απινιδωτές, περιγράφονται παρακάτω.
Χώροι στους οποίους είναι διαθέσιμοι οι απινιδωτές
Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης αναγνωρίζοντας και την αναγκαιότητα εγκατάστασης ΑΕΑ σε δημόσιους χώρους καθώς και τα θετικά αποτελέσματα στη Δημόσια Υγεία με την χρήση των ΑΕΑ, ένωσαν τις δυνάμεις τους και εξέδωσαν τις δικές τους κατευθυντήριες οδηγίες οι οποίες επικεντρώνονται στην νομοθεσία περί απινίδωσης, στην εκπαίδευση για την χρήση ΑΕΑ, καθώς και στην ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων εγκατάστασης ΑΕΑ σε δημόσιους χώρους.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η απλοποίηση τους όσον αφορά τον χειρισμό τους, το μικρό τους μέγεθος, η βελτίωση στην ακρίβεια και αποτελεσματικότητα τους καθώς και η μείωση του κόστους τους συνέβαλε ουσιαστικά στην χρησιμότητα τους και στην ευρεία εφαρμογή τους.
Η θέση εγκατάστασης του Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή πρέπει να είναι προσβάσιμη και ορατή εμφανώς σε όλους(περπατώντας 1-1μιση λεπτό).Η θέση του ΑΕΑ πρέπει να είναι διπλά σε τηλέφωνο για την άμεση ενεργοποίηση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης.
Στις 19/9/2008 η ILCOR(International Liaison Committee on Resuscitation) προώθησε το διεθνές σήμα για την εύκολη αναγνώριση των σημείων εγκατάστασης Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδωτών (ΑΕΑ).Αυτό είναι το παρακάτω και έχει υιοθετηθεί διεθνώς. Οι δημόσιοι χώροι όπου πρέπει να τοποθετείται ο ΑΕΑ έχουν καθοριστεί στην ανωτέρω εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας. Το διεθνές σήμα έχει άσπρο και πράσινο χρώμα, όπως απεικονίζεται παρακάτω.
Διεθνές σύμβολο ΑΕΑ
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας υπολογίζεται ότι ποσοστό 16%-20% των ανακοπών συμβαίνει σε δημόσιους χώρους. Στους δημόσιους χώρους, η ανακοπή αφορά κυρίως σε νεαρά άτομα χωρίς να προηγούνται προειδοποιητικά σημεία και εκδηλώνεται συνήθως σε κοιλιακή μαρμαρυγή(>85) που είναι απινιδώσιμος ρυθμός. Το ποσοστό επιβίωσης εξαρτάται άμεσα από τις δεξιότητες και την ετοιμότητα του παρευρισκομένου είτε αυτός έχει ιατρικές γνώσεις ή νοσηλευτικές είτε έχει άριστη γνώση της Βασικής Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης και της χρήσης ΑΕΑ [51].
Απινιδωτής στο αεροδρόμιο ”Ελευθέριος Βενιζέλος”
Προτείνεται η υποχρεωτική εγκατάσταση ΑΕΑ σε δημόσιους χώρους, όπως σε κάθε Δημόσια Υπηρεσία, ιδιωτική επιχείρηση, οργανισμοί όπου συχνάζει μεγάλος αριθμός προσώπων ,όπως αεροδρόμια, λιμάνια, που μπορεί να φιλοξενήσει μια τέτοια συσκευή. Ακόμη κρίνεται αναγκαία η εγκατάσταση του σε υπουργεία, δικαστήρια, σωφρονιστικά καταστήματα, κοινοβούλιο και λοιπές δημόσιες υπηρεσίες, οργανωμένους χώρους άθλησης, ξενοδοχεία, σχολεία, εμπορικά κέντρα, κεντρικοί σταθμοί λεωφορείων, σιδηροδρομικοί σταθμοί, πύργους ναυαγοσωστών, δημόσιες κολυμβητικές δεξαμενές, τράπεζες και συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα, και οποιοσδήποτε άλλος χώρος, όπου η άμεση πρόσβαση ιατρικής βοήθειας και απαραίτητου συνοδού εξοπλισμού είναι δυσχερής ή αδύνατη όπως αεροπλάνα και πλοία [36].
Ο υπουργός με διάταγμά του δύναται να καθορίζει χώρους άλλους από αυτούς που αναφέρονται στην παραπάνω παράγραφό, στους οποίους θα πρέπει να εγκαθίσταται ΑΕΑ. Ανεξαρτήτως από τις παραπάνω διατάξεις, κάθε δημόσια υπηρεσία, οργανισμός ή ιδιωτική επιχείρηση στην οποία εργοδοτούνται ή διακινούνται πέραν των πεντακοσίων (500) προσώπων την ημέρα, εγκαθίστανται ΑΕΑ στους χώρους της. Οι υπεύθυνοι λειτουργίας των χώρων που προαναφέρθηκαν, τοποθετούν τόσους ΑΕΑ, σε περίοπτο μέρος, με την κατάλληλη σηματοδότηση, όπως αυτή έχει εγκριθεί από τη Διεθνή Επιτροπή Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης ( ILCOR) και σε σημεία τέτοια ,ώστε να μη χρειάζεται χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από δυο λεπτά περπάτημα μέχρι να μεταφερθεί επι τόπου ο απινιδωτής. Επίσης, εκείνοι που έχουν την ευθύνη εγκατάστασης του ΑΕΑ, διασφαλίζουν ότι οι οδηγίες του ΑΕΑ θα είναι τουλάχιστον στα ελληνικά.
Η εγκατάσταση του ΑΕΑ καθορίζεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια χωροταξίας και πιθανότητας εμφάνισης επεισοδίου καρδιακής ανακοπής. Επιλέγονται χώροι όπου κυκλοφορούν περισσότερα από 250 άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60ετών,επί περίπου 16 ώρες την ημέρα. Επίσης, χώροι όπου συνέβησαν περισσότερα από ένα επεισόδια ανακοπής κατά τα τελευταία 2 χρόνια. Στους προαναφερθέντες πολυσύχναστους χώρους, η εγκατάσταση είναι υποχρεωτική και θα πρέπει να τηρούνται οι γραπτές οδηγίες εγκατάστασης της ΕΕΚΑΑΝ, να ελέγχεται και να συντηρείται ο βασικός εξοπλισμός και να συμπληρώνονται τα στοιχεία του επεισοδίου ανακοπής (ημέρα, ώρα, όνομα θύματος, έκβαση) και αποστέλλονται στην ΕΕΚΑΑΝ.
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:
“Η αναγκαιότητα των AED στη Βασική Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση. Διερεύνηση και
χαρτογράφηση των AED στον Ελλαδικό χώρο.”
ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ
ΖΥΚΑΪ ΦΛΟΥΤΟΥΡΑ
ΧΑΜΗΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
