Κύριες Αλλαγές στις Κατευθυντήριες Οδηγίες Αναζωογόνησης 2025

Εκτελεστική Περίληψη των Κύριων Αλλαγών από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες 2021

Συγγραφείς: Gavin Perkins, Adam Benson Clarke
Ημερομηνία δημοσίευσης: 27 Οκτωβρίου 2025

Εισαγωγή

Οι Κατευθυντήριες Οδηγίες 2025 αναπτύχθηκαν ως αποτέλεσμα μιας συνεχούς διαδικασίας τεσσάρων ετών, υπό την καθοδήγηση της Διεθνούς Επιτροπής για την Αναζωογόνηση (ILCOR). Οι Οδηγίες ευθυγραμμίζονται με την αυστηρή μεθοδολογική προσέγγιση του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Κλινικής Αριστείας (NICE), η οποία περιλαμβάνει:

• Συστηματικές ανασκοπήσεις με χρήση της μεθοδολογίας GRADE (Grading of Recommendations Assessment, Development, and Evaluation) για την εκτίμηση της βεβαιότητας των αποδεικτικών στοιχείων και της ισχύος των συστάσεων. Οι ανασκοπήσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τις δημοσιεύσεις ILCOR Consensus on Science with Treatment Recommendations (CoSTR) και τις αναρτήσεις CoSTR στον ιστότοπο της ILCOR.

• Συμμετοχή ενδιαφερομένων από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων μελών του κοινού και επιζώντων καρδιακής ανακοπής.

• Συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης (ERC) και προσαρμογή των Οδηγιών του ERC για χρήση στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Για πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ανάπτυξης των οδηγιών, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Συμβούλιο Αναζωογόνησης Ηνωμένου Βασιλείου.

Κύριες Αλλαγές στις Κατευθυντήριες Οδηγίες Αναζωογόνησης 2025

Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση στην αναζωογόνηση πρέπει να ξεκινά από νωρίς, με εκστρατείες ευαισθητοποίησης προσαρμοσμένες σε διαφορετικές κοινότητες και με την εισαγωγή εκπαίδευσης στην ΚΑΡΠΑ από την ηλικία των 4–6 ετών, η οποία να συνεχίζεται ετησίως στα σχολεία.
Όλοι οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να λαμβάνουν πιστοποιημένη εκπαίδευση, προσαρμοσμένη στο ρόλο, το περιβάλλον και τον πληθυσμό των ασθενών τους, ενώ οι τηλεφωνικοί χειριστές υπηρεσιών ασθενοφόρου πρέπει να εκπαιδεύονται στην αναγνώριση καρδιακής ανακοπής και στην υποβοηθούμενη μέσω τηλεφώνου ΚΑΡΠΑ.

Οι μέθοδοι διδασκαλίας πρέπει να περιλαμβάνουν παιχνιδοποιημένη μάθηση (gamified learning), συσκευές άμεσης ανατροφοδότησης, Rapid Cycle Deliberate Practice, και ευέλικτες, σταδιακές προσεγγίσεις. Η ηθική λήψη αποφάσεων και οι ομαδικές δεξιότητες πρέπει να ενσωματώνονται σε όλο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Η τεχνολογικά ενισχυμένη και βασισμένη στον χώρο εργασίας εκπαίδευση βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγχρονης μάθησης: οι διαδικτυακοί πόροι, η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) και η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρουν ευέλικτες και ελκυστικές μορφές μάθησης. Η προσομοίωση επί τόπου, τα πρότυπα εργαλεία απολογισμού (debriefing) και οι συνοπτικές ομαδικές ανασκοπήσεις ενισχύουν τη μετάφραση της θεωρίας σε πράξη.

Σε περιβάλλοντα περιορισμένων πόρων ή απομακρυσμένες περιοχές, τα υλικά και οι εκστρατείες πρέπει να προσαρμόζονται στο τοπικό πλαίσιο, με εξ αποστάσεως ή υβριδική εκπαίδευση και οικονομικά προπλάσματα (manikins) για ευκολότερη πρόσβαση.

Επιδημιολογία Καρδιακής Ανακοπής

 

Εξωνοσοκομειακή Καρδιακή Ανακοπή (OHCA)

Κάθε χρόνο αναφέρονται περίπου 115.000 περιστατικά OHCA, με αναζωογόνηση να επιχειρείται σε περίπου 43.000 περιπτώσεις. Η επίπτωση κυμαίνεται από 54 ανά 100.000 στην Αγγλία έως 92 ανά 100.000 στην Ουαλία.
Το 80% των περιστατικών είναι καρδιακής αιτιολογίας, τα περισσότερα συμβαίνουν κατ’ οίκον, κυρίως σε άνδρες άνω των 65 ετών.

• ΚΑΡΠΑ από παρευρισκόμενους: 60–73%

• Χρήση AEΑ: <10%

• Αρχικός ρυθμός με απινίδωση: 15–22%

• ROSC (επαναφορά κυκλοφορίας): ~25% συνολικά, 50–57% στην ομάδα Utstein

• Επιβίωση 30 ημερών: 9–10% (30% στην ομάδα Utstein)

Τα ποσοστά είναι χαμηλότερα σε πληθυσμούς με κοινωνική στέρηση, αστικά κέντρα και πολυπολιτισμικές περιοχές. Τα παιδιατρικά περιστατικά είναι σπάνια (~750–800 ετησίως).

Ενδονοσοκομειακή Καρδιακή Ανακοπή (IHCA)

Η επίπτωση είναι 0,9 ανά 1.000 εισαγωγές (περίπου 12.755 περιστατικά το 2023–24, εκ των οποίων 200 σε παιδιά).
Στους ενήλικες:

• VF/VT 18%

• PEA 52%

• Ασυστολία 20%

• ROSC σε >50%

• Επιβίωση έως εξιτήριο: 26% συνολικά (53% σε VF/VT, 17% σε PEA, 12% σε ασυστολία)

Στα παιδιά, το 69% επιτυγχάνει ROSC και 54% επιβιώνει έως εξιτήριο. Τα δεδομένα για μακροπρόθεσμα και νευρολογικά αποτελέσματα παραμένουν περιορισμένα.

Ηθικά Ζητήματα

 

Η ηθική καθοδήγηση 2025 τονίζει την ανάγκη για έγκαιρες, εξατομικευμένες συζητήσεις σχετικά με την επείγουσα και μελλοντική φροντίδα, με σαφή τεκμηρίωση (π.χ. φόρμες ReSPECT) που είναι διαθέσιμες σε όλα τα επίπεδα φροντίδας.
Οι οικογένειες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα παρουσίας κατά την αναζωογόνηση, με την κατάλληλη υποστήριξη.
Η παύση της αναζωογόνησης πρέπει να βασίζεται στις αξίες του ασθενούς, στην απουσία αναστρέψιμων αιτιών και στην παρατεταμένη αποτυχία επαναφοράς.
Η εκπαίδευση στην ιατρική ηθική, συμπεριλαμβανομένης της προσομοίωσης, πρέπει να αποτελεί βασικό μέρος της εκπαίδευσης στην αναζωογόνηση.

Συστήματα που Σώζουν Ζωές

 

Η καθοδήγηση 2025 τονίζει την ενίσχυση της αλυσίδας επιβίωσης μέσω εκπαίδευσης, υπεράσπισης και διασυνδεδεμένων συστημάτων.
Προτείνεται υποχρεωτική εκπαίδευση στην ΚΑΡΠΑ για μαθητές, φοιτητές και οδηγούς, από την ηλικία των 4 ετών, με ετήσια επανάληψη και χρήση τεχνολογικά ενισχυμένων μεθόδων.
Η διασύνδεση των εθελοντών πρώτων ανταποκριτών με μητρώα AEΑ και η βελτίωση των διαδικασιών ασθενοφόρων και νοσοκομείων μειώνουν τον χρόνο μέχρι την ΚΑΡΠΑ και την απινίδωση.

Η καθοδήγηση προωθεί επίσης:

• Δίκτυα για τη φροντίδα μετά την ανακοπή

• Υποστήριξη επιζώντων και οικογενειών

• Συνεχή βελτίωση ποιότητας

• Προσαρμοσμένες στρατηγικές για χώρες χαμηλών πόρων

Ενήλικη Βασική Υποστήριξη Ζωής (Adult Basic Life Support – BLS)

 

Οι Οδηγίες 2025 επαναβεβαιώνουν ότι όλοι μπορούν να μάθουν ΚΑΡΠΑ και να χρησιμοποιήσουν έναν απινιδωτή (AEΑ).
Δίνεται έμφαση στην έγκαιρη αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής, στην κλήση του 166 ή 112 και στην άμεση έναρξη θωρακικών συμπιέσεων.

• Οι παρευρισκόμενοι πρέπει να καλέσουν πρώτα το 166 – 112 για οποιοδήποτε άτομο που δεν ανταποκρίνεται, πριν εκτιμήσουν την αναπνοή.

• Οι τηλεφωνικοί χειριστές ασθενοφόρων υποστηρίζουν την αναγνώριση της ανακοπής και παρέχουν οδηγίες για ΚΑΡΠΑ.

• Οι θωρακικές συμπιέσεις πρέπει να εκτελούνται με ρυθμό 100–120/λεπτό και βάθος 5–6 cm, με ελάχιστες διακοπές.

• Οι αναπνοές διάσωσης μπορούν να δοθούν εάν ο διασώστης είναι εκπαιδευμένος· διαφορετικά, συνιστάται μόνο θωρακική ΚΑΡΠΑ.

Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στον ρόλο των τηλεφωνικών χειριστών, οι οποίοι:

• καθοδηγούν τους πολίτες βήμα προς βήμα,

• συνδέουν τον καλούντα με το πλησιέστερο AEΑ μέσω του μητρώου “The Circuit”,

• και ενεργοποιούν εθελοντές πρώτους ανταποκριτές.

Η ΚΑΡΠΑ από παρευρισκόμενους και η πρώιμη απινίδωση εξακολουθούν να διπλασιάζουν έως τετραπλασιάζουν τις πιθανότητες επιβίωσης.
Οι οδηγίες διαβεβαιώνουν ότι ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης είναι πολύ μικρός, ενώ η προσπάθεια αναζωογόνησης μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική καταπόνηση, επομένως συνιστάται η παροχή υποστήριξης στους πολίτες μετά το συμβάν.

Ενήλικη Προχωρημένη Υποστήριξη Ζωής (Adult Advanced Life Support – ALS)

Οι Οδηγίες 2025 διατηρούν τους τέσσερις θεμελιώδεις πυλώνες:

1. Έγκαιρη αναγνώριση,

2. Ποιοτικές θωρακικές συμπιέσεις,

3. Ταχεία απινίδωση,

4. Άμεση αντιμετώπιση αναστρέψιμων αιτιών.

Ενισχύεται η προσοχή στην αποτελεσματική αεριστική υποστήριξη και στη σωστή τοποθέτηση ηλεκτροδίων.
Η αδρεναλίνη παραμένει συστηνόμενη νωρίς στους μη-απινιδώσιμους ρυθμούς και μετά το τρίτο shock στους απινιδώσιμους.

Τα νοσοκομεία πρέπει να ενισχύσουν τα συστήματα έγκαιρης αναγνώρισης επιδείνωσης, μέσω:

• σκορ έγκαιρης προειδοποίησης (EWS),

• ομάδων εντατικής φροντίδας,

• και μηχανισμών ειδοποίησης από ασθενείς ή οικογένειες.

Η πρόληψη εκτός νοσοκομείου εστιάζει στην έγκαιρη αναγνώριση παραγόντων κινδύνου, κληρονομικών καρδιοπαθειών και προειδοποιητικών συμπτωμάτων, ειδικά σε νεότερους ασθενείς.

Η θεραπεία ALS πρέπει να ξεκινά το συντομότερο δυνατό, σε κάθε περιβάλλον, από εκπαιδευμένες ομάδες με πρότυπο εξοπλισμό και δομημένη επικοινωνία.

Οι οδηγίες περιλαμβάνουν λεπτομερείς κατευθύνσεις για:

• στρατηγικές απινίδωσης,

• διαχείριση αεραγωγού,

• φαρμακευτική αγωγή,

• αντιμετώπιση αρρυθμιών μετά την αναζωογόνηση.

Ενθαρρύνεται η ανάλυση δεδομένων και απολογισμός (debriefing) μετά τα περιστατικά για τη βελτίωση της απόδοσης ομάδων.
Η εξωσωματική ΚΑΡΠΑ (ECPR) μπορεί να εξεταστεί σε εξειδικευμένα κέντρα, όταν η κλασική ΚΑΡΠΑ αποτυγχάνει.
Ειδική αναφορά γίνεται στο φαινόμενο “CPR-induced consciousness”, που απαιτεί κατάλληλη καταστολή και αναλγησία.

Ειδικές Περιστάσεις (Special Circumstances)

Οι οδηγίες επιβεβαιώνουν ότι οι τυπικοί αλγόριθμοι ALS αποτελούν τη βάση, ωστόσο οι διασώστες πρέπει να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν αναστρέψιμες αιτίες πέραν της ισχαιμικής καρδιοπάθειας.

Νέα στοιχεία:

• Έμφαση στην ηθική προετοιμασία και προσομοίωση για πολύπλοκες αποφάσεις.

• Επιλεκτική χρήση ECPR σε ανθεκτικές ανακοπές λόγω υποθερμίας, θρόμβωσης ή δηλητηρίασης.

• Καθοδήγηση για κύηση (περιλαμβανομένης καισαρικής αναζωογόνησης), παχυσαρκία, αιμοκάθαρση, αθλητικά περιστατικά, χειρουργείο κ.ά.

Σε όλα τα σενάρια, υπογραμμίζονται η έγκαιρη αναγνώριση, η ομαδική συνεργασία, και η συνεχής βελτίωση συστημάτων.

Φροντίδα Μετά την Αναζωογόνηση (Post-Resuscitation Care)

 

Η καθοδήγηση 2025 τονίζει την άμεση, οργανωμένη διαχείριση μετά την επαναφορά κυκλοφορίας (ROSC), με βάση την προσέγγιση ABC:

• Αεραγωγός: προστασία και διασφάλιση.

• Αναπνοή: ελεγχόμενη οξυγόνωση (SpO₂ 94–98%), διατήρηση νορμοκαπνίας.

• Κυκλοφορία: αρτηριακή πίεση >100 mmHg ή MAP 60–65 mmHg.

Η στεφανιογραφία πρέπει να πραγματοποιείται άμεσα σε ασθενείς με ανύψωση ST ή ισχυρή υποψία αποφρακτικού επεισοδίου.
Η αξονική ολόσωμη τομογραφία (CT) συνιστάται για την αναγνώριση μη-στεφανιαίων αιτιών.

• Αντιπυρετική στρατηγική: ≤37,5°C για 36–72 ώρες.

• Αντιμετώπιση σπασμών: λεβετιρακετάμη ή βαλπροϊκό νάτριο (όχι προφυλακτικά).

• Νευροπροστατευτικά φάρμακα: όχι ρουτίνας.

Η νευρολογική πρόγνωση πρέπει να εκτιμάται τουλάχιστον 72 ώρες μετά το ROSC, με πολυπαραγοντική προσέγγιση (κλινική εξέταση, EEG, βιοδείκτες, απεικόνιση).
Η απόφαση απόσυρσης υποστήριξης ζωής πρέπει να είναι ανεξάρτητη από την πρόγνωση και να βασίζεται στις επιθυμίες και τη συνολική κατάσταση του ασθενούς.

Προτείνονται:

• Πρώιμη αποκατάσταση και φυσικοθεραπεία,

• Δομημένη παρακολούθηση εντός 3 μηνών,

• Υποστήριξη επιζώντων και οικογενειών (co-survivors),

• Εξέταση για δωρεά οργάνων,

• Γενετικός και καρδιολογικός έλεγχος σε ανεξήγητες περιπτώσεις.

Παιδιατρική Υποστήριξη Ζωής (Βασική και Προχωρημένη)

 

Η παιδιατρική καθοδήγηση 2025 επικεντρώνεται στην έγκαιρη αναγνώριση κρίσιμης νόσησης, χρησιμοποιώντας δομημένα εργαλεία και άμεση αξιολόγηση ABCDE.

Περιλαμβάνει αναλυτικές οδηγίες για:

• Βασική και Προχωρημένη ΚΑΡΠΑ,

• Δοσολογία φαρμάκων με βάση το βάρος,

• Αντιμετώπιση σοκ, αερισμού και αρρυθμιών,

• Έγκαιρη απινίδωση,

• Χρήση ECPR σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρόληψη, την έγκαιρη παρέμβαση και την οικογενειοκεντρική προσέγγιση.
Προστίθεται νέο κεφάλαιο για “Ειδικές περιστάσεις στην παιδιατρική αναζωογόνηση” και ενότητα για φροντίδα μετά την αναζωογόνηση, με αναφορά σε:

• τραύμα,

• άσθμα,

• πνιγμό,

• υποθερμία,

• και δομημένη παρακολούθηση για αποκατάσταση και μακροπρόθεσμη φροντίδα.

Νεογνική Αναζωογόνηση και Υποστήριξη Μετάβασης Κατά τη Γέννηση

 

Οι οδηγίες 2025 επικεντρώνονται στην ασφαλή μετάβαση του νεογνού με δομημένη εκτίμηση και έγκαιρη παρέμβαση.

Κύριες αλλαγές:

• Μειωμένη έμφαση στο χρώμα δέρματος, λόγω χαμηλής αξιοπιστίας· προτεραιότητα σε καρδιακό ρυθμό, αναπνοή, μυϊκό τόνο και απόκριση σε διέγερση.

• Διαχείριση αεραγωγού:

  • Δύο άτομα για ανύψωση κάτω γνάθου,

  • Πρώιμη χρήση υπεργλωττιδικών αεραγωγών,

  • Βιντεολαρυγγοσκόπηση όπου είναι διαθέσιμη.

• Αδρεναλίνη κάθε 4 λεπτά,

• Όχι χρήση διττανθρακικού νατρίου.

Η καθοδήγηση επεκτείνεται πέρα από το μαιευτήριο, καλύπτοντας:

• τοκετούς εκτός νοσοκομείου,

• τοκετούς κατ’ οίκον ή στο ασθενοφόρο,
  με οδηγίες για:

  • θερμική προστασία,

  • εξοπλισμό,

  • υποστήριξη αεραγωγού,

  • φλεβική πρόσβαση,

  • ασφαλή μεταφορά,

  • τηλεϊατρική υποστήριξη.

Η φροντίδα μετά την αναζωογόνηση περιλαμβάνει:

• ρύθμιση θερμοκρασίας,

• έλεγχο γλυκόζης,

• τεκμηρίωση,

• πρώιμη εκτίμηση πρόγνωσης,

• ενεργή συμμετοχή γονέων.

Αποφάσεις μη έναρξης ή διακοπής αναζωογόνησης πρέπει να λαμβάνονται από ανώτερους κλινικούς, με βάση τη διάρκεια κύησης, την ανταπόκριση και τις επιθυμίες των γονέων, προσφέροντας παρηγορική φροντίδα όταν ενδείκνυται.

Πρώτες Βοήθειες 

 

Για πρώτη φορά, οι Οδηγίες 2025 περιλαμβάνουν νέο, πλήρες κεφάλαιο για τις Πρώτες Βοήθειες, αναγνωρίζοντας τες ως πρώτο κρίκο της αλυσίδας επιβίωσης.

Η Πρώτη Βοήθεια ορίζεται ως οποιαδήποτε βοήθεια παρέχεται από οποιονδήποτε, οπουδήποτε.
Βασικές αρχές:

• Ασφάλεια σκηνής,

• Έγκαιρη ειδοποίηση,

• Αξιολόγηση ABCDE,

• Χρήση μόνο εξοπλισμού ή φαρμάκων για τα οποία υπάρχει εκπαίδευση,

• Καθησυχασμός και υποστήριξη έως την άφιξη επαγγελματικής βοήθειας.

Καλύπτονται:

• πνιγμονή,

• αιμορραγία,

• πνιγμός,

• πόνος στο στήθος,

• άσθμα,

• αναφυλαξία,

• υπογλυκαιμία,

• υπερδοσολογία οπιοειδών,

• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο,

• τραύμα.

Παρέχονται απλά, βηματικά πρωτόκολλα: θέση ανάνηψης, περίδεση, χρήση τουρνικέ, αυτόματων εγχυτήρων αδρεναλίνης και ναλοξόνης όπου χρειάζεται.

Περιλαμβάνονται επίσης περιβαλλοντικές και ειδικές καταστάσεις: θερμοπληξία, υποθερμία, δάγκωμα φιδιού, διάσειση κ.ά.
Τα μαθήματα πρώτων βοηθειών πρέπει να είναι συμπεριληπτικά, προσιτά και προσαρμοσμένα στις ανάγκες της κοινότητας, βοηθώντας τους πολίτες να ξεπερνούν τον φόβο και το άγχος σε κρίσιμες στιγμές.
Η προσθήκη αυτή ενσωματώνει την Πρώτη Βοήθεια ως αναπόσπαστο τμήμα του εθνικού πλαισίου αναζωογόνησης.

Μελλοντικές Ενημερώσεις (Future Iterations)

Οι Οδηγίες θα συνεχίσουν να αναθεωρούνται ανά πενταετία, με συνεχή αξιολόγηση αποδεικτικών στοιχείων από το ILCOR.
Τυχόν σημαντικές παρεμβάσεις που αποδεδειγμένα βελτιώνουν την επιβίωση θα ενσωματώνονται νωρίτερα από τον κύκλο των 5 ετών.
Η εφαρμογή των Οδηγιών 2025 θα ξεκινήσει στις εκπαιδευτικές σειρές από τον Ιανουάριο 2026.

Πηγή: Executive summary of the main changes since the 2021 Guidelines

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ