Στην επείγουσα ιατρική, λίγα πράγματα είναι τόσο κρίσιμα όσο η ικανότητα γρήγορης και αποτελεσματικής ανταπόκρισης σε τραύμα. Είτε πρόκειται για τροχαίο ατύχημα, πτώση, πυροβολισμό ή εργατικό ατύχημα, το τραύμα παραμένει μία από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως.
Για τους επαγγελματίες προνοσοκομειακής φροντίδας, η κατανόηση και εφαρμογή του ABC της αντιμετώπισης τραύματος δεν είναι απλώς δεξιότητα· είναι ευθύνη που σώζει ζωές.
Κατανόηση του ABC στην Αντιμετώπιση Τραύματος
Το ABC (Airway, Breathing, Circulation) αποτελεί τη βάση της αρχικής εκτίμησης και αντιμετώπισης απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων στο πεδίο, πριν τη μεταφορά στο νοσοκομείο.
A – Airway Αεραγωγός με Προστασία Αυχενικής Μοίρας
Πρώτο βήμα: διασφάλιση βατού αεραγωγού με ταυτόχρονη προστασία της αυχενικής μοίρας.
Χωρίς αεραγωγό → ταχεία επιδείνωση και θάνατος.
Κρίσιμα σημεία:
-
Εκτίμηση βατότητας (μιλάει ή βγάζει ήχους;).
-
Χρήση χειρισμού άρσης κάτω γνάθου (jaw-thrust) αντί για head-tilt/chin-lift αν υπάρχει υποψία κάκωσης αυχένα.
-
Αναρρόφηση αίματος, εμέτου ή εκκρίσεων.
-
Χρήση OPA/NPA όπου ενδείκνυται, ή προετοιμασία για διασωλήνωση σε βαριές περιπτώσεις.
B – Breathing Αναπνοή και Αερισμός
Μετά τη διασφάλιση αεραγωγού, εκτιμάται η αναπνευστική επάρκεια. Σοβαρές κακώσεις θώρακα (πνευμοθώρακας υπό τάση, ασταθής θώρακας, θλαστικά πνευμόνια) απειλούν άμεσα τη ζωή.
Κρίσιμα σημεία:
-
Βλέπω, Ακούω, Αισθάνομαι – Look, listen, feel: θωρακική κινητικότητα, αναπνευστικοί ήχοι, ροή αέρα.
-
Αναγνώριση και άμεση αντιμετώπιση:
-
Πνευμοθώρακας υπό τάση → επείγουσα αποσυμπίεση με βελόνα.
-
Ασταθής θώρακας → Ο₂ υψηλής ροής, θετική πίεση αερισμού αν χρειαστεί.
-
Ανοικτός πνευμοθώρακας → επίθεμα τριών σημείων.
-
-
Χορήγηση οξυγόνου υψηλής ροής (μάσκα NRB ή BVM).
C – Κυκλοφορία και Έλεγχος Αιμορραγίας
Η ανεξέλεγκτη αιμορραγία είναι η νούμερο ένα προλήψιμη αιτία θανάτου σε τραυματίες.
Κρίσιμα σημεία:
-
Άμεση πίεση, τουρνικέ, αιμοστατικοί επίδεσμοι.
-
Εκτίμηση αιμάτωσης (κεντρικοί σφυγμοί, refill, χρώμα δέρματος, επίπεδο συνείδησης).
-
Αναγνώριση shock (ταχυκαρδία, υπόταση, διαταραχή συνείδησης).
-
Εξασφάλιση φλεβικής ή ενδοοστικής πρόσβασης.
-
Σκέψη για χορήγηση τρανεξαμικού οξέος (TXA) σε βαριά τραύματα.
Πέρα από το ABC: Η Προσέγγιση MARCH
Σε τακτικές/στρατιωτικές επιχειρήσεις εφαρμόζεται το MARCH (Massive Hemorrhage, Airway, Respiration, Circulation, Head injury/Hypothermia), όπου η μαζική αιμορραγία προηγείται του αεραγωγού. Αντανακλά την πραγματικότητα ότι η εξαιμάτωση είναι η κύρια προλήψιμη αιτία θανάτου.
Τραυματική Εκτίμηση: Primary vs. Secondary Survey
Primary Survey – γρήγορη εκτίμηση απειλών ζωής:
-
A: Αεραγωγός (με προστασία αυχένα)
-
B: Αναπνοή
-
C: Κυκλοφορία & αιμορραγία
-
D: Νευρολογική εκτίμηση (GCS, κόρες, κινητικότητα)
-
E: Έκθεση/έλεγχος υποθερμίας
Secondary Survey – λεπτομερής εξέταση:
-
Αναζήτηση πρόσθετων κακώσεων.
-
Ιστορικό SAMPLE (Συμπτώματα, Αλλεργίες, Φάρμακα, Ιστορικό, Τελευταίο γεύμα, Συμβάν).
-
Συνεχής παρακολούθηση ζωτικών σημείων.
Συχνά Σενάρια Τραύματος και Σημεία Προσοχής
-
Τροχαία ατυχήματα (MVCs): ασφάλεια σκηνής, ακινητοποίηση αυχένα, κρυφές κακώσεις (εσωτερική αιμορραγία, τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις).
-
Διατιτραίνοντα τραύματα (πυροβολισμοί/μαχαιρώματα): είσοδος/έξοδος τραύματος, έλεγχος αιμορραγίας, σταθεροποίηση αντικειμένων.
-
Αμβλύ τραύμα (πτώσεις, συμπίεση): κάταγμα, σπλαχνικές κακώσεις, σύνδρομο διαμερίσματος.
Ο Ρόλος του Επαγγελματία Υγείας στο Τραυματικό Δίκτυο
Η διαχείριση τραύματος δεν τελειώνει στο πεδίο. Ο επαγγελματίας υγείας καθορίζει:
-
Γρήγορη μεταφορά στον κατάλληλο υγειονομικό σχηματισμό (Level I trauma center όταν απαιτείται).
-
Ακριβής και σύντομη επικοινωνία με το νοσοκομείο (ευρήματα, παρεμβάσεις, ανταπόκριση).
Τελικές Σκέψεις: Δέσμευση στην Αριστεία της Τραυματικής Φροντίδας
Το ABC δεν είναι απλά μια λίστα ελέγχου· είναι οι θεμελιώδεις αρχές που σώζουν ζωές. Οι επαγγελματίες προνοσοκομειακής φροντίδας οφείλουν να διατηρούν και να αναβαθμίζουν τις δεξιότητές τους μέσα από συνεχή εκπαίδευση, προσομοιώσεις και εμπειρία στο πεδίο.
Η αφοσίωση στην άρτια διαχείριση του τραύματος μεταφράζεται σε πραγματικές ζωές που σώζονται.
Πηγή: Mastering the ABCs of Trauma Response: A Lifesaving Guide for EMS Professionals
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
