Για να βρείτε το ψέμα δεν είναι ανάγκη να αρκεστείτε σ’αυτά που βλέπετε, στη γλώσσα του σώματος δηλαδή, όπως είδαμε στο 1ο Μέρος καθώς και στο 2ο Μέρος. Αντιθέτως, θα πρέπει να είστε σε θέση να αποκωδικοποιήσετε και αυτά που σας λένε:
16) ΌΣΟ πιο ΠΟΛΥ προσπαθεί, ΤΟΣΟ πιο πολύ ΠΡΕΠΕΙ να ανησυχείς
Λέγεται ότι οι καλύτεροι πελάτες για τους πλανόδιους πωλητές είναι αυτοί που αναρτούν στην εξώπορτά τους ένα αυτοκόλλητο με τη φράση «Δε δεχόμαστε διαφημίσεις» ή κάτι παρόμοιο. Τα άτομα που χρησιμοποιούν την πρακτική αυτή γνωρίζουν ότι είναι ευάλωτα στο να πεισθούν να αγοράσουν κάτι και προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να μην αφήσουν έναν πωλητή να έρθει καν σε επαφή μαζί τους.
Το άτομο που λέει την αλήθεια δεν προβληματίζεται για το αν έγινε κατανοητό ή όχι με την πρώτη, και είναι πάντα πρόθυμο να επεξηγήσει.
Κάποιος/α που λέει ψέματα αντιθέτως, θέλει να είναι σίγουρος/η ότι θα γίνουν κατανοητά αυτά που λέει με την πρώτη ώστε να έχει τη δυνατότητα να αλλάξει θέμα και να μη γίνουν περαιτέρω ερωτήσεις.
17) Γλώσσα ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ τ’ αληθή ΛΕΓΕΙ
Κάποιες φορές λέμε κάτι ενώ εννοούμε κάτι άλλο. Αυτό λέγεται ολίσθημα της γλώσσας ή Φρουδικό ολίσθημα, δηλαδή μία ‘διαρροή’ όπου οι λάθος λέξεις φανερώνουν και αποκαλύπτουν τα πραγματικά συναισθήματα, τις σκέψεις ή προθέσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πρώην πολιτικού η οποία σε ομιλία της αναφέρθηκε στην τρικομματική κυβέρνηση ως Τριτοκοσμική, σπεύδοντας ευθύς αμέσως να διορθώσει το λάθος της.
18) Είναι ΥΠΕΡΑΝΩ;
Αν κάνετε σε κάποιον μια ερώτηση και απαντήσει με μία ερώτηση που ‘αποπροσωποποιεί’ και γενικεύει την αρχική ερώτηση, τότε θα πρέπει να προσέχετε. Ας υποθέσουμε ότι ρωτάτε τον/την σύντροφό σας:
«Ήσουν ειλικρινής μαζί μου χθες το βράδυ;» Αν η απάντηση είναι:
«Και βέβαια ήμουν. Δε θα σου έλεγα ποτέ ψέματα. Ξέρεις πόσο άσχημα αισθάνομαι για κάτι τέτοια,» τότε θα πρέπει να προσέξετε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι:
«Έχεις κλέψει ποτέ κάτι όσο ήσουν στην προηγούμενη εργασία σου;»
«Όχι, πιστεύω ότι το να κλέβει κάποιος από το χώρο εργασίας του είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να κάνει.»
Το άτομο που λέει ψέματα προσφέρει γενικόλογες διαβεβαιώσεις σε μια περίσταση που απαιτεί συγκεκριμένη απάντηση ως απόδειξη της αθωότητας του.
19) Η ΣΙΩΠΗ είναι ΧΡΥΣΟΣ
Η σιωπή φέρνει πολλές φορές δυσφορία στον/ην ένοχο/η. Όταν κάνετε μία ερώτηση, παρατηρήστε αν το ερωτόμενο άτομο σας δίνει πληροφορίες χωρίς δική σας περαιτέρω παρότρυνση. Για παράδειγμα, έστω ότι ρωτάτε το Γιάννη:
«Πού ήσουν την Παρασκευή το βράδυ;»
«Ήμουν έξω με τους φίλους μου.»
Στο σημείο αυτό, δε λέτε τίποτα σε σχέση με την απάντηση που λάβατε. Ο Γιάννης θεωρεί ότι δε σας έπεισε και έτσι συνεχίζει:
«Πήγαμε να δούμε μια ταινία.»
Θα συνεχίσει να προσθέτει πληροφορίες μέχρι να του δώσετε να καταλάβει με κάποιον τρόπο ότι πειστήκατε.
Δε θα πρέπει όμως να συγχέετε αυτήν την περίπτωση με το άτομο που τα λέει όλα εξαρχής. Το ένοχο άτομο λέει την ιστορία ‘σε δόσεις’ μέχρι να λάβει μία λεκτική επιβεβαίωση για να σταματήσει. Συνεχίζει να μιλά για να καλύψει το κενό της σιωπής.
20) Μια ΑΠΑΝΤΗΣΗ που ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ δεν είναι απάντηση
Συχνά, όταν ένα άτομο δε θέλει να απαντήσει σε μία ερώτηση υπονοεί την απάντηση. Για παράδειγμα, έστω ότι ο Γιάννης μιλά στο τηλέφωνο με μία νεαρή γυναίκα την οποία δεν έχει συναντήσει ποτέ. Τη ρωτά μεταξύ σοβαρού και αστείου:
«Λοιπόν, είσαι όμορφη;»
Αυτή του απαντά ότι τρέχει τρεις φορές τη βδομάδα στο γήπεδο, ότι πηγαίνει στο γυμναστήριο κάθε δύο μέρες και ότι έχει βγει στο παρελθόν με άνδρες-μοντέλα. Αυτό αποτελεί μία μη-απάντηση. Η νεαρή γυναίκα προσπαθεί να παρακάμψει την ερώτηση εξολοκλήρου, αφήνοντας αναπάντητο το αρχικό ερώτημα και υπονοώντας μόνο ότι είναι όμορφη.
21) Η ΤΑΧΥΤΗΤΑ μετράει
Πόσο γρήγορα σας δίνει την απάντηση; Πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό να ρωτήσει κανείς για στάσεις και πιστεύω αντί για γεγονότα. Για παράδειγμα, μία γνωστή αλυσίδα εστιατορίων στο εξωτερικό χρησιμοποιεί τεστ χρονομετρημένων απαντήσεων στη διαδικασία προσλήψεων τους, στο οποίο ρωτά μεταξύ άλλων αν ο/η υποψήφιος/α έχει κάποια προκατάλαψη απέναντι σε άλλες εθνικές ομάδες ή αν νιώθει άβολα να συνεργάζεται ή να εξυπηρετεί συγκεκριμένα άτομα. Όσο πιο πολύ χρόνο χρειάζεται ο/η υποψήφιος/α για να δώσει μια απάντηση, τόσο πιο χαμηλή είναι η βαθμολογία του. Τέτοιου είδους ερωτήσεις αφορούν το σύστημα αξιών ενός ατόμου και απαιτούν επεξεργασία στο μυαλό του. Κάποιος/α υποψήφιος/α για παράδειγμα που δεν διακατέχεται από τέτοιου είδους προκαταλήψεις θα απαντήσει γρήγορα. Αντίθέτως, το άτομο που έχει τις εν λόγω προκαταλήψεις θα αργήσει να δώσει μια απάντηση γιατί θα χρειαστεί πρώτα να διαμορφώσει στο μυαλό του τη σωστή απάντηση.
Ένα ακόμη στοιχείο που θέλει προσοχή είναι ο ρυθμός που επακολουθεί της αρχικής μονολεκτικής απάντησης. Σε μια απάντηση που είναι αλήθεια, ένα γρήγορο ‘ναι’ ή ‘όχι’ ακολουθείται από μία εξίσου γρήγορη επεξήγηση. Αν το άτομο όμως λέει ψέματα, η υπόλοιπη πρόταση θα είναι πιο αργή, διότι ναι μεν μπορεί το αρχικό ‘ναι’ ή ‘όχι’ να δοθεί γρήγορα, θα απαιτηθεί όμως χρόνος μετά για μία αληθοφανή εξήγηση.
22) Μήπως ΥΠΕΡΒΑΛΛΕΙ;
Να είστε καχύποπτοι όταν η αντίδραση είναι δυσανάλογη της ερώτησης ή του σχολίου. Το άτομο που ψεύδεται προσπαθεί σ’αυτή την περίπτωση να φανεί εξαγριωμένο από την κατηγορία που δέχεται, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Υπερβάλλει όσον αφορά τη δυσαρέσκεια του και καταλήγει να έχει μία αντίδραση που είναι δυσανάλογα μεγάλη. Προσπαθεί με τον τρόπο αυτό να γίνει πειστικό, γιατί τα στοιχεία δεν επαρκούν από μόνα τους για να πείσουν για την αθωότητα.
23) Γιατί ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ τις ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ;
Όταν κάποιος/α ψεύδεται δεν χρησιμοποιεί λέξεις ενδεικτικές κατοχής, προσήλωσης, αλλά αντιθέτως επιδιώκει να απομακρύνει τον εαυτό του/της από αυτά στα οποία αναφέρεται. Για παράδειγμα, αν ο Γιάννης ισχυρίζεται ψευδόμενος ότι το αυτοκίνητό του έχει κλαπεί, θα αναφέρεται σ’αυτό ως ‘το αυτοκίνητο’, ή ‘αυτό το αυτοκίνητο’ πολύ πιο συχνά απ’ότι ‘το αυτοκίνητό μου’ ή ‘το αυτοκίνητό μας’. Αν ο Γιάννης αναφέρεται σε μία σχέση (και συνεχίζει να λέει ψέματα), θα αναφέρεται στο άλλο πρόσωπο πιο συχνά με φράσεις όπως ‘το παιδί’, ή ‘η σχέση’, παρά με τις φράσεις ‘το παιδί μου’ ή ‘η σχέση μας’ αντίστοιχα. Το άτομο που ψεύδεται με λίγα λόγια είναι γενικότερα πιο αποστασιοποιημένο από τα πρόσωπα και πράγματα στα οποία αναφέρεται.
24) Πού ΔΙΝΕΙ έμφαση;
Κάποιος/α που λέει ψέματα σπάνια χρησιμοποιεί έμφαση σε κάποια από τις λέξεις του/της. Επιπλέον, η φωνή του/της θα είναι μονότονη με ελάχιστες διακυμάνσεις και πιο ψηλή απ’ότι συνήθως (εξαιτίας των μυών γύρω από τις φωνητικές χορδές που έχουν γίνει πιο σφιχτοί).
25) ΓΙΑΤΙ δε ΜΙΛΑ καθαρά;
Κάποιες από τις λέξεις που χρησιμοποιεί το άτομο που ψεύδεται δεν θα ακουστούν καθαρά. Θα παρουσιάσει περισσότερα συντακτικά και γραμματικά λάθη απ’ότι συνήθως, ενώ κάποιες λέξεις θα τις πει λάθος.
Συνεχίζεται…
Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 1ο)
Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 2ο)
Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 3ο)
Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 4ο)
Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 5ο)
Χρήστου Χριστοδούλου
Συγγραφέα του βιβλίου ‘Η ΓΛΩΣΣΑ του ΣΩΜΑΤΟΣ και οι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΡΙΣΗΣ’
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
