Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά οι στόχοι και τα μέσα που διέπουν τις δράσεις που αναπτύσσουν φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας για τις ομάδες στόχου των ενηλίκων, ανηλίκων και επαγγελματιών οδηγών, τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη.
Εισαγωγή
Η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), με πρωτοβουλία της, ανακήρυξε τη δεκαετία 2011-2020 ως Δεκαετία Δράσης για την Οδική Ασφάλεια. Αυτό γίνεται με την συμμετοχή κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, μη κυβερνητικών οργανισμών και ιδιωτικών εταιρειών από όλο τον κόσμο. Η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο να μειώσει και να αναστρέψει την τάση που θα οδηγήσει σε απώλεια περίπου 1,9 εκατομμυρίων ατόμων ετησίως, εξαιτίας οδικών ατυχημάτων, μέχρι το 2020.
Στην Ελλάδα υφίστανται δράσεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας, οι οποίες λειτουργούν επικουρικά, υποστηρικτικά και, αρκετά συχνά, αντικαθιστούν παρεμβάσεις, που θα μπορούσαν να έχουν οργανωθεί από την πολιτεία. Κυρίως, διοργανώνονται με τη συνεργασία άλλων ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, διέπονται από τις αρχές της πρόληψης και εστιάζουν στη μείωση των αιτιολογικών παραγόντων που επηρεάζουν την οδική ασφάλεια.
Όσον αφορά την Ευρώπη, καθώς θα ήταν αδύνατη η αναφορά σε κάθε χώρα ξεχωριστά ως προς τις παρεμβάσεις που ακολουθεί για την πρόληψη και ευαισθητοποίηση σχετικά με θέματα οδικής ασφάλειας, έχει επιλεγεί η παρουσίαση των έργων που χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα οποία προσανατολίζονται προς αυτήν την κατεύθυνση.
Στην Ελλάδα οι δράσεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας εστιάζουν κυρίως στην κατά το δυνατόν ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ενήλικων και ανήλικων πολιτών, με στόχο τη διαμόρφωση κουλτούρας οδικής ασφάλειας και τη συνειδητοποιημένη οδήγηση.
Όπως διαπιστώθηκε από την αναζήτηση, φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας συνεργάζονται με δημόσιους φορείς προκειμένου να αναπτύξουν παρεμβάσεις. Κυρίως παρατηρούνται συνεργασίες συλλόγων, ΜΚΟ, αστυνομικών τμημάτων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, δήμων, φορέων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σχολών οδηγών και ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, ώστε να καθίσταται δυνατόν να αναπτύσσουν δράσεις για την πρόληψη τροχαίων ατυχημάτων.
Δράσεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην Ελλάδα
Γενικός πληθυσμός(Ενήλικες)
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Ελλάδα έχει «ποσοστά θνησιμότητας από τροχαία δυστυχήματα 11 φορές υψηλότερα από τις πρώτες χώρες της Ευρώπης» (WHO, 2004 ).
Συγκεκριμένα, για τους ενήλικες παρατηρείται να οργανώνονται σεμινάρια οδικής ασφάλειας, αξιοποιώντας μέσα όπως η χρήση προσομοιωτή με πειραματική συνθήκη τις δυνατότητες χρήσης κινητού τηλεφώνου και άλλων παραγόντων που συμβάλουν στην διάσπαση προσοχής κατά την οδήγηση, προκειμένου ο εκπαιδευόμενος να αντιληφθεί την αύξηση της επικινδυνότητας στην οδήγηση.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον Jaques (2004), η προσομοίωση απαιτεί ένα σενάριο που να απεικονίζει απλοποιημένα την πραγματικότητα. Οι πειραματικοί συνεργοί συμμετέχουν, σε μια νοητή και, κατά το δυνατόν, ρεαλιστική αναπαράσταση μιας κατάστασης, προκειμένου να αντιληφθούν τους κινδύνους της επικίνδυνης συμπεριφοράς.
Επιπλέον, δράσεις και προγράμματα οργανώνονται για ενήλικες από φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με βιωματικό και διαδραστικό χαρακτήρα, με στόχο την καλλιέργεια αισθημάτων υπευθυνότητας, συνεργασίας, σεβασμού και την ανάπτυξη απαραίτητων γνώσεων, συμπεριφορών και στάσεων θετικής οδικής συμπεριφοράς.
Όπως έχει αναλυθεί από πολλούς θεωρητικούς της εκπαίδευσης ενηλίκων, θεμελιώδη ρόλο στη μάθηση διαδραματίζουν τα βιώματα και η εμπειρία τους, καθώς και η ενεργητική συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία (Φίλλιπς, 2004, Κόκκος, 2005, Mezirow, 2007, Βεργίδης, 2011).
Φυσικά το ζητούμενο ήταν και παραμένει το πώς μπορούν να συνδεθούν τα βιώματα με τη μάθηση με αποτελεσματικό τρόπο και ποιες διδακτικές μέθοδοι και τεχνικές είναι οι πλέον πρόσφορες, γιατί ακριβώς συμβάλλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Κοινά αποδεκτό είναι ότι η ενεργητική συμμετοχή προωθείται με μεθόδους και τεχνικές που αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων, καθώς και μεταξύ των ίδιων των εκπαιδευομένων. (Κόκκος, 1999)
Όπως προκύπτει και από τα παραπάνω, οι πιο πρόσφορες μέθοδοι ενεργητικής, βιωματικής μάθησης θεωρούνται η ομαδική συνεργατική διδασκαλία και τα σχέδια δράσης, τεχνικές, δηλαδή, που διαπιστώνουμε ότι αξιοποιούνται περιστασιακά στα εκπαιδευτικά προγράμματα ενηλίκων που εφαρμόζονται από φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας για την οδική ασφάλεια.
Επίσης αρκετά συχνά, οργανώνονται ενημερωτικές ημερίδες με θεματικές ενότητες που αφορούν το αλκοόλ και την οδήγηση, ριψοκίνδυνες συμπεριφορές που μπορούν να οδηγήσουν σε ατυχήματα, καθώς και ομιλίες που εστιάζουν σε παράγοντες αύξησης της επικινδυνότητας στην οδήγηση, όπως είναι η υπνηλία, η χρήση ουσιών και αλκοόλ και η χρήση κινητού τηλεφώνου.
Στην πλειοψηφία τους οι φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας συνεργάζονται με εμπλεκόμενους φορείς της τοπικής τους Κοινότητας (δημόσιους και ιδιωτικούς), διοργανώνοντας ημερίδες και εκδηλώσεις για την τοπική κοινότητα ή σε περιοχές με υψηλά ποσοστά τροχαίων συμβάντων. Μάλιστα, έχει πλέον καθιερωθεί κάθε έτος η «Παγκόσμια εβδομάδα για την οδική ασφάλεια» από τον Ο.Η.Ε.
Με αφορμή αυτή την παγκόσμια εβδομάδα, σε πανελλαδικό επίπεδο υλοποιούνται πλήθος αντίστοιχων δράσεων με ποικίλα μέσα. Επιπλέον, οργανώνονται καμπάνιες οδικής ασφάλειας με στόχο την ευαισθητοποίηση μέσω της προβολής βίντεο σε ΜΜΕ, στο διαδίκτυο και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και διανομή έντυπου υλικού όπως αφισών και φυλλαδίων σε χρήστες του αυτοκινητόδρομου, με στόχο την ενημέρωση του πληθυσμού για την ασφαλή οδήγηση με τη χρήση ζώνης, κράνους και την επιλογή κατάλληλου παιδικού καθίσματος, τονίζοντας την αύξηση της επικινδυνότητας της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ και την χρήση κινητού τηλεφώνου (Αττική Οδός, 2015, ΙΟΑΣ, 2015).
Αξιοσημείωτες, μολονότι μεμονωμένες, δράσεις γίνονται και για συγκεκριμένες ευάλωτες κοινωνικά ομάδες όπως είναι οι ηλικιωμένοι, μέσα από διαλέξεις/ομιλίες που πραγματοποιούνται σε χώρους που οι ηλικιωμένοι επισκέπτονται όπως είναι τα ΚΑΠΗ και στοχεύουν στην ασφάλεια οδηγών μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι θεωρούνται ομάδα υψηλού κινδύνου για τροχαία ατυχήματα.
Η ομάδα των ηλικιωμένων, σε απόλυτους αριθμούς, ευθύνεται για τη μεγαλύτερη επιβάρυνση των υπηρεσιών υγείας, προσερχόμενοι σε αυτές με σωματικές κακώσεις, μεταξύ των άλλων και λόγω τροχαίων συμβάντων, έναντι οποιασδήποτε άλλης ηλικιακής ομάδας (ΚΕΕΛΠΝΟ, 2013).
Ανήλικοι
Στην Ελλάδα το ένα τρίτο των θυμάτων είναι νέοι ηλικίας 15-29 ετών (Ελληνική Αστυνομία, 2014). Ειδικότερη, αλλά όχι σπάνια, κατηγορία αποτελούν οι ανήλικοι οδηγοί, οι οποίοι οδηγούν χωρίς να έχουν λάβει την κατάλληλη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση.
Σε έρευνα των Huber, Carozza, & Gorman (2006) στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βρέθηκε πως η οδήγηση κάτω από το νόμιμο όριο ηλικίας αποτελεί από μόνη της ενδεικτικό παράγοντα ριψοκίνδυνης οδήγησης σε παιδιά και εφήβους.
Οι ανήλικοι είναι στο επίκεντρο των δράσεων, σύμφωνα μάλιστα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ για την οδική ασφάλεια για την περίοδο 2011- 2020, ενθαρρύνονται αυτές οι δράσεις πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης.
Οι γνώσεις και οι στάσεις του οδηγού, καθώς και η πρόθεση της συμπεριφοράς του παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων (Chliaoutakis, et al., 2005, Mirzaei et al, 2014), ειδικά ανάμεσα στους νέους οδηγούς (Ulleberg & Rundmo, 2003).
Για το λόγο αυτό οι δράσεις που αναπτύσσονται στοχεύουν στη βελτίωση των γνώσεων και στην αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών, με απώτερο σκοπό την πρόληψη και προαγωγή υγιών συμπεριφορών κατά την οδήγηση.
Στο πλαίσιο των παραπάνω παρατηρείται η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ συλλόγων και φορέων ιδιωτικής πρωτοβουλίας με σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με στόχο τον σχεδιασμό και την οργάνωση διαδραστικών μαθημάτων οδικής ασφάλειας και κυκλοφοριακής αγωγής σε μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.
Τα σχολεία, αξιοποιώντας τα προγράμματα Αγωγής Υγείας της ευέλικτης ζώνης που είναι ενταγμένα στα αναλυτικά τους προγράμματα, αναπτύσσουν συνεργασίες με διάφορους φορείς με στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα οδικής ασφάλειας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πολύπλευρος τρόπος προσέγγισης του θέματος της οδικής ασφάλειας, καθώς αξιοποιείται η βιωματική μάθηση για την εκμάθηση κανόνων συμπεριφοράς κυκλοφοριακής αγωγής και για την ανάδειξη στερεοτύπων όπως η χρήση κινητών τηλεφώνων, ή και η αϋπνία που, όλα μαζί, ως παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια κατά την οδήγηση.
Η βιωματική μάθηση, ως η πλέον αποτελεσματική μέθοδος στο εκπαιδευτικό πλαίσιο, συμβάλλει στην ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στη διδασκαλία, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να διερευνήσουν τα δικά τους κίνητρα και να αναπτύξουν γνωστικο-κοινωνικές δεξιότητες, μαθαίνοντας ο καθένας σύμφωνα με τις προσωπικές του ανάγκες (Ματσαγγούρας, 2000, Wurdinger, 2005, Παρασκευά & Παπαγιάννη, 2008).
Η σύγχρονη βιβλιογραφία δείχνει τη βιωματική προσέγγιση σαν την πιο αποτελεσματική στην εκπαίδευση των μαθητών όσον αφορά στην διαχείριση προβληματικών καταστάσεων σε παρόντα χρόνο και στην απόκτηση γνώσης μέσω προσωπικής νοηματοδότησης (Skinner, 2010).
Απαραίτητη προϋπόθεση της ενεργητικής, βιωματικής μάθησης είναι η εργασία σε μικρές ομάδες, η συζήτηση, τα παιχνίδια ρόλων, η ανάλυση περιπτώσεων και η συνεργατική μάθηση, χρησιμοποιώντας σύγχρονα τεχνολογικά και πληροφορικά μέσα (Woolfolk, 2000, Παρασκευά & Παπαγιάννη, 2008).
Η αξιοποίηση των παραπάνω διαδικασιών στην εκπαίδευση φαίνεται ότι επιλέγεται από τους εκάστοτε φορείς, οι οποίοι οργανώνουν εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δράσεις για θέματα οδικής ασφάλειας.
Παράλληλα, πραγματοποιούνται ομιλίες και διαλέξεις στο σχολικό περιβάλλον με αποδέκτες τους γονείς και τους μαθητές και αξιοποιούνται μέσα όπως η οδήγηση με τη χρήση προσομοιωτή, γίνονται διαγωνισμοί με θέμα την οδική ασφάλεια, ακόμα και εκδηλώσεις στο Ελληνικό Μουσείο Αυτοκινήτου, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές (ΙΟΑΣ, 2015).
Οι παραπάνω δράσεις οργανώνονται και υλοποιούνται αποσπασματικά σε διάφορα σχολεία. Έχει παρατηρηθεί ότι τα σχολεία που επιλέγονται και αναπτύσσουν συνεργασίες με φορείς ιδιωτικής πρωτοβουλίας είναι κυρίως σχολεία, στα οποία το εκπαιδευτικό προσωπικό έχει επιλέξει ως θέμα για το τρέχον σχολικό έτος την «οδική ασφάλεια».
Αυτοί οι εκπαιδευτικοί είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σε αυτά τα θέματα και αναζητούν συνεργασίες με φορείς ή σχολεία στα οποία έχουν πρόσβαση οι φορείς που ασχολούνται με την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση στην οδική ασφάλεια και προτείνουν περαιτέρω ανάπτυξη συνεργασιών (LaHeRS, 2015).
Γενικότερα, από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι οι πρωτοβουλίες και οι εκστρατείες που οργανώνονται και πραγματοποιούνται είναι ολοκληρωμένες και στοχευμένες.
Ωστόσο, οι δράσεις δεν αφορούν το σύνολο των σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά επικεντρώνονται σε μερικά σχολεία, συνήθως στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Επίσης, δεν παρατηρήθηκαν παρεμβάσεις σε άλλους χώρους, στους οποίους ομοίως δραστηριοποιούνται οι ανήλικοι, όπως χώρους άθλησης και ψυχαγωγίας.
Επαγγελματίες οδηγοί
Τα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι ώρες εργασίας, οι ανεπαρκείς ώρες ύπνου και το κάπνισμα κατά την οδήγηση επηρεάζουν τους επαγγελματίες οδηγούς και, παράλληλα, αναδεικνύουν την αναγκαιότητα περαιτέρω έρευνας και θέσπισης μέτρων για τη μείωση της κόπωσής τους (Tzamalouka et al., 2005).
Στην Ελλάδα έχει θεσπιστεί το πιστοποιητικό επαγγελματικής ικανότητας (Π.Ε.Ι.) σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα ΠΔ7 (ΦΕΚ Α΄112/18.06.2008), με στόχο την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (2003/59/ΕK), για την αρχική επιμόρφωση και την περιοδική κατάρτιση των οδηγών ορισμένων οδικών οχημάτων, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά εμπορευμάτων ή επιβατών.
Στόχος του Π.Ε.Ι. είναι η αύξηση της οδικής ασφάλειας, η ενθάρρυνση της επικαιροποίησης και της διαρκούς αναβάθμισης των γνώσεων και ικανοτήτων των οδηγών, η αναγνώριση και η πιστοποίηση των επαγγελματικών ικανοτήτων των οδηγών και η αναβάθμιση και κατοχύρωση του επαγγέλματος των οδηγών λεωφορείων και φορτηγών.
Μέσα από αυτή την εκπαίδευση οι επαγγελματίες οδηγοί καταρτίζονται στην ορθολογική οδήγηση βάσει των κανόνων ασφαλείας και στην εφαρμογή των κανονιστικών ρυθμίσεων. Οι ρυθμίσεις αυτές σχετίζονται μεταξύ άλλων με την υγεία, την οδική και την περιβαλλοντική ασφάλεια, την εξυπηρέτηση και την υλικοτεχνική υποστήριξη.
Επιπρόσθετα η κατάρτιση αφορά και την παροχή πρώτων βοηθειών, την συνειδητοποίηση της σημασίας της φυσικής και πνευματικής ικανότητας και της υγιούς και ισορροπημένης διατροφής, των επιπτώσεων της κατανάλωσης οινοπνεύματος, φαρμάκων ή άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, της κόπωσης, του άγχους και της ανάδειξης της σπουδαιότητας του κύκλου εργασίας/ανάπαυσης.
Το Π.Ε.Ι. παρέχεται έπειτα από ένα κύκλο θεωρητικών και πρακτικών μαθημάτων από ιδιωτικές σχολές οδηγών.
Συμπέρασμα
Πραγματοποιούνται συχνές και στοχευμένες εκπαιδευτικές και ενημερωτικές καμπάνιες για την οδική ασφάλεια από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ωστόσο δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός και συντονισμός φορέων ανά περιοχή. Οι δράσεις δεν επεκτείνονται σε όλη την επικράτεια, αλλά αφορούν κυρίως μεγάλα αστικά κέντρα και η κατάρτιση και καταλληλότητα των εκπαιδευτών αρκετά συχνά είναι ελλιπής, όπως επίσης, παράλληλα, δεν υπάρχουν εγχειρίδια και εκπαιδευτικά μέσα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της δράσης.
Τα προσωπικά κίνητρα και η διάθεση των διοργανωτών των δράσεων επηρεάζουν τον σχεδιασμό και την οργάνωση προγραμμάτων οδικής ασφάλειας, γεγονός που αποδεικνύει την αδυναμία να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν ενιαία προγράμματα πανελλαδικά για το σύνολο του πληθυσμού.
Δράσεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, αντίστοιχα, υπάρχει μία πληθώρα από συγχρηματοδοτούμενα έργα, στα οποία διάφοροι εξειδικευμένοι στην οδική ασφάλεια φορείς, οργανισμοί, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ιδιωτικές εταιρείες και ερευνητικά εργαστήρια συνεργάζονται μεταξύ τους προκειμένου να ενισχύσουν την παιδεία και να προάγουν νέα γνώση για την πρόληψη των ατυχημάτων.
Το σύνολο των ευρωπαϊκών έργων που εξειδικεύονται σε θέματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης στην οδική ασφάλεια, βρίσκονται καταχωρημένα στην επίσημη ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ασχολείται αποκλειστικά με τον τομέα της μετακίνησης και των μεταφορών. (http://ec.europa.eu/transport/road_safety/specialist/projects/sortedbydomains/ index_en.htm#0801262487 ebfd4f).
Γενικός Πληθυσμός(Ενήλικες)
Η πλειονότητα των έργων έχουν ως ομάδα στόχου τον ευρύτερο πληθυσμό – χρήστες του οδικού δικτύου. Πιο συγκεκριμένα, τα περισσότερα έργα που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστιάζονται στους ευάλωτους χρήστες του οδικού δικτύου, όπως είναι οι πεζοί, οι μοτοσικλετιστές, οι ποδηλάτες, οι νέοι οδηγοί και οι ηλικιωμένοι.
Κύρια στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η χρήση εκστρατειών ευαισθητοποίησης και δραστηριοτήτων που έχουν ως στόχο την αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς ως προς την οδήγηση (χρήση ζώνης, ειδικά καθίσματα για παιδιά), καθώς και του τρόπου συνδιαλλαγής με τους άλλους οδηγούς και χρήστες του οδικού δικτύου (ευγένεια, σεβασμός στην διαφορετική κουλτούρα του κάθε οδηγού κ.λπ.).
Επίσης, για τους νέους οδηγούς επικεντρώνονται στη διακινδυνευμένη συμπεριφορά οδήγησης, καθώς έχει παρατηρηθεί από μελέτες ότι οι κύριες αιτίες ενός ατυχήματος είναι η λανθασμένη οδήγηση, η ηθελημένη παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και η ψυχο-σωματική κατάσταση του οδηγού, αιτίες που σχετίζονται με ατυχήματα στα οποία έχουν εμπλακεί νέοι οδηγοί (Iversen, 2004; Ulleberg & Rundmo, 2003).
Στόχος είναι η αναγνώριση των κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων που επηρεάζουν τη διακινδυνευμένη συμπεριφορά των νέων και η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού εκπαιδευτικού μοντέλου ασφαλούς οδήγησης, βασισμένο σε αυτούς τους παράγοντες.
Τέλος, κάποια ευρωπαϊκά έργα δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης κατά της κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης ναρκωτικών ουσιών κατά την οδήγηση. Οι παρεμβάσεις που εφαρμόστηκαν είναι η παρουσία νέων εθελοντών στην είσοδο νυχτερινών κέντρων, όπου προέτρεπαν τους οδηγούς να απέχουν από το ποτό (ENWA, 2010).
Ανήλικοι
Στην ομάδα στόχο των ανηλίκων τα ευρωπαϊκά έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί επικεντρώνονται κυρίως στο γεγονός ότι, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, οι ανήλικοι αποτελούν πρόσφορο έδαφος προκειμένου να καλλιεργηθεί η επίγνωση των κινδύνων του οδικού δικτύου, καθώς και η ευαισθητοποίησή τους σε θέματα οδικής ασφάλειας και σωστής χρήσης του οδικού δικτύου (Street Safety Education).
Επίσης, αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο ευρωπαϊκό έργο ROSE-25, μέσω του οποίου καταγράφηκε και αξιολογήθηκε, στο σύνολο των 25 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το εκπαιδευτικό σύστημα της κάθε χώρας και το πώς η καθεμία από αυτές προωθεί την οδική ασφάλεια μέσω του εκπαιδευτικού της συστήματος. Από την προσέγγιση αυτή επιλέχτηκαν οι καλές πρακτικές στην οδική ασφάλεια, οι οποίες εκδόθηκαν σε μορφή οδηγού με τον τίτλο «Οδηγός Καλών Πρακτικών στην Οδική Ασφάλεια» (ROSE-25, 2005).
Με το εγχειρίδιο αυτό προωθείται η προσπάθεια εφαρμογής των επιτυχημένων αυτών παρεμβάσεων και στα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Για τις παρεμβάσεις αυτές γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο κεφάλαιο «Εκπαίδευση».
Επαγγελματίες οδηγοί
Για τους επαγγελματίες οδηγούς έχουν χρηματοδοτηθεί δύο ευρωπαϊκά έργα (ERIC, 2010, TRAIN-ALL, 2009), τα οποία εξειδικεύονται στη χρήση προγραμμάτων εκπαίδευσης μέσω νέων τεχνολογιών (Computer Based Training Programmes), με στόχο την αποτροπή τροχαίου συμβάντος. Προϊόντα τους είναι η δημιουργία προγραμμάτων που εστιάζουν στην κούραση κατά την οδήγηση (fatigue and driving) και στη Φυσική που διέπει την οδήγηση (driving physics).
Τέλος, γίνεται η χρήση προσομοιωτή, με δημιουργία διαφορετικών σεναρίων, ανάλογα με τις ανάγκες των επαγγελματιών οδηγών, που θα προάγουν την ασφάλεια στον τομέα των οδικών μεταφορών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όμιλος της Volvo, στο πλαίσιο του ερευνητικού του έργου όσον αφορά τις αστικές μεταφορές, έχει αναπτύξει συγκεκριμένα προγράμματα εκπαίδευσης οδικής ασφάλειας για τους επαγγελματίες οδηγούς βαρέων οχημάτων, καθώς, επίσης, έχει κατασκευάσει συσκευές ασφαλείας σε οχήματα που έχουν δοκιμαστεί και σε οχήματα που έχουν αναλάβει κατασκευαστικές εργασίες για το δίκτυο μετακινήσεων του Λονδίνου TfL (Transport for London) (http://www.volvogroup.com/group/global/engb/researchand technology/research_foundations/Pages/supporting_future _urban_transport_research.aspx).
Συμπέρασμα
Από τα έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται η τάση να προωθούνται περισσότερο οι παρεμβάσεις που έχουν ως ομάδα στόχο τους ευάλωτους χρήστες του οδικού δικτύου (πεζούς, ποδηλάτες, ηλικιωμένους και παιδιά). Επίσης, τα έργα στοχεύουν κυρίως στην αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς των οδηγών και στη προώθηση και εφαρμογή των καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Chliaoutakis J. El., Koukouli S., Lajunen T., Tzamalouka G. (2005) Lifestyle traits as predictors of driving behavior in urban areas of Greece, Transportation Research Part F, 8, 413 – 428 ENWA. (2010) http://www.europeannightwithoutaccident.eu/ [Ημερομηνία πρόσβασης, 10.06.2015].
ERIC. (2010) Experiencing CBT programmes In road safety in the European Community, http://www.uv.es/proeric/index.wiki [Ημερομηνία πρόσβασης, 10.06.2015]. Huber C. H., Carozza S. E., & Gorman D. M. (2006)
Underage driving as an indicator of risky behavior in children and adolescents, Journal of Adolescent Health, 38, 612 – 616. Iversen, H. (2004)
Risk-taking attitudes and risky driving behavior, Transportation Research Part F 7, 135–150 Jacques, D. (2004)
Μάθηση σε Ομάδες: Εγχειρίδιο για όσους συντονίζουν ομάδες ενήλικων εκπαιδευομένων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Mezirow J. (2007)
Μαθαίνοντας να σκεφτόμαστε όπως ένας ενήλικας. Κεντρικές έννοιες της θεωρίας του μετασχηματισμού, στον Mezirow J. Κ. συν., Η Μετασχηματίζουσα Μάθηση, Αθήνα, Μεταίχμιο.
Mirzaei R., Hafezi-Nejadb N., Sabaghb M. S., Moghaddama A. A., Eslami V., Rakhshani F., Rahimi Movaghar V. (2014)
Dominant role of drivers’ attitude in prevention of road traffic crashes: A study on knowledge, attitude, and practice of drivers in Iran, Accident Analysis and Prevention, 66, 36 – 42 ROSE-25 (2005)
Good Practice Guide on Road Safety Education. https://www.ssatp.org /sites/ssatp/files/pdfs/Topics/RoadSafety/Good_practice_guide_r oad%2520_safety_education%5B1%5D.pdf [Ημερομηνία πρόσβασης, 10.06.2015].
Skinner, D. (2010) Effective Teaching and Learning in Practice. London: Continuum International Publishing Group. TRAIN-ALL. (2009)
Integrated System for driver Training and Assessment using Interactive education tools and New training curricula for ALL modes of road transport, http://ec.europa.eu/transport/road_safety/pdf/projects/train-all.pdf [Ημερομηνία πρόσβασης, 10.06.2015]. Tzamalouka. G., Papadakaki, M., Chliaoutakis, J. (2005)
Freight transport and non-driving work duties as predictors of falling asleep at the wheel in urban areas of Crete, J of Safety Research., 36(1):75-84. Ulleberg P., Rundmo T. (2003)
Personality, attitudes and risk perception as predictors of risky driving behaviour among young drivers, Safety Science, 41, 427 – 443. Woolfolk, A.E. (2000)
Educational Psycology. Allyn and Bacon, Boston. World Health Organization (2004)
Road traffic injuries in the WHO European Region: the population groups and countries most affected. http://www.euro.who.int/en/healthtopics/disease-prevention/violence-and-injuries/data-and-statistics, [Ημερομηνία Πρόσβασης, 20.06.2015]
Wurdinger S. (2005) Using experiential learning in the classroom. Maryland: Scarecrow Education. Αττική Οδός. (2015) http://www.aodos.gr/summary.asp?catid=19618 [Ημερομηνία Πρόσβασης, 01.07.2015]. Βεργίδης Δ. (επιμ.) (2011).
Εκπαίδευση Ενηλίκων: Διεθνείς Προσεγγίσεις και Ελληνικές Διαδρομές, Αθήνα Μεταίχμιο.
Ελληνική Αστυνομία (2014) Στατιστικά Στοιχεία, Οδική Ασφάλεια http://www.astynomia.gr/images/stories//2014/statistics14/troxaia2014_6.JPG, [Ημερομηνία Πρόσβασης, 25.06.2015]. ΙΟΑΣ. (2015) http://www.ioas.gr/index.php?ID=events [Ημερομηνία Πρόσβασης, 15.07. 2015].
ΚΕΕΛΠΝΟ, (2013). http://www.keelpno.gr/Portals/0/Newsletter/2013/%CE%95%CE%BD%CE%B7% CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%94 %CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF_%CE%91%CF%8D%CE%B3%CE%B F%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82%202013.pdf [Ημερομηνία Πρόσβασης, 15.07.2015].
Κόκκος Α. (1999) Εκπαίδευση ενηλίκων: Το πεδίο, οι αρχές μάθησης, οι συντελεστές, τόμος Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα.
Κόκκος Α. (2005) Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το πεδίο, Αθήνα: Μεταίχμιο. Ματσαγγούρας, Ηλ. (2000)
Στρατηγικές Διδασκαλίας: Η Κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη. Αθήνα: Gutenberg Παρασκευά, Φ. & Παπαγιάννη, Α. (2008)
Επιστημονικές και παιδαγωγικές δεξιότητες για τα στελέχη της εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Προεδρικό Διάταγμα 7 (ΦΕΚ Α΄112/18.06.2008).
Η βιωματική μάθηση: Ορισμοί, προβληματισμοί, προϋποθέσεις, Εκπαίδευση Ενηλίκων, τ.3, Αθήνα. http://ec.europa.eu/transport/road_safety/specialist/projects/sorted-bydomains/ index_en.htm#0801262487ebfd4f http://lahers.seyp.teicrete.gr/index.php?lang=el [Ημερομηνία πρόσβασης, 11.06. 2015].
Διαβάστε περισσότερα
Τρόπος Ζωής Του Έλληνα Οδηγού – Κίνδυνος (Μέρος Πρώτο)
Τρόπος Ζωής Του Έλληνα Οδηγού – Οδήγηση – Γνωστικές Λειτουργίες (Μέρος Τρίτο)
Τρόπος Ζωής Του Έλληνα Οδηγού – Κούραση Κατά Την Οδήγηση Και Κίνδυνος Συγκρούσεων (Μέρος Έκτο)
Μοντέλα Προαγωγής Υγείας Και Αλλαγής Συμπεριφοράς (Μέρος Έβδομο)
Τρόπος Ζωής Του Έλληνα Οδηγού – Νομικό Καθεστώς / Πολιτικές Και Νομοθεσία (Μέρος Δέκατο)
ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΟΔΗΓΟΥ
Ένα εργαλείο διαχείρισης συμπεριφορών διακινδύνευσης κατά την οδήγηση για την πρόληψη των τροχαίων συγκρούσεων στην Ελλάδα
Εργαστήριο Μελέτης Συμπεριφορών Υγείας και Οδικής Ασφάλειας Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας ΤΕΙ Κρήτης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
