Βασική υποστήριξη της ζωής (BLS)
Όπως ήδη αναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, η Βασική Υποστήριξη της Ζωής ορίζεται ως η επίτευξη βατότητας του αεραγωγού καθώς και η υποστήριξη της αναπνοής και της κυκλοφορίας χωρίς τη χρήση άλλου εξοπλισμού, εκτός μιας προστατευτικής μεμβράνης στόματος.
Η βασική ΚΑΡΠΑ ή Βασική Υποστήριξη της Ζωής (BLS) είναι το πρώτο στάδιο της Αναζωογόνησης που περιλαμβάνει την άμεση αναγνώριση του επείγοντος και την επείγουσα οξυγόνωση των ζωτικών οργάνων.
Αυτό επιτυγχάνεται με την υποστήριξη της αναπνοής (με διάνοιξη των ανώτερων αεροφόρων οδών και εφαρμογή τεχνητής αναπνοής με στόμα-με-στόμα πνευμονικές εμφυσήσεις των πνευμόνων με τον εκπνεόμενο αέρα του διασώστη) και την υποστήριξη της κυκλοφορίας (με τις εξωτερικές θωρακικές συμπιέσεις), μέχρις ότου υπάρξουν οι προϋποθέσεις για οριστική ιατρική θεραπεία και φυσιολογική αποκατάσταση της καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας μέσω εξειδικευμένης ιατρικής βοήθειας [38].
Σκοπός της Βασικής Υποστήριξης της Ζωής είναι να ελαχιστοποιήσει τον κρίσιμο χρόνο, με διατήρηση ικανοποιητικής αναπνοής και κυκλοφορίας, μέχρι την πλήρη αναζωογόνηση.
Η εκμάθηση στην εφαρμογή της Βασικής Υποστήριξης της με χρήση Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή, είναι μία διαδραστική διαδικασία, η οποία απαιτεί τόσο γνώσεις, όσο και δεξιότητες.
Μέρος ή το σύνολο αυτής της γνώσης και κάποιες δεξιότητες, μπορούν να ληφθούν από τη διδασκαλία και την απευθείας οπτική εκπαίδευση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης προσφέρει μαθήματα ΚΑΡΠΑ/ΑΕΑ (BLS/AED Provider Course), από έμπειρους και πιστοποιημένους εκπαιδευτές, οι οποίοι ενθαρρύνουν και καθοδηγούν τους εκπαιδευόμενους κατά την διαδικασία της μάθησης.
Η όλη εκπαιδευτική διαδικασία στηρίζεται σε εκπαιδευτική μεθοδολογία και τεχνικές εκπαίδευσης ενηλίκων, με έμφαση κυρίως στην ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευομένων.
Κύριος στόχος των σεμιναρίων αυτών είναι όλοι οι καταρτιζόμενοι να αποκομίσουν μία θετική εμπειρία, η οποία θα διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο για την επίδραση σε επίπεδο γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων [39].
Κάθε σεμινάριο BLS/AED θα πρέπει να ακολουθεί πιστά και αυστηρά κάποιες προϋποθέσεις, ώστε να είναι εφικτή η υλοποίησή του. Αρχικά για να πραγματοποιηθεί η διαδικασία θα πρέπει ένας Course-Organiser (Διοργανωτής σεμιναρίων) να δημιουργήσει σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα το σεμινάριο.
Για να γίνει κάποιος Course-Organiser θα πρέπει να καταθέσει αίτημα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης και σε περίπτωση που πληροί τις προϋποθέσεις, θα λάβει αυτό τον βαθμό για χρονικό διάστημα 2 ετών, οπότε και θα επαναξιολογηθεί με στόχο την ανανέωση του ή την ανάκλησή του σε περίπτωση, που δεν τηρούνται οι κανόνες που το Συμβούλιο θέτει.
Η δημιουργία ενός σεμιναρίου BLS/AED από έναν Course-Organiser, απαιτεί από τον τελευταίο και την επιλογή ενός Course-Director (Διευθυντής σεμιναρίου) και ενός Course-co-Director (Συνδιευθυντής σεμιναρίου).
Το ERC δίνει την δυνατότητα σε κάθε εκπαιδευτή που έχει ήδη πραγματοποιήσει τουλάχιστον 4 σεμινάρια ως κύριος εκπαιδευτής και εφόσον κληθεί από έναν άλλο Course-Director, να γίνει υποψήφιος Διευθυντής σεμιναρίου (Candidate Course Director, CDC).
Έπειτα από 2 επιτυχή σεμινάρια ως CDC, μπορεί κάποιος να αναβαθμιστεί σε Course-Director.
Σημαντικό είναι πως κάθε σεμινάριο θα πρέπει να διαθέτει μόνο έναν Διευθυντή. Εν συνεχεία, ο Course-Director, θα πρέπει να επιλέξει τους εκπαιδευτές που χρειάζεται για την πραγματοποίηση του σεμιναρίου.
Απαραίτητα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι θα υπάρχει ένας εκπαιδευτής με πλήρη προσόντα (Full Instructor, FI) για κάθε εκπαιδευτική ομάδα το ανώτερο 6 ατόμων.
Επιπρόσθετα, μπορεί να επιλέξει και δόκιμους εκπαιδευτές (Candidate Instructors, CI). Κατά την πραγματοποίηση του σεμιναρίου, ο Διευθυντής θα πρέπει να επιλέξει ποιοι CI θα είναι με κάθε FI. Αυτό αποτελεί πολύ σημαντικό βήμα, καθώς ο κάθε FI αποτελεί τον μέντορα για τους δόκιμους εκπαιδευτές.
Η επιλογή των νέων εκπαιδευτών γίνεται με κριτήρια που θέτει το ERC και με την σύμφωνη γνώμη των FI και του Διευθυντή του σεμιναρίου.
Στη συνέχεια ο υποψήφιος εκπαιδευτής (Instructor Potential, IP) θα πρέπει να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο εκπαίδευσης εκπαιδευτών (BLS/AED Instructor Course) , για να γίνει δόκιμος εκπαιδευτής (CI).
Ένας CI μπορεί έπειτα από 2 τουλάχιστον επιτυχή σεμινάρια, να αναβαθμιστεί σε FI, με την έγκριση του Διευθυντή και την καθοδήγηση του FI, που είχε αναλάβει να είναι ο μέντοράς του.
Καθώς έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία δημιουργίας του σεμιναρίου και η επιλογή διευθυντή και εκπαιδευτικής ομάδας, αυτό που απομένει είναι ο διευθυντής του προγράμματος να «ανεβάσει» στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και τους εκπαιδευόμενους.
Από την στιγμή εκείνη δημιουργείται άμεσα ένας λογαριασμός για κάθε εκπαιδευόμενο, ο οποίος ενεργοποιείται από κάθε χρήστη μέσω e-mail.
Μέσω του προσωπικού του λογαριασμού πλέον, ο κάθε εκπαιδευόμενος θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει διαδικτυακό εκπαιδευτικό υλικό και να αποθηκεύσει στον υπολογιστή του το προσωπικό του εκπαιδευτικό εγχειρίδιο για να το μελετήσει.
Ο Διευθυντής του προγράμματος έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί ποιοι από τους εκπαιδευόμενους και σε τι ποσοστό έχουν ολοκληρώσει την διαδικτυακή τους προετοιμασία και επίσης δύναται να τους αποστείλει περαιτέρω πληροφορίες για την διεξαγωγή του σεμιναρίου.
Κατά την μέρα πραγματοποίησης του σεμιναρίου, ο Διευθυντής του προγράμματος φροντίζει να υπάρχουν όλα τα απαραίτητα αναλώσιμα υλικά, καθώς και ο απαραίτητος εξοπλισμός.
Θα πρέπει λοιπόν οι εκπαιδευόμενοι να έχουν χωρισθεί σε ομάδες (ανώτερο 6 ατόμων) και σε κάθε ομάδα να υπάρχει διαθέσιμο εκπαιδευτικό πρόπλασμα και ΑΕΑ, καθώς και όλα τα αναλώσιμα.
Ο εκπαιδευτής, πριν την έναρξη του σεμιναρίου προετοιμάζει την αίθουσα(φωτισμό, αερισμό, καθίσματα, εξοπλισμό) και ελέγχει το χώρο. Ακόμη, ετοιμάζει το πρόπλασμα και ελέγχει αν ο απινιδωτής λειτουργεί σωστά.
Το σεμινάριο διακρίνεται στην εκπαίδευση ΚΑΡΠΑ και χρήσης ΑΕΑ, καθώς και στην τοποθέτηση ενός αναίσθητου θύματος με αυτόματη αναπνοή σε θέση ανάνηψης και την αντιμετώπιση της πνιγμονής.
Αρχικά και έπειτα από τις συστάσεις εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων σε κεντρική αίθουσα, πραγματοποιείται μία σύντομη διάλεξη που αφορά την Βασική Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση και τη χρήση ΑΕΑ.
Το υλικό της διάλεξης είναι αυστηρά αυτό που δίνεται από τον ERC. Έπειτα ακολουθούν 2 επιδείξεις Βασικής ΚΑΡΠΑ από έναν έμπειρο εκπαιδευτή, στην ίδια αίθουσα και παρουσία όλων των εκπαιδευομένων.
Η πρώτη επίδειξη γίνεται προσομοιώνοντας ένα περιστατικό ανακοπής σε πραγματικό χρόνο. Ο εκπαιδευτής χωρίς επεξηγήσεις προσεγγίζει, εκτιμά και αντιμετωπίζει το περιστατικό.
Κατά την δεύτερη επίδειξη, ο εκπαιδευτής αντιμετωπίζει το ίδιο ακριβώς περιστατικό. Σε αυτήν όμως την επίδειξη, δίνει επεξηγήσεις για την διαδικασία που ακολουθεί και για τα βήματα του αλγορίθμου.
Μετά το πέρας αυτών των 2 επιδείξεων, ο Διευθυντής του προγράμματος προτρέπει τους εκπαιδευόμενους να ακολουθήσουν τους εκπαιδευτές τους στις αίθουσες.
Οι εκπαιδευόμενοι πλέον χωρισμένοι σε ομάδες (5-6 ατόμων) πηγαίνουν σε μικρότερες αίθουσες. Μετά τις πρώτες συστάσεις, ο εκπαιδευτής (προτιμάται ένας FI) πραγματοποιεί 3η επίδειξη στο ίδιο ακριβώς σενάριο που δόθηκε στη κεντρική αίθουσα.
Η διαφοροποίηση είναι ότι η διαδικασία γίνεται με οδηγίες των εκπαιδευομένων. Θα πρέπει λοιπόν οι εκπαιδευόμενοι να καθοδηγήσουν των εκπαιδευτή στα σωστά βήματα εκτίμησης και αντιμετώπισης.
Μετά την πραγματοποίηση και αυτής της επίδειξης, είναι σειρά των εκπαιδευομένων να κάνουν πρακτική. Κάθε εκπαιδευόμενος εξασκείται σε όλο το πρωτόκολλο της Βασικής ΚΑΡΠΑ.
Με την ολοκλήρωση της πρακτικής κάθε εκπαιδευόμενου, ο εκπαιδευτής δίδει ανατροφοδότηση (feedback) με έμφαση στα θετικά σημεία.
Αφού ολοκληρωθεί η εκπαίδευση, λίγο πριν κλείσει ο σταθμός γίνονται ερωτήσεις, λύνονται τυχόν απορίες που υπήρξαν και ο εκπαιδευτής ενημερώνει την ομάδα για την συνέχεια (π.χ. ακολουθεί διάλειμμα 5 λεπτών).
Με την αποχώρηση των εκπαιδευομένων ο FI της ομάδας πραγματοποιεί ανατροφοδότηση στον CI, καθώς έχει και τον ρόλο του μέντορα.
Κατά την διάρκεια του διαλείμματος, όλη η εκπαιδευτική ομάδα (Faculty Meeting) συγκαλείται από τον Διευθυντή του προγράμματος για να ενημερωθούν όλοι για την απόδοση και τυχόν αδυναμίες των εκπαιδευομένων.
Αφού συζητηθούν όλοι οι εκπαιδευόμενοι, ο Διευθυντής θα πρέπει να ενημερωθεί και για την απόδοση των δόκιμων εκπαιδευτών, έτσι πραγματοποιεί συζήτηση με τους FI-μέντορες.
Η ίδια διαδικασία εκπαίδευσης πραγματοποιείται για όλα τα επιμέρους γνωστικά στοιχεία (ΑΕΑ, θέση ανάνηψης, πνιγμονή) του σεμιναρίου και τηρούνται πάντα τα 4 στάδια εκπαίδευσης:
- Στάδιο 1: (επίδειξη σε ρεαλιστικό χρόνο)
- Στάδιο 2: (επίδειξη με σχολιασμό)
- Στάδιο 3: (επίδειξη με καθοδήγηση από τους εκπαιδευόμενους)
- Στάδιο 4: (οι υποψήφιοι εξασκούνται)
Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου είναι δυνατή η ταυτόχρονη αξιολόγηση των εκπαιδευομένων (Continuous Assessment).
Εναλλακτικά, το ERC δίνει την δυνατότητα τελικής αξιολόγησης με εξέταση σε ένα σενάριο για κάθε εκπαιδευόμενο σε ξεχωριστή αίθουσα. Τελευταία, φαίνεται η πρώτη αξιολογική μέθοδος να κερδίζει έδαφος.
Η Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας ακολουθεί την συνεχιζόμενη αξιολόγηση, καθώς έχει αποδεχθεί ότι αποτελεί μέθοδο που δεν επιφορτίζει με άγχος τους εκπαιδευόμενους.
Ο Διευθυντής του προγράμματος, ενημερώνει ηλεκτρονικά το ERC για την επιτυχή παρακολούθηση του σεμιναρίου και εν συνεχεία του αποστέλλονται με e-mail τα πιστοποιητικά.
Στο τέλος του σεμιναρίου, όλοι οι εκπαιδευόμενοι συναθροίζονται πάλι στη κεντρική αίθουσα και γίνεται συζήτηση για το σεμινάριο. Οι υποψήφιοι ανανήπτες αποκτούν το πιστοποιητικό συμμετοχής στο σεμινάριο, το οποίο έχει διάρκεια ισχύος 3 έτη.
Κάθε χρόνο διοργανώνονται και πραγματοποιούνται από το ERC πιστοποιημένα σεμινάρια για την Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση. Τα σεμινάρια αυτά απευθύνονται σε:
- Ιατρούς
- Νοσηλευτές
- Φοιτητές επαγγελμάτων Υγείας
- Διασώστες ΕΚΑΒ
- Εθελοντές Διασώστες
- Πυροσβέστες, Γυμναστές, Ναυαγοσώστες, Εκπαιδευτές, Σώματα ασφαλείας
- Όλο τον πληθυσμό που επιθυμεί να εκπαιδευτεί στην Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση [40].
Εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής (ALS)
Η εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής αποτελεί το δεύτερο στάδιο της Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης, απαιτεί ειδικές γνώσεις, δεξιότητες και εξοπλισμό για την παροχή της κατάλληλης και έγκαιρης θεραπείας στην καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Γι’ αυτό εφαρμόζεται από εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είτε μέσα στο νοσοκομείο, είτε εξ νοσοκομειακά με ειδικές κινητές μονάδες.
Αναφέρεται στην υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών, η οποία επιτυγχάνεται με εξειδικευμένους μεθόδους, όπως για παράδειγμα ενδοτραχειακή διασωλήνωση, απινίδωση, χορήγηση φαρμάκων και διάφορες άλλες καταστάσεις..
Η πλειονότητα των αιφνίδιων θανάτων οφείλεται σε αρρυθμίες που συνοδεύουν το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή χρόνια ισχαιμική νόσο. Η καρδιακή ανακοπή εκδηλώνεται συνήθως με έναν από τους τρεις καρδιακούς ρυθμούς(κοιλιακή μαρμαρυγή, ασυστολία ή σημαντική βραδυκαρδία και ηλεκτρομηχανικό διαχωρισμό) [15].
Η επιτυχής αναζωογόνηση μετά από ανακοπή είναι πιο πιθανή όταν ο καρδιακός ρυθμός είναι ΚΜ ή άσφυγμη ΚΤ. Αυτό το ποσοστό επιβίωσης αυξάνει βέβαια εάν η ανακοπή διαπιστωθεί έγκαιρα, η βασική ΚΑΑ αρχίσει αμέσως και η απινίδωση γίνει όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Η εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής περιλαμβάνει:
- Τη συνέχιση της βασικής υποστήριξης των ζωτικών λειτουργιών που πρέπει να έχει αρχίσει όσο πιο γρήγορα μετά την ανακοπή, προκειμένου να είναι αποτελεσματικό το δεύτερο στάδιο της αναζωογόνησης.
- Τη χρησιμοποίηση εξειδικευμένου εξοπλισμού και ειδικών τεχνικών για την εξασφάλιση και τη διατήρηση αποτελεσματικού αερισμού και κυκλοφορίας.
- Τη συνεχή παρακολούθηση(monitoring) του ηλεκτροκαρδιογραφήματος 12 απαγωγών για την έγκαιρη διάγνωση της καρδιακής δυσλειτουργίας και την αναγνώριση αρρυθμιών.
- Την τοποθέτηση και διατήρηση ενδοφλέβιων γραμμών σε μεγάλη κεντρική φλέβα για χορήγηση φαρμάκων.
- Την υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών μετά την αναζωογόνηση, η οποία λαμβάνει χώρα στη ΜΕΘ και αποβλέπει στη διατήρηση και υποστήριξη, εφόσον χρειάζεται, της κυκλοφορίας, της ανταλλαγής των αερίων, της νευρολογικής και νεφρικής λειτουργίας και στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αιτιών και επιπλοκών της ανακοπής.
- Την εφαρμογή φαρμακευτικής και ηλεκτρικής θεραπείας(απινίδωση) για την επείγουσα αντιμετώπιση και στη συνέχεια σταθεροποίηση ασθενών με καρδιακή και αναπνευστική ανακοπή και τέλος, την αντιμετώπιση ασθενών με έκδηλο ή όχι οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου [24,29].
Η εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής προϋποθέτει:
- Πολίτες εκπαιδευμένους στο Bls για να εξασφαλίσουν εντός 5 λεπτών υποστήριξη του αερισμού και της κυκλοφορίας.
- Πρόσβαση σε Αυτόματους Εξωτερικούς Απινιδωτές (AED) σε χώρους υψηλού κινδύνου.
- Υπηρεσία επείγουσας Ιατρικής με εκπαιδευμένο προσωπικό σε BLSκαι ALS και γρήγορους χρόνους ανταπόκρισης.
- Συνέχιση της φροντίδας ή μέχρις ότου το σταματήσει ο υπεύθυνος γιατρός.
- Ίδιου επιπέδου εκπαίδευση, ιατρική εποπτεία για εντός ALS (έγκαιρη εφαρμογή BLS και απινίδωση σε όλους τους χώρους).
Η εκπαιδευτική διαδικασία ακολουθεί όπως και στο BLS την ίδια μεθοδολογία. Πάλι υπάρχει ένας Course-Organiser, ένας Course-Director και οι Full Instructors και οι Candidate Intructors.
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:
“Η αναγκαιότητα των AED στη Βασική Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση. Διερεύνηση και
χαρτογράφηση των AED στον Ελλαδικό χώρο.”
ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ
ΖΥΚΑΪ ΦΛΟΥΤΟΥΡΑ
ΧΑΜΗΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
