ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ
Αλκοόλ και οδήγηση
Η κατανάλωση αλκοόλ ανήκει στις κυριότερες αιτίες πρόκλησης οδικών ατυχηµάτων τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η καλύτερη και πιο ασφαλής λύση είναι η αποχή από τα αλκοολούχα ποτά σε περίπτωση που πρέπει να οδηγήσετε και ως κοινός οδηγός, πολύ δε περισσότερο ως οδηγός ασθενοφόρου.
Η αιθυλική αλκοόλη, όπως είναι η επιστηµονική ονοµασία του οινοπνεύµατος, έχει διπλή επίδραση στην ικανότητα του οδηγού.
Σαν φαρµακευτική ουσία δρα απευθείας στο Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα (Κ.Ν.Σ.) µε αποτελέσµατα παρόµοια µε αυτά ενός γενικού αναισθητικού, επηρεάζοντας τα αντανακλαστικά, το επίπεδο συνείδησης, τον προσανατολισµό, την όραση κλπ.
Οι πληροφορίες που υποσυνείδητα παίρνει ο οδηγός από το περιβάλλον προσλαµβάνονται µε καθυστέρηση και επεξεργάζονται µε µικρότερη αποτελεσµατικότητα. Ο χρόνος αντίδρασης και η ικανότητα λεπτών χειρισµών (αλλαγή πορείας, φρενάρισµα) διαταράσσονται µε καταστρεπτικές πολλές φορές συνέπειες.
Ταυτόχρονα όµως επιδρά και στον ψυχισµό, προκαλώντας απώλεια των αναστολών και της πειθαρχίας (εξ΄ ου και η υποτιθέµενη αφροδισιακή της δράση). Κάτι, που οδηγεί σε επιθετική συµπεριφορά στο δρόµο, ακόµη και σε µικρές συγκεντρώσεις, ιδιαίτερα σε άτοµα µε καταπιεσµένη προσωπικότητα.
Υπάρχει βέβαια ένας γενικός κανόνας που καθορίζει το βαθµό διαταραχής της συνείδησης µε την συγκέντρωση της µεθυλικής αλκοόλης στο αίµα (βλέπε σχετικό πίνακα), µε βάση τον οποίο καθορίζονται και τα όρια από τον νόµο.
Το ζητούµενο, λοιπόν, δεν είναι τόσο η ποσότητα που θα πιούµε, όσο το ποσοστό του οινοπνεύµατος που θα επηρεάσει τον εγκέφαλο.
Η σωµατική διάπλαση (βάρος, ποσοστό λιπώδους ιστού, φύλο), η λήψη και το είδος της τροφής, αλλά και ορµονικοί ή φαρµακολογικοί παράγοντες, επηρεάζουν σε σηµαντικό βαθµό την ποσότητα του οινοπνεύµατος που θα απορροφηθεί, όπως επίσης και το ποσοστό που θα καταλήξει στην κυκλοφορία. Το πόσο θα διαρκέσει η επίδρασή του, εξαρτάται από το χρόνο που απαιτείται για το µεταβολισµό, την αποµάκρυνσή του δηλαδή από το αίµα.
Η οξείδωσή του γίνεται σε ποσοστό πάνω από 90% στο ήπαρ, µε σχετικά αργό και σταθερό ρυθµό. Υπάρχει, έτσι, ένα ποσοτικό όριο οινοπνεύµατος που µπορεί να καταναλωθεί σε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα για να µην εµφανιστούν συµπτώµατα µέθης.
∆ιαιτητικοί και άλλοι παράγοντες (αλκοολισµός, βάρος ήπατος, κτλ.) επηρεάζουν παρόλα αυτά το µεταβολισµό της αλκοόλης. Έτσι, η νηστεία τον ελαττώνει (δηλαδή επιµηκύνει τον χρόνο δράσης του), ενώ αντίθετα η ινσουλίνη το “καίει” γρηγορότερα.
Ακόµα και αν η συγκέντρωση του αλκοόλ στο αίµα είναι µέσα στα επιτρεπόµενα όρια, οι συνδυασµένες ενέργειες µέσων αλλά και µικρών ποσοτήτων οινοπνεύµατος µε ορισµένα φάρµακα (ηρεµιστικά, αντικαταθλιπτικά, νευροληπτικά, υπνωτικά, αντιισταµινικά, αναλγητικά, αντιεµετικά κ.ά.) µπορεί να είναι οι ίδιες, όπως όταν η συγκέντρωση του οινοπνεύµατος στο αίµα είναι πολύ πάνω από τα ανώτερα επιτρεπόµενα όρια. Ένα µεγάλο ποσοστό τροχαίων ατυχηµάτων είναι αποτέλεσµα αυτών των αλληλεπιδράσεων, καθώς αυξάνεται σηµαντικά η κατασταλτική ενέργεια στο ΚΝΣ.
Ενδεικτικό του πόσο άσκοποι είναι οι εµπειρικοί κανόνες (π.χ. δύο ποτηράκια µπύρα ή ένα ουίσκι κ.τ.λ.) είναι και το αποτέλεσµα παλαιότερης Αµερικανικής έρευνας, που δείχνει πως ενώ οι οδηγοί ηλικίας έως 24 ετών είχαν το µεγαλύτερο ποσοστό συµµετοχής σε τροχαία οφειλόµενα στο αλκοόλ, εντούτοις το ποσοστό οινοπνεύµατος στο αίµα τους ήταν χαµηλότερο των υπολοίπων ηλικιακών οµάδων.
Στο ουσιώδες ερώτηµα, λοιπόν, πόσο µπορεί να πιει κάποιος, ώστε να οδηγεί µε ασφάλεια, δεν υπάρχει θετική απάντηση. Η βιολογική ποικιλία µεταξύ των ανθρώπων προκαλεί ουσιώδεις διαφοροποιήσεις στην επίδραση και ανοχή στην αλκοόλη, κάνοντας ουσιαστικά άχρηστη κάθε προσπάθεια για τον καθορισµό µίας ασφαλούς ποσότητας ποτού για τους οδηγούς.
Μπορεί να ακούγεται µελοδραµατικό, αλλά εκείνο το παλιό spot έλεγε όλη την αλήθεια: ” Ποτό και οδήγηση σκοτώνουν !!!”
Αντιδράσεις σε διάφορες συγκεντρώσεις αλκοόλ στο αίµα:
| gr/lit | Παρενέργειες |
| 0,5 | Εµφάνιση διαταραχών στην οδήγηση |
| 0,8 | Οριστικές διαταραχές στην οδήγηση |
| 1,0 | Ζαλισµένος – Εύθυµος |
| 2,0 | Μεθυσµένος – Ατίθασος |
| 3,0 | Βαριά µεθυσµένος |
| 4,0 | Κώµα – Κίνδυνος επερχόµενου θανάτου |
| 5,0 | Θάνατος |
Στη χώρα µας, σύµφωνα µε τον Κ.Ο.Κ., τα ανώτερα επιτρεπόµενα όρια αλκοόλ είναι: 0,5 γραµµάρια αλκοόλ ανά λίτρο αίµατος (gr/lit) ή (0,25 χιλιοστά του γραµµαρίου ανά λίτρο εκπνεόµενου αέρα, όταν η µέτρηση γίνεται µε φύσηµα σε αλκοολόµετρο), που εντελώς χονδρικά, αντιστοιχούν περίπου σε ένα µπουκάλι µπύρα (500 ml) ή δύο ποτήρια κόκκινο κρασί (περίπου 200 ml) ή δυόµισι ποτήρια λευκό κρασί (περίπου 250 ml). Όσον αφορά τα ποτά τα οποία φέρουν στο µπουκάλι τους την ένδειξη 40% αλκοόλ, είναι 1 ποτήρι (40 ml).
Στην Σουηδία για παράδειγµα, το αντίστοιχο επιτρεπτό όριο είναι µόλις 0,2 gr/lit.
Προσοχή! Σύµφωνα µε νέα Υπουργική Απόφαση, που αφορά στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ για ορισµένες κατηγορίες οδηγών, µεταξύ των οποίων και οι οδηγοί Ασθενοφόρων, το µέγιστο επιτρεπτό επίπεδο αλκοόλης στο αίµα είναι µόλις 0,2 γραµµάρια αλκοόλ ανά λίτρο αίµατος (gr/lit) ή (0,10 χιλιοστά του γραµµαρίου ανά λίτρο εκπνεόµενου αέρα (mgr/lit), όταν η µέτρηση γίνεται µε φύσηµα σε αλκοολόµετρο).
Ενδεικτικά, ο χρόνος µεταβολισµού του αλκοόλ κυµαίνεται από 1 ώρα για συγκέντρωση 0,2 gr/lit. έως και 7 ώρες για συγκέντρωση 1,2 gr/lit.
Ναρκωτικά και Οδήγηση
Η χρήση ναρκωτικών σε συνδυασµό µε την οδήγηση επιφέρει καταστροφικά αποτελέσµατα. Αν και είναι δύσκολο να αποδειχθεί η σχέση αιτίας και αποτελέσµατος, επειδή τα ίχνη των ναρκωτικών ουσιών µπορούν να ανιχνευτούν στο αίµα του χρήστη ακόµα και µετά από αρκετές ώρες από το πέρας της επήρειάς τους στον οργανισµό, ωστόσο το θέµα της οδήγησης υπό την επήρεια ναρκωτικών αξίζει να διερευνηθεί. Παρακάτω ακολουθούν τα αποτελέσµατα παλαιότερης έρευνας που είχε πραγµατοποιήσει το γαλλικό περιοδικό Auto Plus:
- Οι ναρκωτικές ουσίες επιδρούν αρνητικά στην όραση (οξύτητα όρασης, εστίαση, αντίληψη του βάθους κλπ.) δηµιουργώντας σηµαντικά προβλήµατα, προπάντων στην οδήγηση κατά τη νύχτα.
- Υπό την επήρεια ναρκωτικών οι οδηγοί έχουν µειωµένα αντανακλαστικά ενώ µπορεί όταν χρειαστεί να φρενάρουν να µπερδευτούν και να πατήσουν το γκάζι.
- Η χρήση ναρκωτικών επηρεάζει και την ικανότητα των οδηγών να διατηρήσουν την κατευθυντικότητα του αυτοκινήτου.
- Αντίστοιχο µε το αλκοτέστ όργανο δεν υπάρχει, όταν όµως υπάρχουν υπόνοιες ότι κάποιος έχει κάνει χρήση ναρκωτικών, τότε αυτός κρατείται και οδηγείται στο νοσοκοµείο όπου λαµβάνεται δείγµα ούρων για περαιτέρω εξετάσεις.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ Ο∆ΗΓΗΣΗ
Όσο ευεργετικές είναι οι ιδιότητες των φαρµάκων στην καταπολέµηση των ασθενειών, τόσο η χρήση τους κατά την οδήγηση µπορεί να αποβεί έως και µοιραία. Αυτό συµβαίνει διότι οι παρενέργειες τους, τις οποίες ως συνήθως παραβλέπουµε, έχουν άµεση επίδραση στην οδηγική µας ικανότητα. Οι παρενέργειες αυτές είναι ως επί το πλείστον αρνητικές και έχουν να κάνουν µε ιλίγγους, ζαλάδες, µείωση της αντίληψης και συνεπώς της έγκαιρης αντίδρασης, περιορισµό του οπτικού πεδίου, αλλά ακόµα και απώλεια της επαφής µε την πραγµατικότητα.
Χαρακτηριστικό παράδειγµα της ελαφρότητας µε την οποία αντιµετωπίζουν οι περισσότεροι τη λήψη φαρµάκων είναι αυτό της τοπικής αναισθησίας του οδοντιάτρου. Είναι σίγουρο ότι αυτοί που δεν οδήγησαν το αυτοκίνητό τους µετά από µια τέτοια επίσκεψη είναι ελάχιστοι. Και όπως τα τοπικά αναισθητικά που χρησιµοποιούνται για µια απλή εξαγωγή ενός δοντιού, για παράδειγµα, περιέχουν καταπραϋντικές ουσίες που χρειάζονται πολλή ώρα για να απορροφηθούν από τον οργανισµό. Επισηµαίνοντας την σπουδαιότητα του θέµατος αναφέρουµε τις σηµαντικότερες κατηγορίες φαρµάκων, των οποίων οι παρενέργειες επηρεάζουν σηµαντικά την οδηγική µας ικανότητα.
Ηρεµιστικά – Υπνωτικά
Το Hipnosedon, όπως και το Stilnox, είναι από τα δηµοφιλέστερα της κατηγορίας “ηρεµιστικά – υπνωτικά”. Τα χάπια αυτής της κατηγορίας έχουν σαν βάση τη βενζοδιαζεπίνη και η επίδρασή τους είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο από ένα οκτάωρο ύπνου, Τα συµπτώµατα έχουν να κάνουν µε τον περιορισµό των ικανοτήτων αντίδρασης, προσήλωσης και παρατηρητικότητας ενώ κάποιες φορές δηµιουργούν µια ευφορία που µπορεί να κάνει πολλούς οδηγούς να υπερεκτιµήσουν τις οδηγικές τους ικανότητες. Επίσης, ορισµένα βαρβιτουρικά ελαττώνουν την πίεση του αίµατος µε αποτέλεσµα να προκαλούν ζαλάδες και ιλίγγους.
Αποσυµφορητικά
Τα αποσυµφορητικά χάπια µπορούν να αποβούν ιδιαίτερα επικίνδυνα στην οδήγηση εάν χρησιµοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Ο λόγος είναι ότι τα συµπτώµατά τους (µείωση των αντανακλαστικών του οδηγού και υπνηλία) µπορούν να προκαλέσουν ένα πολύ σοβαρό πρόβληµα.
Αγχολυτικά
Το “αντίδοτο” του στρες, τα αγχολυτικά δηλαδή χάπια προτιµούνται από πολλούς τα τελευταία χρόνια. Αυτό όµως που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι επιφέρουν µείωση της προσοχής, της δυνατότητας συγκέντρωσης και της ταχύτητας αντίδρασης του οδηγού. Παρ΄ όλα αυτά πρέπει να πούµε ότι δρουν ευεργετικά σε άτοµα µε πρόβληµα στο κυκλοφοριακό µειώνοντας τις σωµατικές επιδράσεις του στρες και βελτιώνοντας την οδηγική τους συµπεριφορά. Σε καµία περίπτωση όµως δεν θα πρέπει να γίνεται αλόγιστη χρήση.
Ψυχοφάρµακα
Μια άλλη κατηγορία φαρµάκων που πρέπει να χρησιµοποιούνται µε πολλή προσοχή. Σε καµία περίπτωση δεν θα πρέπει να καταναλώνονται παράλληλα µε αλκοόλ αφού τα νευραλγητικά, για παράδειγµα πολλαπλασιάζουν τη δράση του. Οι ανεπιθύµητες ενέργειες αυτού του είδους των φαρµάκων είναι η ζάλη και ο ίλιγγος, ενώ ιδιαίτερα έντονες είναι η υπνηλία και η ταχυκαρδία. Η µη συνετή χρήση επιφέρει επιπλοκές του κυκλοφοριακού συστήµατος ενώ εξασθενεί παράλληλα και την όραση.
Αντιβηχικά
Ιδιαίτερα κατά τους χειµερινούς µήνες η χρήση τους είναι συχνή. Όµως τα διάφορα σιρόπια κατά του βήχα καθώς και τα αντιπυρετικά παρασκευάσµατα που χρησιµοποιούνται, περιέχουν κωδεΐνη, µια ουσία που προκαλεί κόπωση και αίσθηµα εξάντλησης. Προς αποφυγή αυτών των δυσάρεστων συνεπειών, θα πρέπει να ακολουθούµε πιστά τις οδηγίες του γιατρού όπως επίσης και αυτές που αναγράφονται στις συσκευασίες των εν λόγω φαρµάκων, στις οποίες περιγράφονται µε κάθε λεπτοµέρεια τα συµπτώµατα και οι παρενέργειές τους.
Αναλγητικά
Η χρήση των αναλγητικών όπως το Lonarid συνιστάται στους πονοκεφάλους και στην ανακούφιση από µικροπόνους. Ο συνδυασµός τους όµως µε καφεΐνη µπορεί να δηµιουργήσει µια ευεξία στον οδηγό που είναι πιθανό να τον οδηγήσει σε υπερεκτίµηση των οδηγικών του ικανοτήτων ενώ τα πιο βαριά αναλγητικά είναι δυνατόν να προκαλέσουν από ζαλάδα µέχρι και απώλεια επαφής µε την πραγµατικότητα.
Αντιαλλεργικά
Φάρµακα σαν το Fenistil και το Phenergan χρησιµοποιούνται από µια µεγάλη κατηγορία ανθρώπων, η οποία ταλαιπωρείται από διαφόρων µορφών αλλεργίες. Οι παρενέργειες που παρουσιάζουν έχουν να κάνουν µε αισθήµατα κόπωσης και ψυχικής κατάπτωσης ειδικά στην αρχή της θεραπείας. Παράλληλα, επειδή µπορεί να επιφέρουν υπνηλία ή µείωση των αντανακλαστικών, υπάρχει κίνδυνος µειωµένης ικανότητας αντίδρασης στους οδηγούς.
Τα άλλα
Εξίσου επικίνδυνα για την οδήγηση µπορούν να αποβούν και τα διάφορα παρασκευάσµατα που καταναλώνονται για την ελαχιστοποίηση της όρεξης (π.χ. χάπια αδυνατίσµατος). Και φυσικά ο συνδυασµός των περισσοτέρων φαρµάκων µε αλκοόλ ή καφεΐνη έχει αρνητικές συνέπειες στην οδήγηση.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ
Γεωργίου Φ. Τζημόπουλου
Κατευθυντήριες οδηγίες για την ασφαλή οδήγηση ασθενοφόρου (Μέρος Πρώτο)
ΑΣΦΑΛΗΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ-ΔΙΑΣΩΣΤΗ (Μέρος Δεύτερο)
Κίνδυνοι στις ∆ιασταυρώσεις για τον Οδηγό-Διασώστη (Μέρος Τρίτο)
ΟΔΗΓΟΣ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟΥ – ΑΛΚΟΟΛ, ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ, ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΟΔΗΓΗΣΗ (Μέρος Έκτο)
Πηγή: Διακομιδές με Ασθενοφόρο – Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
