Σε καταστάσεις μαζικής αιμορραγίας, ο άμεσος έλεγχος της αιμορραγίας και η ταχεία αγγειακή πρόσβαση μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται ένα περιστατικό από την Ιταλία, το οποίο δείχνει πώς η συνδυασμένη χρήση tourniquet και ενδοοστικής πρόσβασης (EZ-IO®) μπορεί να σώσει ζωές στο προνοσοκομειακό περιβάλλον.
🚑 Πλαίσιο εφαρμογής: 118 Trieste (Ιταλία)
Το σύστημα επειγόντων 118 της Τεργέστης εξόπλισε όλα τα ασθενοφόρα ALS με ενδοοστικές συσκευές EZ-IO®. Παράλληλα, συμμετείχε στην εκστρατεία “Stop the Bleed”, προωθώντας την εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας στην αντιμετώπιση αιμορραγιών άκρων και ζωνών μετάβασης (junctional areas).
📊 Τα στατιστικά του τραύματος
-
Παγκοσμίως, το 2012, 5,1 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από τραύμα (9,2% των συνολικών θανάτων).
-
Στην Ιταλία, οι τραυματισμοί ευθύνονται για περίπου 18.000 θανάτους ετησίως.
-
Η αιμορραγία είναι η 2η κύρια αιτία θανάτου σε τραυματίες, μετά τους τραυματισμούς ΚΝΣ.
-
Το 30-40% των θανάτων από τραύμα οφείλεται σε μη ελεγχόμενη αιμορραγία — εκ των οποίων το 33-56% προκύπτει εκτός νοσοκομείου.
🧊 Η Θανάσιμη Τριάδα του Τραύματος
Η μαζική αιμορραγία οδηγεί σε:
-
Υποθερμία
-
Διαταραχή πηκτικότητας (coagulopathy)
-
Μεταβολική οξέωση
Αυτοί οι τρεις παράγοντες δρουν κυκλικά και επιδεινώνουν ταχέως την κατάσταση του ασθενή. Η έγκαιρη αιμόσταση και αγγειακή πρόσβαση είναι ζωτικής σημασίας.
🩸 Tourniquet: Εφαρμογή που Σώζει Ζωές
Η εμπειρία των στρατιωτικών επιχειρήσεων (Ιράκ, Αφγανιστάν) ανέδειξε την αξία του τουρνικέ. Η έγκαιρη εφαρμογή του έχει συνδεθεί με:
-
Μείωση θνησιμότητας από αιμορραγία άκρων
-
Αύξηση επιβίωσης στο 90% όταν εφαρμόζεται πριν την εγκατάσταση shock
-
Μείωση ανάγκης για υγρά και παράγωγα αίματος
-
Ελαχιστοποίηση κινδύνου από τις επιπλοκές της “θανατηφόρας τριάδας”
⚠️ Οι επιπλοκές του tourniquet είναι σπάνιες (<2%), με ασφαλή χρόνο εφαρμογής έως και 4 ώρες.
🦴 Ενδοοστική Πρόσβαση: Όταν οι φλέβες δεν επαρκούν
Σε βαρέως πάσχοντες, η φλεβική πρόσβαση μπορεί να καθυστερήσει λόγω:
-
Περιφερικής αγγειοσύσπασης
-
Υποθερμίας
-
Παχυσαρκίας ή κακής φλεβικής ανατομίας
-
Καρδιοαναπνευστικής ανακοπής ή shock
Η ενδοοστική πρόσβαση με EZ-IO® προσφέρει:
-
Επιτυχία >90%
-
Γρήγορη εκμάθηση
-
Επιτυχία πρώτης προσπάθειας έως και 94%
-
Ασφάλεια και αποτελεσματικότητα συγκρίσιμη με την ενδοφλέβια χορήγηση
🚨 Στην ανακοπή, δεν απαιτείται διακοπή των θωρακικών συμπιέσεων κατά την εφαρμογή του EZ-IO®.
🧾 Κλινικό Περιστατικό: Αιμορραγία από έλκος κνήμης
🕕 18:35
Κλήση στο 118 Trieste για τραυματισμό σε κατοικία. Άφιξη πληρώματος: γυναίκα 70 ετών, παχύσαρκη, GCS 7, υποψία υπογκαιμικού shock. Μεγάλη απώλεια αίματος από έλκος στο πίσω μέρος της κνήμης.
🕕 18:46
Δεν ήταν δυνατή η άμεση πίεση → Άμεση εφαρμογή τουρνικέ (C.A.T.) με διακοπή της αιμορραγίας.
-
Τοποθέτηση Ο2 με FiO2 100%
-
Αδυναμία φλεβικής πρόσβασης λόγω shock & παχυσαρκίας → EZ-IO® στη δεξιά βραχιόνια
-
Έναρξη διαλύματος NaCl 500ml
🕕 18:55
Άφιξη ιατρού: GCS 9, TA 75/40 → χορήγηση τρανεξαμικού οξέος 1000mg IV
Κατά τη μεταφορά, η ενδοοσική πρόσβαση μετατοπίστηκε → νέα εφαρμογή στην αριστερή βραχιόνια.
-
Επιτυχής σταθεροποίηση: GCS 13, TA 105/80
-
Χορήγηση φαιντανύλης και υγρών
-
Άφιξη στο ΤΕΠ: Hb 5 g/dL, INR 3.55
Η ασθενής μεταφέρθηκε σε παθολογική κλινική με 7 μονάδες μεταγγίσεων και ενδοφλέβια αντιβίωση.
🧠 Συμπεράσματα
Η συνδυασμένη χρήση τουρνικέ και ενδοοστικής πρόσβασης αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο για τη διαχείριση της μαζικής αιμορραγίας στο προνοσοκομειακό πεδίο.
✅ Εφαρμογή τουρνικέ: Άμεση αιμόσταση και πρόληψη υπογκαιμικού shock
✅ EZ-IO®: Γρήγορη, ασφαλής, αποτελεσματική λύση όταν οι φλέβες αποτυγχάνουν
✅ Εκπαίδευση και διαθεσιμότητα: Το “Stop the Bleed” και η σωστή εκπαίδευση των πληρωμάτων μπορούν να σώσουν ζωές
📌 Αξίζει κάθε ασθενοφόρο να διαθέτει και τα δύο: τουρνικέ & EZ-IO®. Και κάθε διασώστης να ξέρει να τα χρησιμοποιεί σωστά.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Tourniquet, massive bleeding and intraosseous access BIBLIOGRAPHY
1. World Health Organization. The magnitude and causes of injuries. 2–18 (2014). doi:ISBN 978 92 4 150801 8
2. Giustini, M. OSSERVATORIO NAZIONALE AMBIENTE E TRAUMI (ONAT) Traumi: non solo strada. in Salute e Sicurezza Stradale: l’Onda Lunga del Trauma 571–579 (C.A.F.I. Editore, 2007).
3. Balzanelli, M. G. Il supporto delle funzioni vitali al paziente politraumatizzato – Trauma Life Support (TLS). in Manuale di Medicina di Emergenza e Pronto Soccorso 263–323 (CIC Edizioni Internazionali, 2010).
4. Kauvar, D. S., Lefering, R. & Wade, C. E. Impact of hemorrhage on trauma outcome: an overview of epidemiology, clinical presentations, and therapeutic considerations. J. Trauma60, S3-11 (2006).
5. Eastridge, B. J. et al. Death on the battlefield (2001-2011): Implications for the future of combat casualty care. J. Trauma Acute Care Surg.73, 431–437 (2012).
6. Walls, R. M. & Zinner, M. J. The Boston Marathon response: why did it work so well? JAMA309, 2441–2 (2013).
7. Brinsfield, K. H. & Mitchell, E. The Department of Homeland Security’s role in enhancing and implementing the response to active shooter and intentional mass casualty events. Bull. Am. Coll. Surg.100, 24–6 (2015).
8. Holcomb, J. B., Butler, F. K. & Rhee, P. Hemorrhage control devices: Tourniquets and hemostatic dressings. Bull. Am. Coll. Surg.100, 66–70 (2015).
9. Kragh, J. F. et al. Survival with emergency tourniquet use to stop bleeding in major limb trauma. Ann. Surg.249, 1–7 (2009).
10. Mohan, D., Milbrandt, E. B. & Alarcon, L. H. Black Hawk Down: The evolution of resuscitation strategies in massive traumatic hemorrhage. Crit. Care12, 1–3 (2008).
11. Bulger, E. M. et al. An evidence-based prehospital guideline for external hemorrhage control: American College of Surgeons Committee on Trauma. Prehosp. Emerg. Care18, 163–73
12. Brodie, S. et al. Tourniquet use in combat trauma: U.K. military experience. J. Spec. Oper. Med.9, 74–7 (2009).
13. Welling, D. R., McKay, P. L., Rasmussen, T. E. & Rich, N. M. A brief history of the tourniquet. J. Vasc. Surg.55, 286–290 (2012).
14. Kragh, J. F. et al. Battle casualty survival with emergency tourniquet use to stop limb bleeding. J. Emerg. Med.41, 590–597 (2011).
15. Walters, T. J., Holcomb, J. B., Cancio, L. C., Beekley, A. C. & Baer, D. G. Emergency Tourniquets. J. Am. Coll. Surg.204, 185–186 (2007).
16. Zimmermann, A. & Hansmann, G. Intraosseous access. Neonatal Emergencies A Pract. Guid. Resusc. Transp. Crit. Care Newborn Infants39, 117–120 (2009).
17. Olaussen, A. & Williams, B. Intraosseous access in the prehospital setting: Literature review. Prehosp. Disaster Med.27, 468–472 (2012).
18. Lyon, R. M. & Donald, M. Intraosseous access in the prehospital setting—Ideal first-line option or best bailout? Resuscitation84, 405–406 (2013).
19. Lapostolle, F. et al. Prospective evaluation of peripheral venous access difficulty in emergency care. Intensive Care Med.33, 1452–1457 (2007).
20. Reades, R., Studnek, J. R., Vandeventer, S. & Garrett, J. Intraosseous versus intravenous vascular access during out-of-hospital cardiac arrest: A randomized controlled trial. Ann. Emerg. Med.58, 509–516 (2011).
21. Engels, P. T. et al. Use of intraosseous devices in trauma: A survey of trauma practitioners in Canada, Australia and New Zealand. Can. J. Surg.59, 374–382 (2016).
22. Lamhaut, L. et al. Comparison of intravenous and intraosseous access by pre-hospital medical emergency personnel with and without CBRN protective equipment. Resuscitation81, 65–68 (2010).
23. Leidel, B. A. et al. Comparison of intraosseous versus central venous vascular access in adults under resuscitation in the emergency department with inaccessible peripheral veins. Resuscitation83, 40–45 (2012).
24. Petitpas, F. et al. Use of intra-osseous access in adults: a systematic review. Crit. Care20, 102 (2016).
25. Soar, J. et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015: Section 3. Adult advanced life support. Resuscitation95, 100–47 (2015).
26. Maconochie, I. K. et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2015. Section 6. Paediatric life support. Resuscitation95, 223–248 (2015).
27. Helm, M. et al. EZ-IO® intraosseous device implementation in German Helicopter Emergency Medical Service. Resuscitation88, 43–47 (2015).
28. Reinhardt, L. et al. Four years of EZ-IO® system in the preand in-hospital emergency setting. Cent. Eur. J. Med.8, 166–171 (2013).
29. Santos, D., Carron, P. N., Yersin, B. & Pasquier, M. EZ-IO® intraosseous device implementation in a pre-hospital emergency service: A prospective study and review of the literature. Resuscitation84, 440–445 (2013).
30. Von Hoff, D. D., Kuhn, J. G., Burris, H. A. & Miller, L. J. Does intraosseous equal intravenous? A pharmacokinetic study. Am. J. Emerg. Med.26, 31–38 (2008).
Πηγή: https://www.emergency-live.com/ambulance/tourniquet-and-intraosseous-access-massive-bleeding-management/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
