Το οξυγόνο είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο φάρμακο στο προνοσοκομειακό πεδίο.
Προνοσοκομειακά είναι το «αόρατο φάρμακο» που σώζει ανθρώπινες ζωές.
Δεν είναι “αέρας”… είναι φάρμακο.
Και όπως κάθε φάρμακο, θέλει γνώση, κρίση και ευθύνη.
Ο διασώστης πρέπει να ξέρει πότε, πόσο και πώς θα πρέπει να το χορηγήσει.
Δεν μπαίνει απλώς μια μάσκα και «πάμε».
Γιατί η υπεροξυγόνωση μπορεί να κάνει τόσο κακό όσο και η υποξία.
Έλεγχος πριν τη βάρδια
• Επαρκής πίεση στη φιάλη.
• Ρυθμιστής, μανόμετρο και παροχόμετρο σε λειτουργική κατάσταση.
• Καθαρή μάσκα, σωλήνας χωρίς διαρροές.
• Ύπαρξη εφεδρικής φιάλης και ευκολία στον τρόπο αλλαγής της.
• Ασφαλής τοποθέτηση στο φορείο ή στη βάση (όχι χύμα ελεύθερη και ανασφάλιστη ΠΟΤΕ). Κατά τη χορήγηση
• Χορήγηση με βάση τον κορεσμό (SpO₂):
• <94% ⇒ ενίσχυση Ο₂
• COPD ασθενής ⇒ στόχος 88–92%, όχι παραπάνω
• Επιλογή συσκευής ανάλογα με την ανάγκη….
• Ρινική κάνουλα (2–4 L/min) για ήπια υποξία….
• Απλή μάσκα (5–8 L/min) για μέτρια….
• Μάσκα με δεξαμενή (ασκό) (10–15 L/min) για βαριά υποξία ή ανακοπή….
• Πάντα παρακολουθούμε: κορεσμό, αναπνοές, επίπεδο συνείδησης.
• Ποτέ δεν ξεχνάμε το περιβάλλον:
Εάν υπάρχει διαρροή = κίνδυνος φωτιάς. Μετά τη χρήση
• Κλείνουμε τη φιάλη, εκτονώνουμε τον ρυθμιστή.
• Καθαρίζουμε και απολυμαίνουμε τις παροχές.
• Καταγράφουμε στο βιβλίο ή στο μελλοντικό tablet του ασθενοφόρου μας τη χορήγηση. Και το πιο σημαντικό:
Το Ο₂ δεν είναι “ρουτίνα”.
Είναι ευθύνη.
Δεν το βάζουμε γιατί “έτσι κάνουμε πάντα”, αλλά γιατί το χρειάζεται ο ασθενής μπροστά μας.
Ο σωστός διασώστης δεν κάνει «τυφλές κινήσεις».
Ξέρει το γιατί, το πώς και το πότε.
Γιατί στο πεδίο, οξυγόνο χωρίς κρίση μπορεί να σώσει ή να καταστρέψει.
Ειναι στο χέρι σου να ανοίξεις ή να κλείσεις την στρόφιγγα της φιάλης Ο2 που κουβαλάς μαζί σου.
Χορήγηση Ο₂ προνοσοκομειακά
Ενδείξεις & Ροές σύμφωνα με τα πρωτόκολλα
Το Ο₂ είναι θεραπευτικό μέσο με σαφή ένδειξη και συγκεκριμένες ροές.
Η λογική «βάλε μάσκα σε όλους» ανήκει στο παρελθόν.
Ο σημερινός διασώστης γνωρίζει σε ποιον, πώς και πόσο να χορηγήσει αυτό το «αόρατο» φάρμακο. 1. Καρδιοαναπνευστική ανακοπή.
• Χορήγηση: 100% Ο₂ (με Ambu – μάσκα ή διασωλήνωση)
• Ροή: 15 L/min
• Στόχος: Διατήρηση μέγιστου κορεσμού και οξυγόνωσης κατά την ΚΑΡΠΑ. 2. Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου — Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο.
• Χορήγηση: ΜΟΝΟ αν SpO₂ < 94%
• Ροή: 2–4 L/min με ρινική κάνουλα ή 5–8 L/min με μάσκα
• Στόχος: SpO₂ μεταξύ 94–98%
SOS….Η υπεροξυγόνωση μπορεί να επιδεινώσει την ισχαιμία. 3. Δύσπνοια / Αναπνευστική ανεπάρκεια.
• Χορήγηση: Αν SpO₂ < 94%
• Ροή:
• Ήπια: 2–4 L/min (ρινική κάνουλα)
• Μέτρια: 5–8 L/min (απλή μάσκα)
• Σοβαρή: 10–15 L/min (μάσκα με δεξαμενή)
• Στόχος: 94–98%
• COPD (ΧΑΠ): στόχος 88–92% – προσοχή στη διατήρηση της αναπνοής! 4. Τραύμα – αιμορραγία – shock.
• Χορήγηση: Σε όλους τους σοβαρά τραυματίες με σημεία υποξίας, υπότασης ή αιμορραγίας.
• Ροή: 10–15 L/min (μάσκα με ασκό)
• Στόχος: 94–98%
SOS….Η υποξία σε αιμορραγικό shock σκοτώνει πιο γρήγορα απ’ την ίδια την αιμορραγία. 5. Εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Χορήγηση: ΜΟΝΟ αν SpO₂ < 94%
• Ροή: 2–4 L/min (ρινική κάνουλα)
• Στόχος: 94–98%
SOS…..Η υπεροξυγόνωση μπορεί να αυξήσει το οίδημα του εγκεφάλου. 6. Αναπνευστική ανακοπή / υποστήριξη αεραγωγού.
• Χορήγηση: 100% Ο₂ με Ambu και μάσκα ή διασωλήνωση.
• Ροή: 15 L/min. 7. Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα.
• Χορήγηση: 100% Ο₂ (μάσκα με δεξαμενή)
• Ροή: 15 L/min
• Στόχος: όσο το δυνατόν ταχύτερη απομάκρυνση του CO από την αιμοσφαιρίνη. 8. Τοκετός – νεογνό
• Χορήγηση: Ο₂ ΜΟΝΟ αν το νεογνό έχει χαμηλό Apgar ή SpO₂ < 90%
• Ροή: Χαμηλή (1–2 L/min), με προσοχή και υπό συνεχή παρακολούθηση. 9. Κατάγματα πλευρών ή θωρακικό τραύμα
• Χορήγηση: Αν υπάρχει δύσπνοια ή κορεσμός < 94%
• Ροή: 5–15 L/min ανάλογα με τη βαρύτητα.
• Προσοχή: Πιθανός πνευμοθώρακας → μην καθυστερείς εκτίμηση!
Γενικοί κανόνες
• Το Ο₂ δεν είναι “προληπτικό” – είναι θεραπευτικό.
• Μετράμε πάντα SpO₂ και καταγράφουμε τη ροή.
• Ελέγχουμε αναπνοές, επίπεδο συνείδησης, χρώμα δέρματος.
• Αν SpO₂ > 98%, μειώνουμε ή διακόπτουμε τη ροή.
• Κλείνουμε τη φιάλη μετά τη χρήση – πάντα ασφαλής μεταφορά και αποθήκευση.
Οξυγόνο = φάρμακο ζωής.
Αλλά μόνο στα σωστά χέρια, στη σωστή στιγμή και στη σωστή δόση.
Πηγή: Chris V Dimitriadis
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
