Τι είναι ο πνευμοθώρακας;

Ο πνευμοθώρακας είναι μια συσσώρευση αέρα ή αερίων στο χώρο μεταξύ του πνεύμονα και του θωρακικού τοιχώματος που συμβαίνει όταν δημιουργείται μια τρύπα στον πνεύμονα που επιτρέπει τη διαφυγή του αέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μερική ή πλήρη κατάρρευση του πνεύμονα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 5 εκατομμύρια άνθρωποι υποβάλλονται σε θεραπεία γι’ αυτό κάθε χρόνο.

Στο παρελθόν, εμφανιζόταν συχνότερα σε συνδυασμό με τη φυματίωση. Σήμερα, το κάπνισμα είναι μακράν ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου. Τα άτομα που πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για πνευμοθώρακα από άλλους, επειδή η δομή των πνευμόνων τους είναι αδύναμη και ευάλωτη στην αυθόρμητη ανάπτυξη τέτοιου είδους οπών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του πνευμοθώρακα μπορεί να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης, του ύπνου ή ενώ είστε ξύπνιοι, ή ως αποτέλεσμα ξαφνικού τραύματος, όπως ένα τραύμα στο στήθος.

Ένας μικρός πνευμοθώρακας μπορεί ακόμη και να περάσει απαρατήρητος, καθώς δεν συνοδεύεται πάντα από συμπτώματα.

Τα συμπτώματα ενός μεγάλου πνευμοθώρακα περιλαμβάνουν^:1

• Έντονο πόνο στο στήθος που επιδεινώνεται όταν βήχεις ή παίρνεις βαθιά αναπνοή και που μπορεί να ακτινοβολεί στον ώμο, το χέρι ή την πλάτη
• Δύσπνοια ή ρηχή αναπνοή
• Σφίξιμο στο στήθος
• Εύκολη κόπωση
• Μπλε ή σταχτί δέρμα (κυάνωση, που προκαλείται από την έλλειψη οξυγόνου)
• Γρήγορος καρδιακός ρυθμός (ταχυκαρδία)

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν διογκωμένες φλέβες στον λαιμό, ρινική διαστολή, άγχος ή χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση).

Δεδομένου ότι τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά, δεν είναι ασυνήθιστο να χρειαστούν αρκετές ημέρες για να συνειδητοποιήσετε ότι κάτι δεν πάει καλά και να αναζητήσετε θεραπεία. Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα πνευμοθώρακα, φροντίστε να αναζητήσετε άμεση ιατρική βοήθεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να πρόκειται για επείγον περιστατικό που απειλεί τη ζωή σας.

Αιτίες

Ο πνευμοθώρακας μπορεί να προκληθεί από διάφορες ασθένειες και καταστάσεις.

Υπάρχουν δύο γενικοί τύποι:

• Ο αυτόματος πνευμοθώρακας μπορεί να εμφανιστεί χωρίς προηγούμενη διάγνωση πνευμονικής νόσου ή ως επιπλοκή γνωστής πνευμονικής νόσου, όπως η ΧΑΠ, η κυστική ίνωση, το εμφύσημα, το άσθμα, η φυματίωση ή ο κοκκύτης. Στην πραγματικότητα, το 70% των περιπτώσεων αυθόρμητου πνευμοθώρακα συμβαίνουν σε άτομα με^ΧΑΠ2.
• Ο τραυματικός πνευμοθώρακας μπορεί να προκληθεί από τραυματισμό στον πνεύμονα, όπως από πυροβολισμό, τραύμα από μαχαίρι ή κάταγμα πλευρών. Ο πνεύμονας μπορεί επίσης να τρυπηθεί κατά τη διάρκεια ορισμένων ιατρικών διαδικασιών, όπως βιοψία ή φλεβικός καθετηριασμός.

Μια άλλη αιτία αυτόματου πνευμοθώρακα είναι οι φυσαλίδες (μια μικρή συλλογή αέρα μεταξύ του πνεύμονα και της εξωτερικής επιφάνειας του πνεύμονα (σπλαχνικός υπεζωκότας)- αυτές είναι πιθανό να σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης και προσβάλλουν κυρίως νεαρούς άνδρες.

Σπάνια, για λόγους που δεν είναι καλά κατανοητοί, οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν μη τραυματικό πνευμοθώρακα κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, που ονομάζεται καταμήνιος πνευμοθώρακας. Η κατάσταση αυτή εμφανίζεται όταν ο ενδομητρικός ιστός προσκολλάται στον θώρακα και σχηματίζει κύστεις. Οι κύστεις μπορούν να απελευθερώσουν αίμα και αέρα που εισέρχονται στον υπεζωκοτικό χώρο, προκαλώντας την κατάρρευση του πνεύμονα^.1

Παράγοντες κινδύνου

Οι άνδρες – ιδιαίτερα οι ψηλοί άνδρες – κάτω των 40 ετών και οι λευκοί μη ισπανικής καταγωγής διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτή τη διαταραχή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η επίπτωση είναι περίπου 7 στους 100.000 άνδρες και 1 στις 100.000 γυναίκες κάθε χρόνο^.3

Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για αυτόματο πνευμοθώρακα. Για τους καπνιστές, ο κίνδυνος κατά τη διάρκεια της ζωής ανέρχεται στο 12%, έναντι 0,1% σε όσους δεν έχουν καπνίσει ποτέ^.4

Ο πνευμοθώρακας μπορεί επίσης να είναι κληρονομικός. Ένας στους 10 ανθρώπους που εμφανίζουν πνευμοθώρακα χωρίς γνωστό λόγο έχει οικογενειακό ιστορικό της διαταραχής^.5

Μερικές φορές η αιτία του πνευμοθώρακα μπορεί να είναι αδύνατο να προσδιοριστεί. Δεν υπάρχει τρόπος να προλάβετε τον πνευμοθώρακα, αλλά μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο με το να μην καπνίζετε.

Διάγνωση

Ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να διαπιστώσει ότι έχετε πνευμοθώρακα κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης, ακούγοντας μέσω στηθοσκοπίου και εντοπίζοντας μειωμένους ή απόντες ήχους αναπνοής στην προσβεβλημένη πλευρά του πνεύμονα.

Επιπλέον, το θωρακικό τοίχωμα, το οποίο κανονικά ανυψώνεται εξίσου και στις δύο πλευρές κατά την εισπνοή, μπορεί να παρουσιάζει αδυναμία ανύψωσης στην προσβεβλημένη πλευρά.

Οι εξετάσεις που υποστηρίζουν τη διάγνωση του πνευμοθώρακα περιλαμβάνουν:

• Ακτινογραφία θώρακα
• Υπερηχοτομογραφία
• Υπολογιστική τομογραφία (CT)
• Εξέταση αερίων αρτηριακού αίματος, η οποία μετρά τα επίπεδα οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα στο ^αίμα1

Θεραπεία

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μικρότεροι πνευμοθώρακες υποχωρούν από μόνοι τους. Ωστόσο, ένας μεγάλος πνευμοθώρακας θα απαιτήσει νοσηλεία.

Για να αντιμετωπιστεί ένας πνευμοθώρακας, πρέπει να εισαχθεί μια βελόνα μεταξύ των πλευρών στο χώρο μεταξύ του πνεύμονα και του θωρακικού τοιχώματος σε μια διαδικασία που ονομάζεται αποσυμπίεση με βελόνα για να βοηθήσει στην απομάκρυνση του αέρα και στην επαναφούσκωση του πνεύμονα.

Στη συνέχεια μπορεί να τοποθετηθεί ένας θωρακικός σωλήνας (θωρακοστομία), ο οποίος θα παραμείνει στη θέση του για μία ή περισσότερες ημέρες (ανάλογα με την αιτία του πνευμοθώρακα) ενώ αναρρώνετε στο νοσοκομείο. Εάν ο πνευμοθώρακας υποτροπιάσει, μπορεί να απαιτηθεί θωρακοχειρουργική επέμβαση με τη βοήθεια βίντεο.

Η εισαγωγή του σωλήνα ή της βελόνας μπορεί να είναι επώδυνη, γι’ αυτό μπορεί να λάβετε παυσίπονα με ενδοφλέβια ή τοπική αναισθησία. Μπορεί επίσης να σας χορηγηθούν αντιβιοτικά για την πρόληψη λοιμώξεων. Εάν σας περιθάλψουν σε μονάδα επειγόντων περιστατικών, ενδέχεται να λάβετε παραπεμπτικό σε θωρακοχειρουργό ή πνευμονολόγο για περαιτέρω φροντίδα.

Αποκατάσταση και υποτροπή

Εάν έχετε πνευμοθώρακα, δεν πρέπει να πετάξετε μέχρι να λάβετε σταθεροποιητική θεραπεία (όπως με σωλήνα θωρακοστομίας). Επίσης, δεν πρέπει να πετάτε ή να κάνετε καταδύσεις για δύο εβδομάδες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο μετά από θεραπεία. Εάν έχετε ιστορικό υποτροπιάζοντος πνευμοθώρακα, να είστε πάντα προσεκτικοί όταν συμμετέχετε σε αυτές τις δραστηριότητες.

Ο κίνδυνος εμφάνισης νέου πνευμοθώρακα είναι υψηλότερος κατά τις πρώτες 30 ημέρες μετά την πρώτη εμφάνιση. Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, ο κίνδυνος εμφάνισης ενός ακόμη παραμένει επίσης υψηλότερος από το κανονικό. Οι εκτιμήσεις για την επανεμφάνιση ποικίλλουν από 20% έως και 60% κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών.

Τα καλά νέα είναι ότι μόλις επουλωθεί ένας πνευμοθώρακας, συνήθως δεν υπάρχουν μακροχρόνιες επιπλοκές^.6

Επειδή επηρεάζει μια από τις πιο βασικές λειτουργίες του σώματος – την αναπνοή – η εμπειρία ενός πνευμοθώρακα μπορεί να είναι τρομακτική. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι, αν και πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση, είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμη. Η άμεση ιατρική περίθαλψη και η συνέχιση της φροντίδας των πνευμόνων και της υγείας σας με την πάροδο του χρόνου θα σας βοηθήσουν να εξασφαλίσετε πλήρη ανάρρωση.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Cleveland Clinic. Collapsed lung (pneumothorax). December 1, 2013.

2. Zarogoulidis P, Kioumis I, Pitsiou G, et al. Pneumothorax: from definition to diagnosis and treatment. J Thorac Dis. 2014;6(Suppl 4):S372-6. doi:10.3978/j.issn.2072-1439.2014.09.24
3. Primary spontaneous pneumothorax. Genetics Home Reference. MedlinePlus. August 18, 2020.
4. Sajadi-Ernazarova KR, Martin J, Gupta N. Acute pneumothorax evaluation and treatment. Treasure Island, FL: StatPearls Publishing. August 12, 2019.
5. Scott RM, Henske EP, Raby B, Boone PM, Rusk RA, Marciniak SJ. Familial pneumothorax: towards precision medicine. Thorax. 2018;73(3):270-276. doi:10.1136/thoraxjnl-2017-211169
6. Tulay CM, Özsoy IE. Spontaneous Pneumothorax Recurrence and Surgery. Indian J Surg. 2015 Dec;77(Suppl 2):463-5. doi:10.1007/s12262-013-0876-6
7. https://www.verywellhealth.com/what-is-pneumothorax-914681

Παναγιώτης Σπανός

Προνοσοκομειακός Διασώστης

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ