Οι πυρετοί μπορούν να γίνουν… χολιγουντιανά χιτ. Σκεφτείτε τις all-star ταινίες Contagion (2011), όπου ένας ιός από νυχτερίδα προκάλεσε μια νέα εγκεφαλίτιδα, και Outbreak (1995), όπου ένας φανταστικός ορθομυξοϊός μεταδόθηκε από έναν πίθηκο από το Ζαΐρ στην Καλιφόρνια. Και στις δύο περιπτώσεις, ο στρατός επενέβη ενώ τα εμβόλια αναπτύχθηκαν με ταχύτητα.
Για αυτό το άρθρο, θα παραλείψουμε την επιστημονική φαντασία, όπως εξωγήινους μύκητες (The Invasion, 2007) και βιολογικά όπλα που προκαλούν ζόμπι (28 Days Later, 2002). Όμως ακόμη και οι φανταστικές λοιμώξεις φαίνονται πιο αληθοφανείς μετά την πανδημία του κορονοϊού, καθώς τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα μιμήθηκαν κινηματογραφικές επιτυχίες με τρομακτική ακρίβεια.
Οι λοιμώξεις συχνά είναι δύσκολο να εντοπιστούν, αλλά μπορούν γρήγορα να προκαλέσουν κρίσιμη νόσο με τη μορφή της σήψης, μιας απειλητικής για τη ζωή κατάστασης που συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού αντιδρά υπερβολικά σε μια λοίμωξη και προκαλεί βλάβες στα ίδια του τα όργανα.
Η σήψη είναι η πιο συχνή επιπλοκή της λοίμωξης και έχει χαρακτηριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Απειλή για την Υγεία.
Αν και δεν έχετε πάντα τα εργαλεία για να θεραπεύσετε οριστικά αυτές τις λοιμώξεις στο πεδίο, η έγκαιρη κλινική σας «ανίχνευση» μπορεί να προστατεύσει εσάς και τον συνάδελφό σας, να κινητοποιήσει τις νοσηλεύτριες διαλογής ώστε να ξεκινήσουν έγκαιρα θεραπευτικές διαδικασίες και να προϊδεάσει τα ΤΕΠ για τον υποκείμενο ένοχο πριν εμφανιστεί σήψη.
Τι είναι η πυρεξία, κοινώς πυρετός.
Μηχανισμοί του Σώματος Πίσω από τον Πυρετό
Η θερμοκρασία του σώματός σας ρυθμίζεται από το θερμορρυθμιστικό κέντρο στον υποθάλαμο, έναν μικρό ενδοκρινή αδένα που βρίσκεται πάνω από την υπόφυση και κάτω από την τρίτη κοιλία, μερικά εκατοστά πίσω από τα μάτια σας. Έχει περίπου το μέγεθος ενός αμυγδάλου.
Ο υποθάλαμός σας είναι ο «θερμοστάτης» του σώματος. Ορισμένα πράγματα μπορούν να ρυθμίσουν τον θερμοστάτη ψηλότερα, οδηγώντας σε πυρετό. Πράγματα όπως λοιμώξεις και φλεγμονές απελευθερώνουν χημικές ουσίες στο αίμα, όπως ιντερλευκίνες, προσταγλανδίνες και κυτοκίνες, που «προγραμματίζουν» τον υποθάλαμο να ανεβάσει τη θερμοκρασία.
Αυτό διαφέρει από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες αύξησης της θερμοκρασίας. Για παράδειγμα, ένας υπερθερμικός ασθενής με θερμοπληξία και θερμοκρασία σώματος 39,9 °C (103,8 °F) δεν έχει πυρετό. Είναι υπερθερμικός, αλλά ο θερμοστάτης του δεν έχει αλλάξει – απλώς οι μηχανισμοί ψύξης του δεν μπορούν να συμβαδίσουν με το εξωτερικό περιβάλλον.
Η λέξη υπερθερμία χρησιμοποιείται όταν το σημείο ρύθμισης του υποθαλάμου δεν σχετίζεται με την άνοδο της θερμοκρασίας.
Δεν θα άξιζε να διαφωνήσετε με μια νοσηλεύτρια διαλογής που θα πει ότι ο ασθενής σας με θερμοπληξία έχει πυρετό – αλλά τεχνικά, πυρετός προκαλείται από εσωτερική διαδικασία, όχι από εξωτερική, και η υπερθερμία αναφέρεται σε αποτυχία του υποθαλάμου.
Πέντε Αιτίες Πυρετού
-
Λοίμωξη
-
Αυτοάνοσο νόσημα
-
Κακοήθεια
-
Θρόμβωση
-
Αντίδραση σε φάρμακα
Πυρετός Αγνώστου Αιτιολογίας – Βασικά Ερωτήματα
Όπως σε όλα τα κλινικά περιστατικά, ένα εστιασμένο αλλά και λεπτομερές ιστορικό και κλινική εξέταση συνήθως οδηγεί σε διαφορική διάγνωση.
Πέντε Ερωτήσεις για την Κατανόηση του Πυρετού
-
Πότε παρατηρήσατε πρώτη φορά τον πυρετό;
-
Πόσο συχνά εμφανίζεται;
-
Υπάρχει κάποιο μοτίβο;
-
Κάτι φαίνεται να τον πυροδοτεί ή να τον επιδεινώνει;
-
Ποια είναι η πραγματική και ποια η μέγιστη θερμοκρασία που μετρήθηκε;
Πέντε Συνοδά Χαρακτηριστικά Πυρετού
-
Κακουχία ή κόπωση
-
Ναυτία ή έμετος
-
Νυχτερινές εφιδρώσεις ή ρίγη
-
Απώλεια βάρους
-
Δερματικές αλλοιώσεις, οζίδια ή οίδημα
Πέντε Πιο Συχνές Πηγές Λοίμωξης
-
Κεντρικό Νευρικό Σύστημα: μηνιγγίτιδα, εγκεφαλικό απόστημα, επισκληρίδιο απόστημα
-
Αναπνευστικό: πνευμονία, φυματίωση, κοινό κρυολόγημα
-
Γαστρεντερικό: εντερίτιδα, κολίτιδα, πρωκτίτιδα
-
Ουροποιητικό: ουρολοίμωξη, μολυσμένος νεφρόλιθος, πυελονεφρίτιδα
-
Δέρμα: κυτταρίτιδα, απόστημα, νεκρωτική περιτονίτιδα
Λιγότερο Συχνά, Πέντε Άλλα Όργανα που Μπορούν να Φιλοξενήσουν Λοίμωξη
-
Καρδιά: περικαρδίτιδα, ενδοκαρδίτιδα
-
Ήπαρ: ηπατίτιδα, αποστήματα ήπατος
-
Μυοσκελετικό: οστεομυελίτιδα, μυοσίτιδα
-
Χοληφόρα: χολοκυστίτιδα, ανιούσα χολαγγειίτιδα
-
Αίμα: βακτηριαιμία, ιαιμία, μυκηταιμία
Πέντε Ερωτήσεις Έκθεσης/Κινδύνου
-
Έχετε έρθει σε επαφή με κάποιον που είναι άρρωστος;
-
Έχετε εκτεθεί σε μολυσμένο νερό ή φαγητό;
-
Έχετε έρθει σε επαφή με ζώα, άγρια ή οικόσιτα, συμπεριλαμβανομένων αγροτικών;
-
Είχατε πρόσφατα σεξουαλική επαφή;
-
Έχετε χρησιμοποιήσει ενδοφλέβια ή εισπνεόμενα ναρκωτικά;
Πέντε Ερωτήσεις για Ταξίδια
-
Πού και πότε; (Σημείωση: Ταξίδι δεν σημαίνει απαραίτητα «στο εξωτερικό» ούτε «πρόσφατο»)
-
Έχετε κάνει εμβόλια ή προφυλακτική αγωγή;
-
Κολυμπήσατε ή ήρθατε σε επαφή με ζώα;
-
Προστατευτήκατε από τσιμπήματα εντόμων (κουνουπιέρα, ρούχα, απωθητικά);
-
Είχατε σεξουαλική επαφή, κάνατε τατουάζ ή piercing ή υποστήκατε τραυματισμό στο δέρμα;
Αξιολόγηση του Ανοσοποιητικού Συστήματος
-
Είστε πλήρως εμβολιασμένοι;
-
Έχετε κάποια πάθηση που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σας;
-
Λαμβάνετε φάρμακα που το επηρεάζουν;
Συχνές Δηλώσεις Ασθενών και Τι Σημαίνουν
-
«Ο γιατρός μου είπε ότι έχω πνευμονία, αλλά τα αντιβιοτικά δεν δουλεύουν.»
-
«Την τελευταία φορά που αρρώστησα, πήρα αντιβιοτικά και έγινα καλύτερα.»
Όταν οι άνθρωποι έχουν ιογενείς λοιμώξεις, συνήθως χειροτερεύουν ώσπου να επισκεφτούν γιατρό. Ανάλογα με τις δυνατότητες του ιατρείου, μπορεί να μην γίνει καμία εξέταση (π.χ. καλλιέργειες ούρων, επιχρίσματα φάρυγγα, ακτινογραφία θώρακος). Συχνά τους δίνεται αντιβιοτικό και λίγες μέρες μετά αισθάνονται καλύτερα. Όμως… οι ιώσεις υποχωρούν μόνες τους! Έτσι είναι αδύνατο να ξέρουμε αν το αντιβιοτικό αντιμετώπισε μια βακτηριακή λοίμωξη ή αν η ίωση απλώς έκανε τον φυσικό της κύκλο.
Το αντίθετο μπορεί επίσης να συμβεί – μερικές ιώσεις κρατούν εβδομάδες και ο ασθενής πιστεύει ότι «το αντιβιοτικό δεν πιάνει». Έχει δίκιο! Όχι επειδή πήρε λάθος αντιβιοτικό, αλλά επειδή το αντιβιοτικό δεν δρα στους ιούς.
Όταν οι ασθενείς αναφέρουν συνεχιζόμενο πυρετό παρά τη λήψη αντιβιοτικών, πρέπει να εμβαθύνουμε στο γιατί τους δόθηκε εξαρχής το φάρμακο.
Στα επόμενα Fever Files, θα βελτιώσουμε τις δεξιότητες ανίχνευσης λοιμώξεων πριν προχωρήσουμε σε μη λοιμώδεις αιτίες πυρετού.
Καλή ανίχνευση!
Σχετικά με τον συγγραφέα:
Ο Blair Bigham εργάστηκε για μια δεκαετία ως διασώστης πτήσεων σε τέσσερις ηπείρους – μια δουλειά που του λείπει καθημερινά. Σήμερα είναι γιατρός Επειγόντων και ΜΕΘ στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και ερευνητής δημόσιας υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Dalla Lana.
@BlairBigham – blairbigham.com
Πηγή: The Fever Files: Series Introduction
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
