Δ. Σκοπός της μελέτης
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της ΚΑΡΠΑ και συγκεκριμένα των θωρακικών συμπιέσεων επί της οδοντιατρικής καρέκλας, με υποστήριξη της πλάτης της και χωρίς. Συγκρίναμε την αποτελεσματικότητα των θωρακικών συμπιέσεων όταν αυτές εκτελούνται από δύο διαφορετικούς διασώστες σε διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες, με και χωρίς σκαμνί για υποστήριξη της πλάτης της κάθε καρέκλας.
Υλικά και Μέθοδοι
Η παρούσα πειραματική μελέτη πραγματοποιήθηκε στην Οδοντιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σε αυτή συμμετείχαν τρεις επαγγελματίες υγείας.
Συγκεκριμένα, στη μελέτη έλαβαν μέρος
α) μία γυναίκα νοσηλεύτρια και εκπαιδεύτρια BLS (ηλικίας 55 ετών, ύψους 1,70m και βάρους 65kg), με την ιδιότητα της «πιστοποιημένης διασώστριας»,
β) μια γυναίκα οδοντίατρος (ηλικίας 27 ετών, ύψους 1,65m και βάρους 60kg), η οποία είχε λάβει την πιστοποίηση BLS εντός των τελευταίων 12 μηνών, με την ιδιότητα της «εκπαιδευμένης διασώστριας» και
γ) ένας άντρας οδοντίατρος, με την ιδιότητα του βοηθού κατά την πειραματική διαδικασία.
Α. Πειραματική διάταξη
Για το πείραμα χρησιμοποιήθηκαν 18 οδοντιατρικές καρέκλες διαφορετικών εταιρειών και μοντέλων, οι οποίες διατίθενται στις εγκαταστάσεις της Οδοντιατρικής Σχολής ΑΠΘ.
Αυτές είναι οι: 1. Firma, CASTELLINI, 2. Eurus, BELMONT, 3. Triton Duo, NEODENT, 4. SS_One, SIMPLE&SMART, 5. Compact i Classic, PLANMECA, 6. Saevo S-200, SAEVO, 7. Estetica E30, KAVO, 8. SS_Kiss, SIMPLE&SMART, 9. Area 4, CASTELLINI, 10. Skema 5, CASTELLINI, 11. Puma Eli R, CASTELLINI, 12. C8+, SIRONA, 13. Partner Evo, SWIDENT, 14. Credia G1, BELMONT, 15. A-dec 400, ADEC, 16. Anthos A3, ANTHOS, 17. S380TRC, STERN WEBER, 18. A-Dec 300, ADEC.
Στη μελέτη χρησιμοποιήθηκε, επίσης, ένα ειδικό πρόπλασμα ανάνηψης και συγκεκριμένα το Adult Jaw Thrust Manikin της PRESTAN, το οποίο διαθέτει δυνατότητα άμεσης πληροφόρησης για τον ρυθμό εκτέλεσης των συμπιέσεων μέσω φωτεινής ένδειξης.
Επιπλέον, ο ήχος κλικ που παράγεται κατά τις συμπιέσεις βάθους 5-6cm υποδηλώνει ότι επιτυγχάνεται ικανοποιητικό βάθος συμπίεσης. (Εικ. 4-7)
Εικόνα 4: Το πρόπλασμα ανάνηψης
Εικόνα 5: Συμπιέσεις ανά λεπτό <60
Εικόνα 6: Συμπιέσεις ανά λεπτό 60-79 (όταν αναβοσβήνει, συμπιέσεις ανά λεπτό>120)
Εικόνα 7: Συμπιέσεις ανά λεπτό 100-120
Ακόμα ο εξοπλισμός περιλάμβανε ένα υποδεκάμετρο, ένα διαβήτη, δύο ίδια σκαμνιά ύψους 47cm με στρογγυλή και σκληρή επιφάνεια καθίσματος διαμέτρου 30cm, ένα λευκό σεντόνι διαστάσεων 1,5mx2,5m και πλαστελίνη, με την οποία κατασκευάστηκαν δύο κώνοι.
Σχεδιάστηκαν δύο σενάρια πειραμάτων, εκτελεσμένα από καθεμία από τις διασώστριες σε καθεμία από τις οδοντιατρικές καρέκλες.
Το πρώτο σενάριο περιλάμβανε την εκτέλεση θωρακικών συμπιέσεων στο πρόπλασμα ανάνηψης από κάθε διασώστρια χωρίς την υποστήριξη της πλάτης της οδοντιατρικής καρέκλας από το σκαμνί, ενώ στο δεύτερο σενάριο η πλάτη της καρέκλας υποστηριζόταν από το σκαμνί.
Αναλυτικά, στο πρώτο σενάριο, το πρόπλασμα ανάνηψης τοποθετήθηκε στην πλάτη της οδοντιατρικής καρέκλας, η οποία προηγουμένως είχε προσαρμοστεί σε πλήρως οριζόντια θέση και στο ύψος περίπου του γονάτου των διασωστριών. Το άνω όριο του θώρακα του προπλάσματος ήταν ευθυγραμμισμένο με το άνω όριο της πλάτης της καρέκλας. (Εικ. 8)
Κάτω από την πλάτη της καρέκλας τοποθετήθηκε το ένα από τα δυο σκαμνιά και χωρίς επαφή με αυτή, προκειμένου να στηρίζει τους κώνους πλαστελίνης. Οι κώνοι πλαστελίνης, από την άλλη, βρίσκονταν σε επαφή με την πλάτη της καρέκλας, έτσι ώστε κατά την εκτέλεση των θωρακικών συμπιέσεων η ταλάντωση της καρέκλας να τους παραμορφώσει πλαστικά, προσφέροντας ένα μετρήσιμο μέγεθος ανάλογο της ταλάντωσής της.
Το σημείο επαφής των κώνων πλαστελίνης με το πίσω μέρος της πλάτης της καρέκλας ήταν ακριβώς το αντίστοιχο σημείο κάτω από το σημείο εφαρμογής των θωρακικών συμπιέσεων, που ορίστηκε να είναι στο κέντρο του στέρνου του προπλάσματος. (Εικ. 9)
Στο δεύτερο σενάριο, η πλάτη της καρέκλας προσαρμόστηκε σε οριζόντια θέση και το πρόπλασμα τοποθετήθηκε πάνω σε αυτή ακριβώς όπως περιγράφηκε και στο πρώτο σενάριο. Σε αυτό το σενάριο χρησιμοποιήθηκαν και τα δύο σκαμνιά.
Το πρώτο τοποθετήθηκε σε επαφή με την πλάτη της καρέκλας, ακριβώς στο σημείο που αντιστοιχεί κάτω από το σημείο εφαρμογής των θωρακικών συμπιέσεων επί του προπλάσματος, με σκοπό να την υποστηρίζει. Το δεύτερο σκαμνί τοποθετήθηκε κάτω από το κεφαλωτό της καρέκλας.
Πάνω σε αυτό τοποθετήθηκαν οι κώνοι πλαστελίνης, οι οποίοι βρίσκονταν σε επαφή με το ακραίο σημείο του κεφαλωτού, προκειμένου να δεχτούν πλαστική παραμόρφωση κατά τις συμπιέσεις. Το ίδιο το σκαμνί δεν ακουμπούσε σε κανένα σημείο στην καρέκλα. (Εικ. 10)
Το λευκό σεντόνι χρησιμοποιήθηκε για να καλύπτει τη διάταξη με το σκαμνί ή τα σκαμνιά, κάτι το οποίο ανέλαβε να κάνει το τρίτο άτομο που έλαβε μέρος στο πείραμα ως βοηθός, προκειμένου να μένει κρυφό από την εκάστοτε διασώστρια που εκτελούσε τις θωρακικές συμπιέσεις το αν η καρέκλα υποστηρίζεται ή όχι από σκαμνί. (Εικ. 11)
Εικόνα 8: Ευθυγράμμιση άνω ορίου στέρνου προπλάσματος με άνω όριο πλάτης καρέκλας Εικόνα 9: Διάταξη πρώτου σεναρίου (χωρίς υποστήριξη της πλάτης) Εικόνα 10: Διάταξη δεύτερου σεναρίου (με υποστήριξη της πλάτης)
Εικόνα 11: Το σεντόνι που καλύπτει τη διάταξη με το/τα σκαμνί/-ιά κάτω από την πλάτη της καρέκλας. 32 Β.
Πειραματική διαδικασία
Ο βοηθός ετοίμαζε την πειραματική διάταξη που περιγράφηκε στην προηγούμενη ενότητα σε μία από τις διαθέσιμες καρέκλες. Με τυχαίο τρόπο τοποθετούσε ή όχι σκαμνί για υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας και κάλυπτε τη διάταξη με το λευκό σεντόνι.
Κατόπιν, κάθε διασώστρια εκτελούσε 30 θωρακικές συμπιέσεις επί του προπλάσματος, χωρίς να γνωρίζει αν η πλάτη της καρέκλας υποστηρίζεται ή όχι από το σκαμνί, προκειμένου να μην επηρεάσει ο πιθανός φόβος κατάρρευσης της καρέκλας την αποτελεσματικότητα των συμπιέσεων που εκτελούσε.
Η διαδικασία επαναλαμβανόταν σε διαφορετική καρέκλα και πάλι με κρυφό για τις διασώστριες στοιχείο το αν υπήρχε υποστήριξη της πλάτης της ή όχι.
Το πείραμα ολοκληρώθηκε όταν και οι δύο διασώστριες εκτέλεσαν θωρακικές συμπιέσεις σε όλες τις διαθέσιμες καρέκλες, τόσο με υποστήριξη της πλάτης από το σκαμνί όσο και χωρίς αυτή, χωρίς να γνωρίζουν ποια συνθήκη ίσχυε κάθε φορά.
Σημειώνεται πως οι συμπιέσεις στην ίδια καρέκλα, τη μια με υποστήριξη και την άλλη χωρίς, πραγματοποιήθηκαν με διαφορά τουλάχιστον μιας εβδομάδας μεταξύ τους, έτσι ώστε να είναι αδύνατο για την κάθε διασώστρια να θυμάται και άρα να συγκρίνει την αίσθηση σταθερότητας που έδινε η κάθε καρέκλα όταν υποστηριζόταν η πλάτη της και όταν αυτή δεν υποστηριζόταν.
Γ. Μετρήσεις
Κατά τη διάρκεια των θωρακικών συμπιέσεων επί του προπλάσματος ανάνηψης από κάθε διασώστρια, ο βοηθός παρακολουθώντας τον ήχο κλικ στο στήθος του προπλάσματος μετρούσε τον αριθμό των επιτυχημένων συμπιέσεων. Μετά από κάθε σετ των 30 συμπιέσεων, σημείωνε στη φόρμα μετρήσεων τον αριθμό των επιτυχημένων συμπιέσεων για κάθε διασώστρια ξεχωριστά.
Επίσης, μετά από κάθε σετ των 30 συμπιέσεων, μετρούσε με τον διαβήτη τη μέγιστη παραμόρφωση των κώνων πλαστελίνης (Εικ. 12), δηλαδή τη μέγιστη υποχώρηση της πλάτης της καρέκλας κατά τις συμπιέσεις. Με τη βοήθεια του υποδεκάμετρου σημειώνονταν στη φόρμα μετρήσεων τα εκατοστά της υποχώρησης αυτής. Οι φόρμες μετρήσεων φαίνονται στους Πίνακες 1 και 2.
Εικόνα 12: Η πλαστική παραμόρφωση των κώνων πλαστελίνης μετά τις θωρακικές συμπιέσεις
Πίνακας 1: Φόρμα μετρήσεων ποσοστού επιτυχημένων συμπιέσεων
Πίνακας 2: Φόρμα μετρήσεων μέγιστης υποχώρησης πλάτης καρέκλας
Στατιστική επεξεργασία
Η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων πραγματοποιήθηκε με το λογισμικό SPSS (IBM SPSS Statistics 20.0). Οι ποσοτικές μεταβλητές παρουσιάζονται ως μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις. Οι συγκρίσεις μεταξύ των μέσων όρων έγιναν με το Mann-Whitney U test. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε στο α=0,05. 35
Αποτελέσματα
Έγινε σύγκριση του μέσου όρου υποχώρησης της πλάτης των διαφορετικών οδοντιατρικών καρεκλών για κάθε διασώστρια, με και χωρίς υποστήριξη της πλάτης με σκαμνί. Και για τις δύο διασώστριες υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στον μέσο όρο υποχώρησης της πλάτης με και χωρίς υποστήριξη αυτής. Υπήρχε, επίσης, στατιστικά σημαντική διαφορά στο μέσο όρο υποχώρησης της πλάτης της καρέκλας μεταξύ των διασωστριών, είτε αυτή γινόταν με υποστήριξη είτε όχι (Πίν. 3).
Ακόμα, έγινε σύγκριση του μέσου όρου των επιτυχημένων θωρακικών συμπιέσεων για κάθε διασώστρια όταν υπήρχε υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας και όταν δεν υπήρχε. Για την πιστοποιημένη διασώστρια δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στον μέσο όρο επιτυχημένων συμπιέσεων όταν αυτές γίνονταν είτε με είτε χωρίς υποστήριξη της πλάτης. Αντίθετα, υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά για την εκπαιδευμένη διασώστρια. Τέλος, όσον αφορά τη σύγκριση του μέσου όρου των επιτυχημένων θωρακικών συμπιέσεων μεταξύ των διασωστριών, όταν δεν χρησιμοποιήθηκε υποστήριξη της πλάτης υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο διασωστριών. Αντίθετα, δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ τους όταν χρησιμοποιήθηκε υποστήριξη της πλάτης (Πίν. 4).
Συζήτηση
Η καρδιακή ανακοπή, αν και δεν αποτελεί συχνό φαινόμενο κατά την καθημερινή οδοντιατρική κλινική πράξη, είναι μια σοβαρή κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που απαιτεί την άμεση ανταπόκριση του οδοντιάτρου και του προσωπικού του οδοντιατρείου για την παροχή φροντίδας στο θύμα.
Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του ERC, απαιτείται η άμεση κλήση για βοήθεια, η προσαρμογή της πλάτης της οδοντιατρικής καρέκλας σε πλήρως οριζόντια θέση, η τοποθέτηση ενός σκαμνιού κάτω από αυτή για υποστήριξη και η άμεση εκκίνηση εκτέλεσης ΚΑΡΠΑ στο θύμα ως μέρους της Βασικής Υποστήριξης Ζωής.
Στην παρούσα μελέτη, εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα της εκτέλεσης θωρακικών συμπιέσεων ως μέρους της ΚΑΡΠΑ επί ειδικού προπλάσματος ανάνηψης πάνω σε 18 διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες από δύο διαφορετικές διασώστριες (μία πιστοποιημένη διασώστρια και εκπαιδεύτρια ΚΑΡΠΑ και μια εκπαιδευμένη διασώστρια) με και χωρίς υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας από ένα σκαμνί.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως η τοποθέτηση σκαμνιού κάτω από την πλάτη της καρέκλας για υποστήριξη κατά την εκτέλεση ΚΑΡΠΑ σε άτομο που υπέστη καρδιακή ανακοπή μειώνει σημαντικά την υποχώρηση της πλάτης της καρέκλας, επιτρέποντας έτσι την παροχή αποτελεσματικών θωρακικών συμπιέσεων στο θύμα.
Επίσης, η μελέτη έδειξε πως η χρήση του σκαμνιού για υποστήριξη της πλάτης βοηθάει έναν όχι και τόσο έμπειρο διασώστη, όπως ο μέσος οδοντίατρος ή ο βοηθός οδοντιάτρου που φυσιολογικά δεν συμβαίνει να εκτελούν ΚΑΡΠΑ καθημερινά, να εκτελέσει αποτελεσματικές συμπιέσεις στο θύμα.
Αυτό οφείλεται αφενός στο ότι μειώνει την υποχώρηση της καρέκλας και άρα αποτρέπει την εκτέλεση συμπιέσεων ανεπαρκούς βάθους (<5cm) και αφετέρου στο ότι βοηθάει τον διασώστη να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά πως η καρέκλα δεν θα καταρρεύσει από την ταλάντωση που προκαλούν οι συμπιέσεις και να συνεχίσει να τις εκτελεί σύμφωνα με το πρωτόκολλο, χωρίς να κινδυνεύει ούτε αυτός ούτε το θύμα από ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Σε συμφωνία με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης βρίσκονται και τα αποτελέσματα της έρευνας των Awata και συν. (2019), οι οποίοι επίσης μελέτησαν τη χρησιμότητα του σκαμνιού για υποστήριξη τη οδοντιατρικής καρέκλας κατά την εκτέλεση ΚΑΡΠΑ.
Στην έρευνα αυτή, τρεις εξεταστές εκτέλεσαν θωρακικές συμπιέσεις πάνω σε πρόπλασμα ανάνηψης τοποθετημένο σε 8 διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες, με και χωρίς υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας από σκαμνί. Η πλάτη των καρεκλών ήταν πάντα σε πλήρως οριζόντια θέση.
Με μια ειδική διάταξη ορίστηκε ένα σταθερό σημείο στο χαμηλότερο σημείο της πλάτης της καρέκλας, του οποίου η ταλάντωση κατά τις συμπιέσεις γινόταν κατά μήκος ενός χάρακα και καταγραφόταν σε κάμερα.
Το βάθος των συμπιέσεων ελεγχόταν πάντα από τη συσκευή SkillReporter® System που συνόδευε το πρόπλασμα ανάνηψης και διατηρήθηκε σε βάθος εύρους 5,1-6 cm. Οι συμπιέσεις έγιναν με και χωρίς υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας από σκαμνί.
Σε όλες τις καρέκλες η υποστήριξη της πλάτης της καρέκλας από το σκαμνί μείωσε στατιστικά σημαντικά την κάθετη υποχώρηση της πλάτης κατά τις συμπιέσεις. Το ποσοστό μείωσης της υποχώρησης στις διαφορετικές καρέκλες κυμαινόταν από 27% έως 87%.
Στην περίπτωση της καρέκλας με το μεγαλύτερο ποσοστό σταθεροποίησης της πλάτης, η κάθετη υποχώρηση ήταν 3,5±0,5mm με υποστήριξη της πλάτης έναντι 26±5,5mm χωρίς υποστήριξη της πλάτης (p<0,001). Φαίνεται, λοιπόν, και από αυτή τη μελέτη πως οι θωρακικές συμπιέσεις κατά την ΚΑΡΠΑ μπορούν να εκτελούνται αποτελεσματικά στην οδοντιατρική καρέκλα όταν χρησιμοποιείται ένα σκαμνί για υποστήριξη της πλάτης της. Παρόμοια μελέτη έχει γίνει και σε καρέκλες αιμοκάθαρσης από τους Ifuku και συν. (2020).
Εκτελέστηκαν θωρακικές συμπιέσεις επί προπλάσματος ανάνηψης πάνω σε 3 διαφορετικές καρέκλες αιμοκάθαρσης από 4 διαφορετικούς εξεταστές με και χωρίς υποστήριξη της πλάτης από σκαμνί. Χρησιμοποιήθηκε παρόμοια διάταξη για τη μέτρηση του εύρους της ταλάντωσης της πλάτης της καρέκλας με αυτή στην έρευνα των Awata και συν. (2019).
Και εδώ τα αποτελέσματα έδειξαν πως το σκαμνί ως υποστήριξη μείωσε στατιστικά σημαντικά την υποχώρηση της πλάτης της καρέκλας.
Συγκεκριμένα, όταν δεν χρησιμοποιήθηκε υποστήριξη της πλάτης, οι μέσες τιμές της υποχώρησης για τις 3 καρέκλες ήταν 20,8±8,1mm, 18,7±5,5mm και 12,8±1,8mm αντίστοιχα. Αντίθετα, όταν χρησιμοποιήθηκε υποστήριξη της πλάτης, οι μέσες τιμές ήταν 6,1±1,1mm, 7,5±2,1mm και 1,0±0,0mm, μειωμένες κατά 70%, 59% και 92% αντίστοιχα.
Άρα, όπως και στις οδοντιατρικές καρέκλες, έτσι και στις καρέκλες αιμοκάθαρσης η χρήση ενός σκαμνιού για υποστήριξη της πλάτης βοηθάει στην αποτελεσματική εκτέλεση ΚΑΡΠΑ πάνω στην καρέκλα. Σε μια άλλη μελέτη, αυτή των Hitosugi και συν. (2022), διερευνήθηκαν διαφορετικές μέθοδοι στήριξης της πλάτης της οδοντιατρικής καρέκλας, ανάλογα με το σχήμα που είχε αυτή στην εξωτερική επιφάνειά της.
Χρησιμοποιήθηκαν 3 διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες, μία εκ των οποίων είχε σημαντικά κυρτή εξωτερική επιφάνεια πλάτης, ενώ οι άλλες δύο είχαν πιο επίπεδη εξωτερική επιφάνεια πλάτης.
Η διάταξη του πειράματος ήταν ίδια με την πειραματική διάταξη που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα των Awata και συν. (2019), δηλαδή η πλάτη της καρέκλας ήταν σε πλήρως οριζόντια θέση, η διάταξη για τη μέτρηση της ταλάντωσης της πλάτης περιλάμβανε ένα σταθερό σημείο, χάρακα και κάμερα και το βάθος των συμπιέσεων διατηρήθηκε πάντα εντός εύρους 5,1-6,0cm σύμφωνα με το Skill-Reporter® System του προπλάσματος.
Η διαφορά στον πειραματικό σχεδιασμό έγκειται στο ότι οι συμπιέσεις έγιναν μια φορά με το σκαμνί τοποθετημένο αντίστοιχα κάτω από το σημείο των συμπιέσεων, μια φορά με το σκαμνί τοποθετημένο κάτω από τους ώμους του προπλάσματος ανάνηψης και μια φορά χωρίς καθόλου υποστήριξη της πλάτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η τοποθέτηση του σκαμνιού είτε στη μία θέση είτε στην άλλη για υποστήριξη μείωσε την υποχώρηση της πλάτης της καρέκλας ανεξάρτητα από το σχήμα της.
Στην καρέκλα με την έντονα κυρτή πλάτη, η τοποθέτηση του σκαμνιού κάτω από το σημείο εφαρμογής των θωρακικών συμπιέσεων μείωσε την κάθετη υποχώρηση κατά 40%, ενώ η τοποθέτηση του σκαμνιού κάτω από τους ώμους του προπλάσματος μείωσε την κάθετη υποχώρηση κατά 65%. Στις καρέκλες με την επίπεδη πλάτη, το ποσοστό μείωσης της κάθετης υποχώρησης ήταν 90% και για τις δύο θέσεις του σκαμνιού σε σύγκριση με την απουσία σκαμνιού.
Συμπεραίνεται, λοιπόν, πως η τοποθέτηση σκαμνιού στην περιοχή αντίστοιχα κάτω από τους ώμους του θύματος, που βρίσκεται ξαπλωμένο στην οδοντιατρική καρέκλα, μειώνει αποτελεσματικά την κάθετη υποχώρηση της καρέκλας κατά την εκτέλεση ΚΑΡΠΑ ανεξάρτητα από το σχήμα της εξωτερικής επιφάνειας της πλάτης της. Οι Shimizu και συν. (2021) στην δική τους έρευνα εστίασαν σε ένα άλλο χαρακτηριστικό των οδοντιατρικών καρεκλών, που αφορά τον σχεδιασμό της σύνδεσης της πλάτης της καρέκλας με το κάθισμά της.
Χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες, που σημειώνονται ως καρέκλα Α και καρέκλα Β.
Στην καρέκλα Α η σύνδεση πλάτης-καθίσματος 38 περιλαμβάνει δύο πλευρικές αρθρώσεις, ενώ στην καρέκλα Β η σύνδεση αποτελείται από τις δυο πλευρικές αρθρώσεις αλλά και από μια μονήρη υποστηρικτική ατσάλινη στήλη στο κέντρο. Στην έρευνα συμμετείχαν 44 φοιτητές οδοντιατρικής χωρισμένοι σε 3 ομάδες.
Η πρώτη ομάδα εκτελούσε ένα κύκλο θωρακικών συμπιέσεων σε πρόπλασμα ανάνηψης αρχικά στην καρέκλα Α και έπειτα ένα κύκλο συμπιέσεων στην καρέκλα Β. Η δεύτερη ομάδα εκτελούσε ένα κύκλο συμπιέσεων στο ίδιο πρόπλασμα πρώτα στην καρέκλα Β και έπειτα στην καρέκλα Α. Η τρίτη ομάδα εκτελούσε θωρακικές συμπιέσεις στο ίδιο πρόπλασμα ενώ αυτό ήταν τοποθετημένο στο δάπεδο κατά τη διάρκεια και των δύο κύκλων συμπιέσεων.
Σημειώνεται ότι δεν χρησιμοποιήθηκε υποστήριξη της πλάτης των καρεκλών κατά την εκτέλεση των θωρακικών συμπιέσεων. Το πρόπλασμα που χρησιμοποιήθηκε διέθετε ενσωματωμένο ένα σύστημα αναφοράς που παρείχε πληροφορίες για το βάθος των συμπιέσεων.
Χρησιμοποιήθηκε επίσης και μια συσκευή ανατροφοδότησης που παρείχε πληροφορίες για την κίνηση του πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος του προπλάσματος και για τον ρυθμό των συμπιέσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι μέσες τιμές του ρυθμού συμπιέσεων ήταν 103±8/min (καρέκλα Α), 105±13/min (καρέκλα Β) και 102±8/min (δάπεδο) και δεν διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ τους. Η κίνηση του πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος κατά τις συμπιέσεις στην καρέκλα Α, στην καρέκλα Β και στο δάπεδο ήταν 57±9mm, 53±8mm και 48±9mm αντίστοιχα (p<0,001).
Η διαφορά των τιμών αυτών ανάμεσα στις καρέκλες Α και Β ήταν στατιστικά σημαντική, ενώ η διαφορά των τιμών αυτών ανάμεσα στην περίπτωση της καρέκλας Β και του δαπέδου δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Όσον αφορά το ποσοστό των συμπιέσεων με βάθος ≥5cm, η τιμή του για την καρέκλα Α ήταν 1±8%, για την καρέκλα Β 8±22% και για το δάπεδο 32±38%.
Το ποσοστό των συμπιέσεων με βάθος ≥5cm για τις καρέκλες Α και Β ήταν σημαντικά χαμηλότερο από αυτό της περίπτωσης που το πρόπλασμα τοποθετήθηκε στο δάπεδο (p<0,001). Από τα ευρήματα αυτά φαίνεται πως οι θωρακικές συμπιέσεις που εκτελούνται πάνω σε οδοντιατρική καρέκλα χωρίς την τοποθέτηση σκαμνιού κάτω από την πλάτη για υποστήριξη δεν είναι αποτελεσματικές, ακόμα και αν η καρέκλα που χρησιμοποιείται διαθέτει ατσάλινη υποστηρικτική στήλη στο σημείο σύνδεσης της πλάτης με το κάθισμά της.
Πέρα από τις θωρακικές συμπιέσεις, προσομοιάζοντας ακόμα περισσότερο μια ρεαλιστική περίσταση εκτέλεσης ΚΑΡΠΑ στο οδοντιατρείο, οι Lepere και συν. (2003) διερεύνησαν στη μελέτη τους και την αποτελεσματικότητα του τεχνητού αερισμού.
Στη μελέτη αυτή, στην οποία συμμετείχαν 3 εξεταστές, χρησιμοποιήθηκαν 3 διαφορετικές οδοντιατρικές καρέκλες σε 3 διαφορετικούς χώρους, ένα πρόπλασμα ανάνηψης, μια συσκευή ανατροφοδότησης (SkillReporter®) και μια μάσκα τσέπης CPR (Laerdal pocket mask).
Στον πρώτο χώρο, εκτελέστηκαν 4 κύκλοι ΚΑΡΠΑ δύο ατόμων με αναλογία 15 θωρακικών συμπιέσεων προς 2 αερισμούς πάνω στο πρόπλασμα που ήταν τοποθετημένο στην οδοντιατρική καρέκλα. Κάθε εξεταστής που συμμετείχε περνούσε διαδοχικά από τρεις ρόλους: εκτέλεση συμπιέσεων, εκτέλεση αερισμού και ενεργοποίηση του SkillReporter®.
Κατόπιν το πρόπλασμα μεταφέρθηκε στο δάπεδο και η διαδικασία επαναλήφθηκε με εναλλαγή των ρόλων εκ περιτροπής. Στον επόμενο χώρο, το πρόπλασμα τοποθετήθηκε πρώτα στο δάπεδο και μετά στην οδοντιατρική καρέκλα. Τέλος, στον τρίτο χώρο, μετά από μια διαδικασία τυχαίας επιλογής, το πρόπλασμα τοποθετήθηκε πρώτα στην οδοντιατρική καρέκλα. Μετρήθηκαν το βάθος συμπίεσης, το ποσοστό σωστών συμπιέσεων, ο όγκος αερισμού και το ποσοστό των σωστών αερισμών.
Η ορθότητα των συμπιέσεων και των αερισμών καθορίστηκε από το SkillReporter®. Ικανοποιητικά θεωρήθηκαν τα βάθη συμπίεσης μεταξύ 4cm και 5cm, ενώ ικανοποιητικοί όγκοι αερισμού 39 θεωρήθηκαν αυτοί που κυμαίνονταν μεταξύ 710ml και 1010ml. Κάθε καρέκλα ήταν προσαρμοσμένη σε πλήρως οριζόντια θέση. Ποτέ το SkillReporter® δεν ήταν ορατό από τους εξεταστές που εκτελούσαν ΚΑΡΠΑ.
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας σε κάθε χώρο, οι εξεταστές ερωτήθηκαν σε ποια επιφάνεια ένιωσαν ικανοί να εκτελέσουν πιο αποτελεσματικά ΚΑΡΠΑ και γιατί. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως κάθε εξεταστής κατάφερε να επιτύχει ικανοποιητικού βάθους συμπιέσεις ανεξάρτητα από την επιφάνεια πάνω στην οποία εκτελέστηκε η ΚΑΡΠΑ. Συνολικά, το 91% των συμπιέσεων κρίθηκε ικανοποιητικό. Ο μέσος όγκος αερισμού διακυμάνθηκε μεταξύ 620ml και 1050ml, ενώ το γενικό ποσοστό σωστών αερισμών διακυμάνθηκε από 0 έως 76%, με μέσο όρο την τιμή του 39%.
Για κάθε εξεταστή, δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στις τιμές μέσου βάθους συμπίεσης (p=0,91), μέσου όγκου αερισμού (p=0,21), ποσοστού σωστών συμπιέσεων (p=0,78) και ποσοστού σωστών αερισμών (p=0,91) μεταξύ των τριών συνθηκών. Γενικά, δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ του ποσοστού συμπιέσεων ανεπαρκούς βάθους όταν η ΚΑΡΠΑ εκτελούνταν στην οδοντιατρική καρέκλα (2,6%) και όταν εκτελούνταν στο δάπεδο (2%).
Αντιθέτως, οι αερισμοί ανεπαρκούς όγκου που πραγματοποιήθηκαν στην οδοντιατρική καρέκλα (15%) ήταν στατιστικά σημαντικά λιγότεροι από τους αντίστοιχους που πραγματοποιήθηκαν στο δάπεδο (37%). Όλοι οι εξεταστές συμφώνησαν πως ήταν ευκολότερη η εκτέλεση ΚΑΡΠΑ και ιδίως η εκτέλεση τεχνητού αερισμού όταν το πρόπλασμα ήταν τοποθετημένο στην οδοντιατρική καρέκλα σε σχέση με το δάπεδο. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι θωρακικές συμπιέσεις ικανοποιητικού βάθους μπορούν να εκτελεστούν αποτελεσματικά πάνω στην οδοντιατρική καρέκλα.
Επίσης, φαίνεται πως είναι ευκολότερο να εκτελεστεί τεχνητός αερισμός πάνω στην οδοντιατρική καρέκλα απ’ ό,τι στο δάπεδο και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους.
Πρώτον, το ύψος του προπλάσματος που βρίσκεται ξαπλωμένο στην οδοντιατρική καρέκλα επιτρέπει στον διασώστη που εκτελεί τον τεχνητό αερισμό να κάθεται σε σκαμνί κοντά στο κεφάλι του και άρα να το κρατά πιο εύκολα σε έκταση.
Δεύτερον, λόγω του περιορισμένου χώρου του οδοντιατρείου είναι δύσκολο να βρεθεί επαρκής χώρος στο δάπεδο δίπλα στο πρόπλασμα προκειμένου ο διασώστης να γονατίσει και να εκτελέσει άνετα τους αερισμούς από εκεί. Σε παρόμοια αποτελέσματα κατέληξαν και οι Klosiewicz και συν. (2020), που σύγκριναν την εκτέλεση θωρακικών συμπιέσεων πάνω στην οδοντιατρική καρέκλα και στο δάπεδο.
Στη μελέτη τους συμμετείχαν 60 παραϊατρικοί φοιτητές που χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα, την ομάδα ελέγχου, οι 30 φοιτητές εκτελούσαν θωρακικές συμπιέσεις σε πρόπλασμα τοποθετημένο στο δάπεδο, ενώ στη δεύτερη ομάδα, την πειραματική ομάδα, οι άλλοι 30 φοιτητές εκτελούσαν θωρακικές συμπιέσεις σε πρόπλασμα που ήταν τοποθετημένο πάνω σε μια οδοντιατρική καρέκλα.
Η πλάτη της καρέκλας είχε προσαρμοστεί σε πλήρως οριζόντια θέση και υποστηριζόταν από ένα σκαμνί. Μετά την εκτέλεση των θωρακικών συμπιέσεων και από τους 30 φοιτητές, αυτοί άλλαζαν ομάδα ώστε να συμμετάσχουν και στην άλλη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στον αριθμό, τον ρυθμό και το βάθος των θωρακικών συμπιέσεων μεταξύ των δύο ομάδων. Φάνηκε για άλλη μια φορά, λοιπόν, πως η εκτέλεση θωρακικών συμπιέσεων στην οδοντιατρική καρέκλα μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματική όσο και όταν αυτές εκτελούνται στο δάπεδο.
Προτάσεις για μελλοντική έρευνα
Η παρούσα μελέτη επιβεβαιώνει, σε συμφωνία με τη βιβλιογραφία, την αποτελεσματικότητα της μεθόδου σταθεροποίησης της πλάτης της οδοντιατρικής καρέκλας με την τοποθέτηση ενός σκαμνιού για υποστήριξη κάτω από αυτή, πριν την εκκίνηση ΚΑΡΠΑ σε θύμα που έχει υποστεί καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια της οδοντιατρικής εργασίας.
Ως εκ τούτου, προτείνεται το προσωπικό του οδοντιατρείου να έχει εκ των προτέρων προετοιμαστεί αναλόγως για ένα πιθανό περιστατικό εκτάκτου ανάγκης. Ωστόσο, ο σχεδιασμός της κάτω επιφάνειας της πλάτης της οδοντιατρικής καρέκλας, που διαφέρει για κάθε εταιρεία και ποικίλει από πολύ κυρτός έως τελείως επίπεδος από μοντέλο σε μοντέλο, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το σημείο επαφής του σκαμνιού με την πλάτη, επηρεάζοντας και τη σταθερότητα της υποστήριξης.
Δεδομένου ότι στη διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχουν αρκετές πειραματικές μελέτες που να ασχολούνται με το συγκεκριμένο ζήτημα, μια πρόταση για μελλοντική έρευνα θα ήταν η διερεύνηση του ρόλου που παίζει ο σχεδιασμός της υποστηρικτικής επιφάνειας του σκαμνιού και της κάτω επιφάνειας της πλάτης της καρέκλας στην μεταξύ τους επαφή κατά τις θωρακικές συμπιέσεις και συνεπώς στην αποτελεσματικότητα των συμπιέσεων.
Μια τέτοια μελέτη θα μπορούσε να αποτελέσει την επιστημονική βάση για την ενθάρρυνση κατασκευής υποστηρικτικού σκαμνιού ειδικού για κάθε μοντέλο καρέκλας από τις κατασκευάστριες εταιρείες, έτσι ώστε να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικότερης οδοντιατρικής μονάδας σε κάθε οδοντιατρείο.
Βιβλιογραφία
Absi EG. A cardiac arrest in the dental chair. Br Dent J 1987;163:199–200
Ahamed, A. and Kumar, M. P. S. (2016) ‘Knowledge, attitude and perceived confidence in handling
medical emergencies among dental students’, Research journal of pharmaceutical, biological and
chemical sciences. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 8(7), p. 645
Alotaibi O, Alamri F, Almufleh L, Alsougi W. Basic life support : Knowledge and attitude among
dental students and Staff in the College of Dentistry. The Saudi Journal for Dental Research
2015;7:51-56
American Heart Association. (2021, January 29). What is cardiac arrest? American Heart
Association. Retrieved October 15, 2022, from https://www.heart.org/en/health-topics/cardiacarrest/about-cardiac-arrest
Anders PL, Comeau RL, Hatton M, Neiders ME. The nature and frequency of medical emergencies
among patients in a dental school setting. J Dent Educ 2010;74:392
Andersen LW, Holmberg MJ, Berg KM, Donnino MW, Granfeldt A. In-hospital cardiac arrest: a
review. JAMA 2019;321:1200-10
Arsati F, Montalli VA, Flório FM, et al. Brazilian Dentists’ Attitudes About Medical Emergencies
During Dental Treatment. J Dent Educ. 2010;74:661-666
Atherton GJ, McCaul JA, Williams SA. Medical emergencies: Medical emergencies in general
dental practice in Great Britain. Part 1: their prevalence over a 10-year period. Br Dent J.
1999;186:72-79
Atherton GJ, McCaul JA, Williams SA. Medical emergencies in general dental practice in Great
Britain, part III: perceptions of training and competence of GDPs in their management. Br Dent J.
1999;186 234-237
Awata N, Hitosugi T, Miki Y, Tsukamoto M, Kawakubo Y, Yokoyama T. Usefulness of a stool to
stabilize dental chairs for cardiopulmonary resuscitation (CPR). BMC Emerg Med. 2019 Aug
8;19(1):46
Babbs CF. Circulatory adjuncts. Newer methods of cardiopulmonary resuscitation. Cardiol Clin
2002;20:37-59
Bahr J, Klingler H, Panzer W, Rode H, Kettler D. Skills of lay people in checking the carotid pulse.
Resuscitation 1997;35:23-6
Baker AB. Artificial respiration: the history of an idea. Medical History 1971;15:336-51
Bang A, Herlitz J, Martinell S. Interaction between emergency medical dispatcher and caller in
suspected out-of-hospital cardiac arrest calls with focus on agonal breathing. A review of 100 tape
recordings of true cardiac arrest cases. Resuscitation 2003;56: 25-34
Benjamin EJ, Blaha MJ, S.E. Chiuve SE, et al. Heart disease and stroke statistics, 2017 update: a
report from the American Heart Association. Circulation 2017;135:146–603
Berdowski J, Beekhuis F, Zwinderman AH, Tijssen JG, Koster RW. Importance of the first link:
description and recognition of an out-ofhospital cardiac arrest in an emergency call. Circulation
2009;119:2096-102
Blair DM. Common errors in handling medical emergencies. Dent Clin North Am 1982;26:163-186
Bohm K, Rosenqvist M, Hollenberg J, Biber B, Engerstrom L, Svensson L. Dispatcher-assisted
telephone-guided cardiopulmonary resuscitation: an underused lifesaving system. Eur J Emerg
Med 2007;14:256-9
Bossaert L, Chamberlain D. The European Resuscitation Council: its history and development.
Resuscitation 2013;84:1291-4
Brinkrolf P, Metelmann B, Scharte C, Zarbock A, Hahnenkamp K, Bohn A. Bystander-witnessed
cardiac arrest is associated with reported agonal breathing and leads to less frequent bystander
CPR. Resuscitation 2018;127:114-8
British Heart Foundation. (2023, January). Cardiac arrest. British Heart Foundation. Retrieved
October 15, 2022, from https://www.bhf.org.uk/informationsupport/conditions/cardiac-arrest
Carvalho RM, Costa LR, Marcelo VC. Brazilian dental students’ perceptions about medical
emergencies: a qualitative exploratory study. J Dent Educ 2008;72:1343–1349
Centers for Disease Control Prevention (CDC) (February 2002). State-specific mortality from
sudden cardiac death–United States, 1999. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report
2002;51(6):123–126
Chapman PJ, Penkeyman HW. Successful defibrillation of a dental patient in cardiac arrest. Aust
Dent J 2002;47:176–7
Chugh SS, Kelly KL, Titus JL. Sudden cardiac death with apparently normal heart. Circulation
2000;102(6):649–654
Clark JJ, Larsen MP, Culley LL, Graves JR, Eisenberg MS. Incidence of agonal respirations in sudden
cardiac arrest. Ann Emerg Med 1992;21:1464-7
Clark MS, Wall BE, Tholstrom TC, Christensen EH, Payne BC. A twenty-year follow-up survey of
medical emergency education in U.S. dental schools. J Dent Educ 2006;70:1316–1319
Clawson J, Olola C, Scott G, Heward A, Patterson B. Effect of a Medical Priority Dispatch System
key question addition in the seizure/convulsion/fitting protocol to improve recognition of
ineffective (agonal) breathing. Resuscitation 2008;79:257-64
Committee on CPR of the Division of Medical Sciences, National Academy of Sciences-National
Research Council. Cardiopulmonary resuscitation. JAMA 1966;198(4):138-45, 372-79
Dami F, Heymann E, Pasquier M, Fuchs V, Carron PN, Hugli O. Time to identify cardiac arrest and
provide dispatch-assisted cardiopulmonary resuscitation in a criteria-based dispatch system.
Resuscitation 2015;97:27-33
Dami F, Rossetti AO, Fuchs V, Yersin B, Hugli O. Proportion of out-of-hospital adult non-traumatic
cardiac or respiratory arrest among calls for seizure. Emerg Med 2012;29:758-60
Debaty G, Labarere J, Frascone RJ, et al. Long-term prognostic value of gasping during out-ofhospital cardiac arrest. J Am Coll Cardiol 2017;70:1467-76
Devishree RA, Mahesh R, Jain AR. Knowledge about Basic Life Support (BLS) in Pediatric Patient
among Dental Students. Research journal of pharmaceutical, biological and chemical sciences.
Journal of Pharmaceutical Sciences and Research 2018;10(2):278–281
Drory Y, Turetz Y, Hiss Y, Lev B, Fisman EZ, Pines A, Kramer MR. Sudden unexpected death in
persons less than 40 years of age. The American Journal of Cardiology 1991;68(13):1388–1392
ECC Committee, Subcommittees and Task Forces of the American Heart Association. 2005
American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency
Cardiovascular Care. Circulation 2005;112(24):IV1-203
Elam, JO (1977). “Rediscovery of expired air methods for emergency ventilation”. In Safar, P; Elam,
JO (eds.). Advances in Cardiopulmonary Resuscitation (1 ed.). New York: Springer-Verlag. pp. 263–
5.
Esmarch F. The surgeon’s handbook on the treatment of wounded in war: a prize essay. London
1878 Sampson Low, Marston, Searle & Rivington. Pp. 116-18
Falk E, Shah PK. (2005) Pathogenesis of atherothrombosis. Role of vulnerable, ruptured, and
eroded plaques. In Fuster V, Topol EJ, Nabel EG (eds.). Atherothrombosis and Coronary Artery
Disease. Lippincott Williams & Wilkins
Feldman MJ, Verbeek PR, Lyons DG, Chad SJ, Craig AM, Schwartz B. Comparison of the medical
priority dispatch system to an out-of-hospital patient acuity score. Acad Emerg Med 2006;13:954-
60
Flynn R. A. (2011, February 18). A Dying Dog, a Slower Elevator and 50 Years of CPR. Johns Hopkins
Medicine Magazine. Retrieved October 16, 2022, from
https://www.hopkinsmedicine.org/news/publications/hopkins_medicine_magazine/archives/wi
nter_2011/a_dying_dog_a_slow_elevator_and_50_years_of_cpr
Fothergill J. Observations on the recovery of a man dead in appearance by distending the lungs
with air. Philosophical Transactions of the Royal Society of London 1745;43:475
Fujino H, Yokoyama T, Yoshida K, Suwa K. Using a stool for stabilization of a dental chair when CPR
is required. Resuscitation 2010;81:502
Fukushima H, Imanishi M, Iwami T, et al. Abnormal breathing of sudden cardiac arrest victims
described by laypersons and its association with emergency medical service dispatcher-assisted
cardiopulmonary resuscitation instruction. Emerg Med 2015;32: 314-7
Girdler NM, Smith DG. Prevalence of emergency events in British dental practice and emergency
management skills of British dentists. Resuscitation. 1999;41:159-67
Gordon AS, Frye CW, Gittelson L, Sadove MS, Beattie EJ Jr. Mouth-to-mouth versus manual
artificial respiration for children and adults. Jama 1958;167(3):320-8
Gordon, AS. A death mask to help save lives (PDF). Wexford, Pennsylvania: Sudden Cardiac Arrest
Foundation. Retrieved October 17, 2022, from
http://www.forensicgenealogy.info/images/archer-gordon-story-of-resusci-anne.pdf
Gräsner JT, Herlitz J, Tjelmeland IBM, Wnent J, Masterson S, Lilja G, Bein B, Böttiger BW, RosellOrtiz F, Nolan JP, Bossaert L, Perkins GD. European Resuscitation Council Guidelines 2021:
Epidemiology of cardiac arrest in Europe. Resuscitation. 2021 Apr;161:61-79
Grӓsner JT, Wnent J, Herlitz J, et al. Survival after out-of-hospital cardiac arrest in Europe – results
of the EuReCa TWO study. Resuscitation 2020;148:218-26
Greenwood M. Medical emergencies in dental practice. Prim Dent J 2014;3:4–5
Haas DA. Management of Medical Emergencies in the Dental Office: Conditions in Each Country,
the Extent of Treatment by the Dentist. Anesthesia progress. Allen Press 2006;53(1):20–24
Hall M. Asphyxia, its rationale and its remedy. The American Journal of the Medical Sciences.
1865;32:224-7
Handley AJ, Koster R, Monsieurs K, Perkins GD, Davies S, Bossaert L. European Resuscitation
Council guidelines for resuscitation 2005. Section 2. Adult basic life support and use of automated
external defibrillators. Resuscitation 2005;67(1):7-23
Hardeland C, Sunde K, Ramsdal H, et al. Factors impacting upon timely and adequate allocation
of prehospital medical assistance and resources to cardiac arrest patients. Resuscitation
2016;109: 56-63
Hitosugi T, Awata N, Miki Y, Tsukamoto M, Yokoyama T. Comparison of different methods of more
effective chest compressions during cardiopulmonary resuscitation (CPR) in the dental chair.
Resusc Plus. 2022 Aug 10;11:100286
Ifuku T, Hitosugi T, Kawakubo Y, Tanaka T, Doi K, Yokoyama T. Effective Method Using a Stool in
Cardiopulmonary Resuscitation (CPR) on Dialysis Chair. Emerg Med Int. 2020 Jul 27;2020:5691607
Johns Hopkins Medicine. 2021, August 8. “Cardiac Arrest”. Retrieved October 5, 2022, from
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/cardiac-arrest
Johnson A. An account of some societies at Amsterdam and Hamburgh for the recovery of
drowned persons. London 1773 p. 4
Jowett NI, Cabot LB. Patients with cardiac disease: considerations for the dental practitioner. Br
Dent J 2000;189:297–302
Kannel WB, Wilson PW, D’Agostino RB, Cobb J. Sudden coronary death in women. American Heart
Journal 1998;136(2):205–212
Kemp K, Webb S, Jevon P. Moving and handling techniques in the dental chair. Dental Nursing.
2015;11:199-201
Kiguchi T, Okubo M, Nishiyama C, et al. Out-of-hospital cardiac arrest across the World: First
report from the International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR). Resuscitation
2020;152:39-49
Kłosiewicz T, Puślecki M, Zalewski R, Mandecki M, Skitek-Adamczak I, Sip M, Dąbrowski M,
Ratajczak M, Rachubiński P, Szczepanski B, Dorożyński M, Czarnecka B, & Perek B. Quality of Chest
Compressions on A Dental Chair — A Randomized Simulation Trial as Observation in Support of A
Procedure Proposal. Signa Vitae 2020;16(2):175-181
Koster RW, Sayre MR, Botha M, et al. Part 5: Adult basic life support: 2010 International consensus
on cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care science with treatment
recommendations. Resuscitation 2010;81(1):48-70
Kouwenhoven WB, Jude JR, Knickerbocker GG. Closed-chest cardiac massage. JAMA
1960;173(10):1064-7
Kufta K, Saraghi M, Giannakopoulos H. Cardiovascular considerations for the dental practitioner.
2. Management of cardiac emergencies. Gen Dent 2018;66:49–53
Kuisma M, Alaspää A. Out-of-hospital cardiac arrests of non-cardiac origin. Epidemiology and
outcome. European Heart Journal 1997;18(7):1122–1128
Laurent F, Segal N, Augustin P. Chest compression: not as effective on dental chair as on the floor.
Resuscitation 2010;81:1729, author reply 1730
Lepere AJ, Finn J, Jacobs I. Efficacy of cardiopulmonary resuscitation performed in a dental chair.
Aust Dent J. 2003 Dec;48(4):244-7
Lott C, Truhlář A, Alfonzo A, Barelli A, González-Salvado V, Hinkelbein J, Nolan JP, Paal P, Perkins
GD, Thies KC, Yeung J, Zideman DA, Soar J; ERC Special Circumstances Writing Group
Collaborators. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Cardiac arrest in special
circumstances. Resuscitation. 2021 Apr;161:152-219
Maass F. Die Methode der Wiederbelebung dei Herzten nach Chloroformeinathmung. Berliner
Klinische Wochenschrift 1892;29:265-8
Malamed SF. Medical emergencies in the dental surgery. Part 1: preparation of the office and
basic management. J Ir Dent Assoc. 2015;61:302-308
Malamed SF. Medical emergencies in the dental surgery. J Ir Dent Assoc. 2016;6:302-308
Mann DL, Zipes DP, Libby P, Braunwald E, Bonow RO (2015). Mann DL, Zipes PL, Libby P, Bonow
RO, Braunwald E (eds.). Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine (Tenth
ed.). Philadelphia, PA. p. 826
Meechan JG, Skelly AM. Problems complicating dental treatment with local anaesthesia or
sedation: prevention and management. Dent Update 1997;24:278–83
Monsieurs KG, Nolan JP, Bossaert LL, et al. European Resuscitation Council Guidelines for
Resuscitation 2015: Section 1. Executive Summary. Resuscitation. 2015;95:1-80
Müller MP, Hänsel M, Stehr SN, et al. A state-wide survey of medical emergency management in
dental practices: incidence of emergencies and training experience. Emerg Med J. 2008;25:296-
300
National Heart, Lung, and Blood Institute, US National Institutes of Health. 19 May 2022. “What
Is Sudden Cardiac Arrest?”. Retrieved January 3, 2023, from
https://www.nhlbi.nih.gov/health/cardiac-arrest
Nolan J, Soar J, Eikeland H. The chain of survival. Resuscitation 2006;71:270-1
Olasveengen T. Adult basic life support. 2020 international consensus on cardiopulmonary
resuscitation and emergency cardiovascular care science with treatment recommendations.
Resuscitation 2020;156(November):A23-34
Pahwa R, Jialal I (2021). Atherosclerosis. StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
Retrieved May 11, 2021, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507799/
Peck M. (2011). 1957: CPR and the First Defibrillator. National EMS Museum. Retrieved October
16, 2022, from https://emsmuseum.org/collections/archives/defibrillators/1957-firstdefibrillator/
Perkins GD, Brace-McDonnell SJ, Group OP. The UK Out of Hospital Cardiac Arrest Outcome
(OHCAO) project. BMJ Open 2015;5:e008736
Perkins GD, Grӓsner JT, Semeraro F, Olasveengen T, Soar J, Lott C, Voorde P, Madar J, Zideman D,
Mentzelopoulos S, Bossaert L, Greif R, Monsieurs K, Svavarsdóttir, Nolan JP. European
Resuscitation Council Guidelines 2021: Executive Summary. Resuscitation 2021(Apr);161:1-20
Perkins GD, Handley AJ, Koster RW, Castrén M, Smyth MA, Olasveengen T, Monsieurs KG, Raffay
V, Gräsner JT, Wenzel V, Ristagno G, Soar J. European Resuscitation Council Guidelines for
Resuscitation 2015 Section 2. Adult basic life support and automated external defibrillation.
Resuscitation 2015(Oct);95:81-99
Perkins GD, Stephenson B, Hulme J, Monsieurs KG. Birmingham assessment of breathing study
(BABS). Resuscitation 2005;64: 109-13
Pieren JA, Gadbury-Amyot CC, Kandray DP, Van Ness CJ, Mitchell TV. The attitudes of Ohio dentists
and dental hygienists regarding the use of automated external defibrillators in the dental setting–
a follow-up study. J Dent Hyg 2013;87:158–168
Podrid PJ. (2016, August 22). Pathophysiology and etiology of sudden cardiac arrest. UpToDate.
Retrieved March 12, 2017, from https://www.uptodate.com/contents/pathophysiology-andetiology-of-sudden-cardiac-arrest
Price MF, Stevens H. The effects of pressure-reducing mattresses in CPR. Nurs Stand 1998;13:64
Qwen CP, Mizra N. Medical emergencies in dental practices in South Africa. S Afr Dent J.
2015;70:300-303
Raab H, Lindner KH, Wenzel V. Preventing cardiac arrest during hemorrhagic shock with
vasopressin. Critical Care Medicine. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health) 2008;36(11):474–
480
Ravikumar H, Devi R, Priya A. Knowledge, Attitude and Practice on CPR Among Dental Students.
Bioscience Biotechnology Research Communications 2020;13(8):471-476
Resuscitation Council UK. Resuscitation Council (UK) Guidelines 2005. Retrieved December 15,
2009
Rich JB, Society for the Recovery of Persons Apparently Drowned. London 1774 pp.4-5
Riou M, Ball S, Williams TA, et al. ‘She’s sort of breathing’: What linguistic factors determine calltaker recognition of agonal breathing in emergency calls for cardiac arrest? Resuscitation
2018;122:92-8
Royal Humane Society. (2022) Notable Dates. Retrieved October 16, 2022, from
https://royalhumanesociety.org.uk/the-society-history-and-archives/history/notable-dates/
Ruppert M, Reith MW, Widmann JH, et al. Checking for breathing: evaluation of the diagnostic
capability of emergency medical services personnel, physicians, medical students, and medical
laypersons. Ann Emerg Med 1999;34:720-9
Safar P. History of cardiopulmonary-cerebral resuscitation, in Kay W and Bircher N,
Cardiopulmonary Resuscitation, Churchhill Livingston, 1989, New York, pp. 1–53
Schwarzkoph M, Yin L, Hergert L, Drucker C, Counts CR, Eisenberg M. Seizure-like presentation in
OHCA creates barriers to dispatch recognition of cardiac arrest. Resuscitation 2020;156:230-6
Shimizu Y, Sadamori T, Saeki N, Mukai A, Doi M, Oue K, Yoshida M, Irifune M. Efficacy of Chest
Compressions Performed on Patients in Dental Chairs Versus on the Floor. Anesth Prog. 2021 Jun
1;68(2):85-89
a
Silvester HR. The Marshall Hall method in the treatment of asphyxia. The Lancet. 1858;1:616
b
Silvester HR. The true physiological method of restoring persons apparently drowned or dead,
and of resuscitating stillborn children. London 1858 John Churchill. Pp. 17-18
Somaraj, V. et al. (2017) ‘Knowledge, attitude and anxiety pertaining to basic life support and
medical emergencies among dental interns in Mangalore City, India’, World journal of emergency
medicine. ncbi.nlm. nih.gov, 8(2), pp. 131–135
Sooch S, Kaur A, Ahmed B. A ten year experience of medical emergencies at Birmingham Dental
Hospital. BDJ. 2018;224:89-91
Sporer KA, Johnson NJ. Detailed analysis of prehospital interventions in medical priority dispatch
system determinants. West J Emerg Med 2011;12:19-29
Taw RL. Dr. Friedrich Maass: 100th Anniversary of “New” CPR. Clinical Cardiology
1991;14(12):1000-2
The American Heart Association in collaboration with the International Liaison Committee on
Resuscitation (ILCOR). Guidelines 2000 for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency
Cardiovascular Care – An International Consensus on Science. Resuscitation 2000;46:1-448
Travers S, Jost D, Gillard Y, et al. Out-of-hospital cardiac arrest phone detection: those who most
need chest compressions are the most difficult to recognize. Resuscitation 2014;85:1720-5
Tweed M, Tweed C, Perkins GD. The effect of differing support surfaces on the efficacy of chest
compressions using a resuscitation manikin model. Resuscitation 2001;51:179-183
Vaillancourt C, Verma A, Trickett J, et al. Evaluating the effectiveness of dispatch-assisted
cardiopulmonary resuscitation instructions. Acad Emerg Med 2007;14:877-83
Vaughan M, Park A, Sholapurkar A, Esterman A. Medical emergencies in dental practice –
management requirements and international practitioner proficiency. A scoping review.
Australian Dental Journal 2018;63:455-466
Viereck S, Moller TP, Ersboll AK, et al. Recognising out-of-hospital cardiac arrest during emergency
calls increases bystander cardiopulmonary resuscitation and survival. Resuscitation
2017;115:141-7
Voelckel WG, Lurie KG, Lindner KH, Zielinski T, McKnite S, Krismer AC, Wenzel. Vasopressin
improves survival after cardiac arrest in hypovolemic shock. Anesthesia and Analgesia. Ovid
Technologies (Wolters Kluwer Health) 2000;91(3):627–634
Wald DA, Wang A, Carroll G, Trager J, Cripe J, Curtis M. An office-based emergencies course for
third-year dental students. J Dent Educ 2013;77:1033–1041
Walls R, Hockberger R, Gausche-Hill M (2017-03-09). Rosen’s emergency medicine : concepts and
clinical practice. Walls RM, Hockberger RS, Gausche-Hill M (eds.)
Wang VJ, Joing SA, Fitch MT, Cline DM, John Ma O, Cydulka RK (2017-08-28). Tintinalli’s emergency
medicine manual. Cydulka RK (ed.).
Wilson MH, McArdle NS, Fitzpatrick JJ, et al. Medical emergencies in dental practice. J Ir Dent
Assoc. 2009;55:134-143
Wright AJ. A Brief History of Resuscitation and Tracheotomy. Anesthesiology News 2021;48:85-
90
Yokoyama T, Yoshida K, Suwa K. Efficacy of external cardiac compression in a dental chair.
Resuscitation 2008;79:175–6
Zheng ZJ, Croft JB, Giles WH, Mensah GA (October 2001). Sudden cardiac death in the United
States, 1989 to 1998. Circulation 2001;104(18):2158–2163
Zipes DP, Camm AJ, Borggrefe M, Buxton AE, Chaitman B, Fromer M, et al. ACC/AHA/ESC 2006
Guidelines for Management of Patients With Ventricular Arrhythmias and the Prevention of
Sudden Cardiac Death: a report of the American College of Cardiology/American Heart
Association Task Force and the European Society of Cardiology Committee for Practice Guidelines
(writing committee to develop Guidelines for Management of Patients With Ventricular
Arrhythmias and the Prevention of Sudden Cardiac Death): developed in collaboration with the
European Heart Rhythm Association and the Heart Rhythm Society. Circulation
2006;114(10):385–484
Γαλανοπούλου Βασιλική
Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία
Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος 2023
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
