Αυτό το άχρωμο, άοσμο αέριο στέλνει περισσότερους από 20.000 ανθρώπους στα επείγοντα κάθε χρόνο.
Το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) είναι η κύρια αιτία θανάτων που σχετίζονται με δηλητηριάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπεύθυνο για περισσότερες από 100.000 επισκέψεις στα επείγοντα και 420 θανάτους κάθε χρόνο.
Αυτά είναι όσα πρέπει να γνωρίζετε για τους κινδύνους της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα και συμβουλές για την αποφυγή έκθεσης.
Τι πρέπει να ξέρετε για το CO
Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άχρωμο, άοσμο αέριο, σχεδόν αδύνατο να ανιχνευθεί με την οσμή. Οι τοξικοί καπνοί παράγονται από οτιδήποτε καίγεται—λάδι, κάρβουνο, βενζίνη, κηροζίνη, προπάνιο, ξύλο και ακόμη και καπνό.
Όταν το εισπνέεις, το αέριο έχει τοξικές επιδράσεις:
- Καταλαμβάνει τη θέση του οξυγόνου στο αίμα σου.
- Ακόμα πιο σοβαρά, λειτουργεί ως άμεσο τοξικό μέσα στα κύτταρα, διακόπτοντας την ικανότητα του κυττάρου να χρησιμοποιεί οξυγόνο.
- Το μονοξείδιο του άνθρακα κολλάει στη αιμοσφαιρίνη του αίματός σας, γεγονός που εμποδίζει τη μεταφορά οξυγόνου στα ζωτικά σας όργανα.
- Τα βασικά όργανα του σώματός σας, όπως ο εγκέφαλος και η καρδιά, χρειάζονται οξυγόνο ανά πάσα στιγμή για να επιβιώσουν. Στην πιο ακραία του μορφή, η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία, μόνιμη βλάβη της πνευματικής ικανότητας και ακόμη και θάνατο.
Πότε είναι ο κίνδυνος πιο σοβαρός;
Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου. Σε ένα τυπικό σπίτι, η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα συνήθως προκαλείται από μερικές κοινές πηγές. Αυτά περιλαμβάνουν ένα αυτοκίνητο που έχει μείνει αναμμένο σε κλειστό γκαράζ, μια χαλασμένη θέρμανση ή τη χρήση μιας ψησταριάς ή άλλης ανοιχτής πηγής θερμότητας μέσα στο σπίτι. Άλλες συχνές πηγές περιλαμβάνουν τις εστίες αερίου, τις κουζίνες, τα τζάκια και τους θερμοσίφωνες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. Μερικές φορές αυτές οι συσκευές μπορεί να λειτουργούν εσφαλμένα, ή μερικές φορές υπάρχει πρόβλημα με τον αερισμό που είναι ανεπαρκής ή μπλοκαρισμένος.
Ενώ η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, οι κίνδυνοι αυξάνονται κατά τους χειμερινούς μήνες—Δεκέμβριο έως Φεβρουάριο—όταν οι πόρτες και τα παράθυρα συνήθως παραμένουν κλειστά και υπάρχουν περισσότεροι λόγοι για τη χρήση συσκευών που παράγουν θερμότητα. Η λανθασμένη χρήση τους μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη. Για παράδειγμα, οι συσκευές αερίου όπως ο φούρνος αερίου δεν θα πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται για να θερμαίνουν ένα δωμάτιο.
Συμπτώματα
Τα πρώιμα συμπτώματα δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα συγχέονται εύκολα με τη γρίπη, γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει την εκτίμηση της σοβαρότητας της ασθένειας. Αυτά περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, ζάλη και έμετο. Η κύρια διαφορά είναι ότι δεν θα υπάρχει πυρετός.
Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα που συνήθως δεν σχετίζονται με τη γρίπη. Αυτά περιλαμβάνουν σύγχυση, κόπωση, ευερεθιστότητα και αδυναμία των μυών. Το επίπεδο έκθεσης—η ποσότητα μονοξειδίου του άνθρακα και ο χρόνος έκθεσης στο αέριο—καθορίζει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Υψηλά επίπεδα έκθεσης σε μονοξείδιο του άνθρακα, ή έκθεση που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσουν σε λιποθυμία, απώλεια συνείδησης, σπασμούς, κώμα ή ακόμη και θάνατο. Τα βρέφη και οι ηλικιωμένοι μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, όπως και οι άνθρωποι με πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις καθώς και οι καπνιστές.
Θεραπεία
Η γνώση των συμπτωμάτων δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι το πρώτο βήμα για να λάβετε γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία. Η πιο σημαντική και ζωτική θεραπεία για δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι το οξυγόνο. Αν πιστεύετε ότι κάποιος έχει εκτεθεί στο αέριο, μεταφέρετε αμέσως το άτομο σε καθαρό αέρα και επικοινωνήστε με τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
Μόλις φτάσει κανείς στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, μπορεί να του χορηγηθεί συμπυκνωμένο οξυγόνο μέσω μάσκας προσώπου, διασωλήνωσης (σωλήνας αναπνοής που τοποθετείται μέσω του στόματος και κατεβαίνει στην τραχεία) ή αναπνευστήρα. Η υπερβαρική θεραπεία οξυγόνου, όπου χορηγείται οξυγόνο υπό υψηλή πίεση σε ειδικό θάλαμο, μπορεί επίσης να αποτελεί μέρος της διαδικασίας θεραπείας. Επειδή η ατμοσφαιρική πίεση είναι υψηλότερη, περισσότερο οξυγόνο μπορεί να μεταφερθεί πιο γρήγορα εκεί που χρειάζεται στο σώμα.
Τα συμπτώματα θα πρέπει να υποχωρήσουν με τη θεραπεία οξυγόνου, αλλά δεν αναρρώνει πλήρως ο καθένας μετά από αυτή την περίοδο. Συμπτώματα όπως προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης που δεν υποχωρούν μετά από περίπου δύο εβδομάδες μπορεί να είναι μόνιμα, και τα συμπτώματα μπορεί να επανεμφανιστούν μία ή δύο εβδομάδες μετά την φαινομενική τους υποχώρηση.
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως από ήπιες περιπτώσεις δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, οι πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μακροχρόνια προβλήματα.
- Δύο στους τρεις ανθρώπους που αναρρώνουν από σοβαρές περιπτώσεις δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να έχουν καθυστερημένα νευρολογικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων αλλαγών στην προσωπικότητα, τύφλωσης και κώφωσης.
- Η έρευνα υποδηλώνει επίσης ότι η οξεία δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί σχεδόν να διπλασιάσει τον κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες, και η ποιότητα ζωής μπορεί να επηρεαστεί.
- Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής στο μέλλον.
Πώς να προλάβετε την έκθεση
Ο πιο σημαντικός τρόπος για να προληφθεί η έκθεση σε δηλητηριώδη μονοξείδιο του άνθρακα είναι να εγκαταστήσετε επαρκή αριθμό ποιοτικών ανιχνευτών CO με μπαταρία (ή με εφεδρική μπαταρία) στο σπίτι σας. Θα πρέπει να υπάρχει ένα για κάθε όροφο του σπιτιού και ένα έξω από κάθε χώρο ύπνου.
Αν είναι δυνατόν, αγοράστε διασυνδεδεμένους ανιχνευτές CO, έτσι ώστε αν ένας ενεργοποιηθεί, να ενεργοποιηθούν όλοι, και να είστε σίγουροι ότι θα ακούσετε τον ήχο σε όποιο μέρος του σπιτιού κι αν βρίσκεστε.
Φρόντισε να ακολουθήσεις τις οδηγίες του κατασκευαστή σχετικά με την τοποθέτηση και το πόσο ψηλά πρέπει να τοποθετηθούν οι ανιχνευτές.
Αφού αγοράσετε και εγκαταστήσετε τους ανιχνευτές, μην τους ρυθμίσετε και τους ξεχάσετε. Πρέπει να τα δοκιμάζετε κάθε μήνα και να ελέγχετε τις μπαταρίες δύο φορές το χρόνο. Ένας εξαιρετικός τρόπος να το θυμάστε αυτό είναι να ελέγχετε τις μπαταρίες κάθε φορά που αλλάζετε τις ώρες σας για την αλλαγή ώρας το φθινόπωρο και την άνοιξη.
Άλλοι σημαντικοί τρόποι για να παραμείνετε ασφαλείς καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου περιλαμβάνουν:
- Βεβαιωθείτε ότι οι συσκευές που λειτουργούν με αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα συντηρούνται. Αφήστε τους να ελέγχονται από έναν πιστοποιημένο τεχνικό σε ετήσια βάση.
- Μην αφήνετε ανοικτή τη μηχανή σας του αυτοκινήτου σας σε ένα κλειστό γκαράζ, ακόμη και με την πόρτα ανοιχτή. Ιδιαίτερα αν το γκαράζ είναι συνδεδεμένο με το σπίτι.
- Όταν έχει χιόνι έξω, πριν ξεκινήσεις το όχημά σου, βεβαιώσου ότι η εξάτμιση δεν είναι μπλοκαρισμένη από χιόνι.
- Χρησιμοποιήστε τη ψησταριά σας μόνο σε εξωτερικό χώρο.
- Ποτέ μην χρησιμοποιείτε γεννήτριες ή εργαλεία που λειτουργούν με βενζίνη σε εσωτερικούς χώρους ή στο γκαράζ.
- Βεβαιωθείτε ότι οι συσκευές καύσης καυσίμου είναι καλά αεριζόμενες.
- Ποτέ μην χρησιμοποιείτε μια εστία αερίου ή φούρνο για θέρμανση.
- Αν υποψιάζεστε ότι κάποιος χρειάζεται ιατρική βοήθεια λόγω δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, θα πρέπει να βγάλετε αμέσως όλους έξω από το σπίτι ή τον κλειστό χώρο. Τότε καλέστε το 166-112.
Είναι επίσης χρήσιμο να βρείτε τον σωστό αριθμό μη επείγουσας ανάγκης που να καλέσετε αν υποψιάζεστε μονοξείδιο του άνθρακα στο σπίτι σας (Κέντρο Δηλητηριάσεων 2107793777). Επικοινωνήστε με την τοπική σας πυροσβεστική υπηρεσία ή με την γραμμή μη επείγοντων περιστατικών για να ρωτήσετε ποιος είναι ο σωστός αριθμός για να καλέσετε, και στη συνέχεια αποθηκεύστε αυτόν τον αριθμό κάπου εύκολα. Η προετοιμασία εκ των προτέρων θα βοηθήσει να κρατήσετε εσάς και τους αγαπημένους σας ασφαλείς.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
United States Environmental Protection Agency. What is carbon monoxide? Page last updated December 11, 2023.
Mayo Clinic. Carbon Monoxide Poisoning. April 6, 2023.
Centers for Disease Control and Prevention. Carbon Monoxide. Page last reviewed July 9, 2018.
Harvard Health Publishing. Carbon monoxide poisoning. March 22, 2023.
Rose JJ, Wang L, Xu Q, et al. Carbon Monoxide Poisoning: Pathogenesis, Management, and Future Directions of Therapy. Am J Respir Crit Care Med. 2017 Mar 1;195(5):596-606. doi: 10.1164/rccm.201606-1275CI. Erratum in: Am J Respir Crit Care Med. 2017 Aug 1;196 (3):398-399.
Centers for Disease Control and Prevention. Carbon Monoxide Poisoning: Prevention Guidance. Page last reviewed November 16, 2022.
National Fire Protection Association. Carbon Monoxide Alarm Information. Page accessed March 21, 2024.
Πηγή: https://www.sharecare.com/first-aid-safety/do-you-know-how-to-prevent-carbon-monoxide-poisoning
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
