Έχεις βρεθεί ποτέ να γκρινιάζεις για την αλλαγή στα κλινικά πρωτόκολλα; Σου φαίνεται ότι συνέχεια μετακινούνται τα “δοκάρια του τέρματος”; Σου είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις τις νέες κατευθύνσεις και σε εκνευρίζουν; Αν ναι, δεν είσαι μόνος.
Αλλά πριν σηκώσεις άλλη μια φορά τα χέρια ψηλά, ίσως να είναι χρήσιμο να κατανοήσεις γιατί αλλάζουν τα κλινικά πρωτόκολλα. Και γιατί αυτό – όσο κι αν μας δυσκολεύει – είναι σωστό.
1. Κανείς δεν ξέρει απόλυτα ποιο είναι το “σωστό”
Πολλοί παραπονούνται:
«Μα γιατί αλλάζει πάλι το πρωτόκολλο;»
«Δεν μπορώ να τους παρακολουθήσω!»
Η απάντηση είναι απλή: επιστήμη.
Η ιατρική εξελίσσεται συνεχώς. Νέα δεδομένα, μελέτες, φάρμακα και τεχνικές αναδεικνύονται και αλλάζουν τον τρόπο που προσεγγίζουμε την ίδια παθολογία. Το “σωστό” σήμερα μπορεί να θεωρείται “λάθος” αύριο – και το αντίστροφο.
Κάποτε χρησιμοποιούσαμε βδέλλες και λάβδανο (ένα ισχυρό οπιοειδές) για τα πάντα. Το λάβδανο έγινε μορφίνη και οι βδέλλες… επέστρεψαν στην μικροχειρουργική. Δεν ήταν λάθος – ήταν απλώς το καλύτερο που είχαμε τότε.
2. Η ιατρική σήμερα είναι στατιστική
Αγαπάς μια παρέμβαση που έχεις δει να σώζει ζωές; Έχεις δίκιο.
Αλλά αν την αποσύρουν από το πρωτόκολλο, υπάρχει πιθανώς λόγος – στατιστικός.
Η προσωπική εμπειρία (“ανεκδοτολογικά δεδομένα”) δεν επαρκεί. Μπορεί να λειτούργησε για τον δικό σου ασθενή, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι ασφαλής και αποτελεσματική για χιλιάδες άλλους.
Χωρίς ισχυρά δεδομένα, δε μπορούμε να βασίζουμε τα πρωτόκολλά μας μόνο στο “ένστικτο”. Μέχρι να φτάσουμε στην πλήρως εξατομικευμένη ιατρική, δουλεύουμε με βάση το μεγαλύτερο όφελος για τον μεγαλύτερο αριθμό, βασισμένοι σε μελέτες – ακόμα και αν αυτές είναι ατελείς.
3. Το “καλύτερο” δεν είναι πάντα εφικτό
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα φάρμακο ή μια μέθοδος είναι αντικειμενικά καλύτερη από αυτό που προβλέπεται στο πρωτόκολλο.
Γιατί δεν το χρησιμοποιούμε;
Δυστυχώς, οι κλινικές αποφάσεις δεν λαμβάνονται μόνο με κριτήριο την αποτελεσματικότητα. Οι οργανισμοί υγείας – και ιδιαίτερα τα συστήματα επειγόντων – είναι πολύπλοκες μηχανές. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή θεραπείας περιλαμβάνουν:
-
Κόστος και προϋπολογισμός
-
Κανονισμούς του κράτους
-
Δυνατότητα εκπαίδευσης και διατήρησης δεξιοτήτων
-
Συχνότητα και επικινδυνότητα της χρήσης
-
Διαθεσιμότητα εξοπλισμού
-
Προστασία προσωπικού (manual handling)
-
Συνέπεια με άλλες κατευθυντήριες οδηγίες
-
Συμφωνία με άλλα επαγγελματικά σώματα
Και… άλλα χιλιάδες μικρά (αλλά σημαντικά) ζητήματα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι μερικές φορές, προτιμούμε το “επαρκές και ασφαλές” από το “ιδανικό αλλά ανέφικτο”.
4. Κανείς δεν συμπαθεί τον επαγγελματία που μονίμως γκρινιάζει
Όλοι μας παραπονιόμαστε – είναι ανθρώπινο. Αλλά η συνεχής μουρμούρα γύρω από τα κλινικά πρωτόκολλα δεν βοηθά κανέναν. Αντιθέτως, χαλάει το κλίμα στη βάρδια και στον χώρο εργασίας.
Οι οδηγίες δεν γράφονται στην τύχη, ούτε από κάποιο γραφειοκρατικό τέρας. Συχνά προκύπτουν ύστερα από πολλές ώρες συζητήσεων, αναλύσεων και διασταυρώσεων.
Το πιο σημαντικό; Οι περισσότεροι οργανισμοί δέχονται ανατροφοδότηση από το προσωπικό πρώτης γραμμής. Αν διαφωνείς με κάτι, πες το τεκμηριωμένα μέσα από τις προβλεπόμενες διαδικασίες.
Η γκρίνια αλλάζει τη διάθεση – η συμμετοχή αλλάζει την πρακτική.
Συμπερασματικά: Μάθε, Αντιστάθμισε, Πρότεινε
Τα πρωτόκολλα αλλάζουν – γιατί και η επιστήμη αλλάζει. Κάθε αλλαγή είναι ένα βήμα προς τη βελτίωση, ακόμη κι αν είναι άβολο. Κατανόησέ το, προσαρμόσου και πάρε μέρος στον διάλογο, αντί να είσαι θεατής.
Αν μη τι άλλο, θα βελτιώσει και τις κουβέντες στο δωμάτιο σύνταξης.
Πηγή: https://ambofoam.wordpress.com/2017/10/07/a-note-on-clinical-practice-guidelines/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
