ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Παρόλο που όλες οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να σκέφτονται κριτικά για τη χρήση των φάρων και σειρήνων, η προνοσοκομειακή φροντίδα ειδικά θα πρέπει να θεωρεί τη χρήση τους ως ιατρική παρέμβαση, με ενδείξεις και αντενδείξεις.
Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση τους αυξάνει την πιθανότητα τροχαίων ατυχημάτων τόσο για τα ασθενοφόρα όσο και για άλλα οχήματα που έρχονται σε επαφή με ασθενοφόρα που χρησιμοποιούν φάρους και σειρήνες. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι οι περισσότερες υπηρεσίες εξακολουθούν να ανταποκρίνονται «με φάρους» στη συντριπτική πλειοψηφία των κλήσεών τους. Ακόμα και σε οργανισμούς που είναι πρόθυμοι να αλλάξουν αυτή την πρακτική, η συνηθισμένη δικαιολογία είναι: «Δεν έχουμε σύστημα ιεράρχησης κλήσεων και μάλλον δεν θα αποκτήσουμε για πολύ καιρό».
Με την «ιεράρχηση κλήσεων» (priority dispatching), οι τηλεφωνητές εκπαιδεύονται να συλλέγουν αρκετές πληροφορίες ώστε να καθορίσουν το πιθανό επίπεδο σοβαρότητας της κλήσης. Στη συνέχεια, αποδίδεται ένας κωδικός προτεραιότητας, ο οποίος καθορίζει εν μέρει αν το πλήρωμα θα χρησιμοποιήσει ή όχι φάρους και σειρήνες κατά την ανταπόκρισή του.
Η ιεράρχηση κλήσεων δεν είναι τέλεια και μερικές φορές οδηγεί σε υποτίμηση της σοβαρότητας (under-triaging). Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτό: η υποτίμηση σημαίνει ότι το πλήρωμα θα ήθελε να είχε φτάσει λίγο πιο γρήγορα. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η έκβαση του ασθενούς θα ήταν διαφορετική αν είχαν χρησιμοποιηθεί φάροι και σειρήνες. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα (αν και περιορισμένα) δεδομένα, τα ατυχήματα ασθενοφόρων που προκαλούνται από τη χρήση φάρων και σειρήνων έχουν πολύ χειρότερες συνέπειες συνολικά από οποιαδήποτε πιθανή βλάβη που προκύπτει από το πολύ μικρό ποσοστό υποτιμημένων κλήσεων.
Πολλές υπηρεσίες αντιμετωπίζουν ποικίλα εμπόδια για τη μετάβαση στην ιεράρχηση κλήσεων. Ωστόσο, μπορούν ακόμη να μειώσουν με ασφάλεια τη χρήση των φάρων και σειρήνων, ακόμα και χωρίς επίσημο σύστημα ιεράρχησης.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΗΣΗ
Τα πληρώματα ήδη λαμβάνουν αποφάσεις για την ταχύτητα με την οποία θα μεταβούν καθώς κινούνται προς το ασθενοφόρο, για τους πρόσθετους πόρους που θα ζητήσουν και για τον εξοπλισμό που θα πάρουν μαζί τους, βασιζόμενοι στις πληροφορίες της κλήσης. Αυτές οι ίδιες πληροφορίες μπορούν να καθοδηγήσουν και τη χρήση των φάρων και σειρήνων με λογική ακρίβεια.
Αξίζει να εξεταστεί τι σημαίνει «λογικό» στη λήψη αυτών των αποφάσεων.
Είναι πιθανώς λογικό να ανταποκριθεί κανείς με σειρήνες και φάρους σε μια κλήση τύπου: «18 μηνών παιδί, δεν ανταποκρίνεται, αβέβαιο αν αναπνέει». Θα μπορούσε να θεωρηθεί ανεύθυνο ή ανήθικο να περιμένει κανείς σε φανάρια με τέτοιες πληροφορίες, ακόμα και αν το παιδί αποδειχθεί καλά κατά την άφιξη. Οι διαταραχές στην κυκλοφορία ή ακόμα και μικρά ατυχήματα θα θεωρούνταν δικαιολογημένα.
Από την άλλη πλευρά, είναι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις αδικαιολόγητο να ανταποκριθεί κανείς με φάρους και σειρήνες σε μια κλήση όπως: «76χρονη γυναίκα γλίστρησε από τον καναπέ, λέει ότι δεν έχει τραυματιστεί αλλά χρειάζεται βοήθεια για να σηκωθεί.»
Άλλο παράδειγμα κλήσης όπου η χρήση τους είναι αδικαιολόγητη: «Ηλικιωμένος άνδρας υπό παρηγορική φροντίδα χρειάζεται βοήθεια για να μεταφερθεί από το κρεβάτι του στον κάτω όροφο.»
Οι περισσότεροι διασώστες αναγνωρίζουν ότι οι πληροφορίες από την κλήση είναι συχνά αρκετά σαφείς, συγκεκριμένες και ακριβείς ώστε να επιτρέπουν μια λογική και άμεση ανταπόκριση χωρίς τη χρήση φάρων και σειρήνων.
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ
Ακόμη και όταν οι πληροφορίες από την κλήση περιγράφουν μια πραγματική επείγουσα κατάσταση, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου η χρήση τους είναι αναποτελεσματική. Αν το πλήρωμα βρίσκεται κοντά και η κυκλοφορία είναι ομαλή, οι φάροι και οι σειρήνες δεν εξοικονομούν χρόνο. Αντιθέτως, συχνά διαταράσσουν την κυκλοφορία και μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις και ατυχήματα.
Στους αυτοκινητόδρομους, τα ασθενοφόρα με ενεργοποιημένους φάρους και σειρήνες συχνά κινούνται πιο αργά από την υπόλοιπη ροή της κυκλοφορίας, καθιστώντας την παρουσία τους περισσότερο επικίνδυνη παρά χρήσιμη.
Όταν η χρήση τους δικαιολογείται, οι οδηγοί ασθενοφόρων θα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να τα ενεργοποιούν και να τα απενεργοποιούν ανάλογα με την κυκλοφορία. Η ταχύτερη διέλευση από φανάρια μπορεί να είναι λογική, αλλά σε ανοιχτούς δρόμους με ελάχιστη κυκλοφορία, οι φάροι μπορούν να σβήνουν. Αυτή η πολιτισμική αλλαγή ίσως απαιτήσει και ενημερωτική καμπάνια προς το κοινό.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ
Πολλά συστήματα στέλνουν πολλαπλά οχήματα σε ιατρικές κλήσεις. Αν ένας πρώτος ανταποκριτής φτάσει σε μια κλήση και διαπιστώσει ότι το άτομο είναι καλά, αυτή η πληροφορία θα πρέπει να διαβιβαστεί ώστε τα υπόλοιπα οχήματα να ακυρώσουν τη χρήση φάρων και σειρήνων και να συνεχίσουν με φυσιολογική ταχύτητα.
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ
Η εκπαίδευση στην επείγουσα οδήγηση διδάσκει ότι οι και οι σειρήνες πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για «πραγματικές επείγουσες καταστάσεις» στις οποίες η γρήγορη άφιξη του συγκεκριμένου πληρώματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο. Δεν χρειάζεται όλα τα οχήματα να χρησιμοποιούν στην ίδια σκηνή.
Παράδειγμα: Το πρώτο ασθενοφόρο που ανταποκρίνεται σε ατύχημα σχολικού λεωφορείου μπορεί να χρησιμοποιεί φάρους και σειρήνες. Τα επιπλέον ασθενοφόρα ή οι αστυνομικοί που φτάνουν πολύ αργότερα δεν έχουν το ίδιο δικαίωμα.
ΕΥΧΕΡΕΙΑ ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ
Ακόμα και σε συστήματα με ιεράρχηση κλήσεων, τα πληρώματα επιλέγουν κάποιες φορές να ανταποκριθούν «ήσυχα» σε κλήσεις που κανονικά απαιτούν φάρους και σειρήνες. Οι λόγοι περιλαμβάνουν το ότι η χρήση τους δεν θα εξοικονομήσει ουσιαστικό χρόνο, ότι αυξάνει τον κίνδυνο και ότι μειώνει το άγχος, διευκολύνοντας τη συγκέντρωση στο ιατρικό έργο.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΑΝΩ ΑΠ’ ΟΛΑ
Η εκπαίδευση στον προνοσοκομειακό χώρο τονίζει ότι η ασφάλεια του προσωπικού είναι πρωταρχική. Η χρήση φάρων και σειρήνων αυξάνει τους κινδύνους για το προσωπικό.
Συνεπώς, σύμφωνα με τις αρχές ασφάλειας, το προσωπικό δεν είναι ποτέ υποχρεωμένο να χρησιμοποιεί φάρους και σειρήνες. Ίσως η βασική προσέγγιση θα έπρεπε να είναι η απουσία τους, εκτός εάν υπάρχουν συγκεκριμένα, ισχυρά στοιχεία ότι τα δευτερόλεπτα κάνουν διαφορά.
Τουλάχιστον, όσες εταιρείες ασθενοφόρων ανταποκρίνονται ακόμη με φάρους και σειρήνες σε όλες τις κλήσεις, θα πρέπει να αναθεωρήσουν την πολιτική τους. Τα πληρώματα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να τα απενεργοποιούν και να νιώθουν δικαιωμένα όταν το κάνουν. Η απουσία ιεράρχησης κλήσεων δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στη μείωση της χρήσης φάρων και σειρήνων.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
1. American Ambulance Association, Webinar, 7 July 2021. “Flipping OFF the Switch on HOT Emergency Medical Vehicle Responses!” youtube.com/watch?v=My6bQo1sIVg&t=3s
2. Clawson, J. J., Martin, R. L., Cady, G. A., & Maio, R. F. (1997). The Wake-Effect—Emergency Vehicle-Related Collisions. Prehospital and Disaster Medicine, 12(4), 41–44. doi:10.1017/S1049023X00037791
3. Kupas, D.F. May 2017. “Lights and Siren Use by Emergency Medical Services (EMS): Above All Do No Harm.” U. S. Department of Transportation, National Highway Traffic Safety Administration, Office of Emergency Medical Services (EMS). scribd.com/document/351896890/Lights-and-Siren-May-2017-Maryn-Final2-PDF
4. Zavadsky, M., & Kupas, D. “Culture shift: Reducing lights and siren vehicle operation.” EMS1. 17 January 2023. ems1.com/safe-transport-point-b/articles/culture-shift-reducing-lights-and-siren-vehicle-operation-XDonsygscixIghQT/
Πηγή: https://www.jems.com/ems-operations/dispatch-is-good-enough-cold-response-without-a-priority-dispatch-system/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
