Κεφάλαιο Πρώτο: Εισαγωγή στο προνοσοκομειακό σύστημα επείγουσας φροντίδας
Ως προνοσοκομειακό σύστημα επείγουσας φροντίδας μπορούμε να πούμε ότι ορίζεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα με υψηλό επίπεδο οργάνωσης, χωρίς κενά ή αδυναμίες, ενώ παράλληλα για να είναι κατάλληλη, με την έννοια της ορθής και αποτελεσματικής παρέμβασης, απαιτεί επαρκές και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό, σύγχρονο εξοπλισμό, κατάλληλο περιβάλλον εργασίας και τέλος σύνδεση όλων των κρίκων στην αλυσίδα παροχής άμεσης φροντίδας.
Πιο συγκεκριμένα, για την αντιμετώπιση της υποκειμενικής ή αντικειμενικής ανάγκης του επείγοντος και προκειμένου να εξασφαλιστεί η παροχή ταχείας και αποτελεσματικής ιατρό-νοσηλευτικής φροντίδας σε αυτές τις απειλητικές περιπτώσεις, απαιτείται ένα σύγχρονο και Ολοκληρωμένο Σύστημα Επείγουσας Ιατρικής Φροντίδας (Ο.Σ.Ε.Ι.Φ.) για την οργανωμένη παροχή του συνόλου της άμεσης προνοσοκομειακής, ενδονοσοκομειακής και διανοσοκομειακής φροντίδας (Ασκητοπούλου, 2004).
Στην εφαρμογή του συστήματος αυτού εντοπίζονται αρκετές διαφορές πάνω στο κομμάτι της εκπαίδευσης αλλά και τις αρμοδιότητες των διασωστών. Η προνοσοκομειακή περίθαλψη είναι ένας αναπτυσσόμενος τομέας έκτακτης ανάγκης. Περιλαμβάνει μια ποικιλία τομέων επείγουσας περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των ασθενοφόρων και ιατρικών υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, ιατρικής διάσωσης, αντίδρασης ιατρού και διασωστών πριν από το νοσοκομείο και ιατρικής κατεύθυνσης, ιατρικής ανάκτησης, αποστολής και επικοινωνίας, τηλεϊατρικής και ιατρικής καταστροφών.
Όλο και περισσότερο, υπάρχει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση μεταξύ διαφόρων αρχών έκτακτης ανάγκης, όπως πυροσβεστική, αστυνομία, πολιτική άμυνα, στρατιωτικές αρχές. Ενθαρρύνεται επίσης μεγαλύτερη αλληλεπίδραση με τα τμήματα έκτακτης ανάγκης του νοσοκομείου.
Το ΕΚΑΒ είναι πλέον ο αρμόδιος φορέας για τη διεξαγωγή των απαιτούμενων ενεργειών, με σκοπό την διακομιδή των βαρέων πάσχοντων ασθενών στα κατάλληλα νοσηλευτικά ιδρύματα. Σε αυτό, σημαντικό ρόλο παίζει το Επιχειρησιακό Κέντρο του ΕΚΑΒ, το οποίο μέσα από την ανάπτυξη και την εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων τόσο στις κεντρικές δομές του ΕΚΑΒ όσο και στις περιφερειακές δομές του, βοηθάει στην γρήγορη και αποτελεσματική κάλυψη των επειγόντων περιστατικών.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας και το Άρθρο 29, σκοπός του ΕΚΑΒ είναι ο συντονισμός της παροχής σε έκτακτες περιπτώσεις άμεσης βοήθειας, επείγουσας ιατρικής φροντίδας στους πολίτες, η μεταφορά των πολιτών αυτών σε μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας, ο συντονισμός της νοσοκομειακής και προνοσοκομειακής φροντίδας σε καταστάσεις έκτακτων αναγκών και κρίσεων και η παρακολούθηση και ο συντονισμός των συστημάτων εφημερίας των νοσοκομείων του ΕΣY (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τεύχος Α΄ 161/16.10.2019).
Η Επείγουσα Ιατρική είναι μία ειδικότητα βασισμένη στη γνώση και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη διαχείριση των έκτακτων και επειγόντων εκφράσεων των ασθενειών και του τραύματος, που αφορούν ασθενείς όλων των ηλικιακών ομάδων με ένα ευρύ φάσμα αδιαφοροποίητων διαταραχών της φυσιολογίας και της συμπεριφοράς. Είναι μια ειδικότητα στην οποία ο χρόνος είναι κρίσιμος (EuSEM, 2007).
Η πρακτική της Επείγουσας Ιατρικής περιλαμβάνει προνοσοκομειακή και ενδονοσοκομειακή διαλογή, αναζωογόνηση, αρχική εκτίμηση και διαχείριση αδιαφοροποίητων έκτακτων και επειγόντων περιστατικών, μέχρι την έξοδό τους ή τη μεταβίβασή τους στη φροντίδα άλλου ιατρού ή επαγγελματία υγείας. Επίσης, περιλαμβάνει συμμετοχή στην ανάπτυξη προνοσοκομειακών και ενδονοσοκομειακών συστημάτων Επείγουσας Ιατρικής (EuSEM, 2007).
Πολλές φορές ο προσδιορισμός του επείγοντος είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί από συμπτώματα, από αιτιάσεις του ίδιου του ασθενή ή από οικείους του. Ωστόσο, μέσα από σχετικές μελέτες, το 70% των ασθενών της επείγουσας ιατρικής πιστεύουν ότι χρειάζονται ιατρική περίθαλψη το πολύ μέσα σε δύο ώρες από την απόφαση τους να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Έτσι, δημιουργείται σύγχυση μεταξύ του τι ο ασθενής αποκαλεί ως επείγον και του κατά πόσον ο ιατρός αξιολογεί την κατάσταση του ως πραγματικά επείγουσα. Εκτός των παραπάνω, λαμβάνεται υπόψη ότι πολλά προβλήματα υγείας χρειάζονται 24-48 ώρες για να εξελιχθούν, ώστε να αναγνωρισθούν εκ των υστέρων ως πραγματικά επείγοντα ή να αποκαλυφθεί ο πραγματικός κίνδυνος για την ζωή του ασθενούς (Τσάκωνας Χ., 2015).
Η μεταφορά, όμως, της ιατρικής φροντίδας στο σημείο του έκτακτου συμβάντος είναι δυνατόν να περιλαμβάνει διαφόρων ειδών υπηρεσίες, με κύριο στόχο την παροχή πρώτων βοηθειών στο σημείο συμβάντος, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών αργότερα. Κομβικό σημείο σ’ αυτό αποτελεί η επείγουσα προνοσοκομειακή φροντίδα, η οποία περιλαμβάνει όλη την ιατρική φροντίδα που λαμβάνει χώρα πριν την άφιξη του ασθενούς στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Ουσιαστικά, είναι μια επέκταση της επείγουσας ιατρικής στην αναζωογόνηση, την πρόσβαση στο ΕΚΑΒ, την επείγουσα εκτίμηση και αντιμετώπιση από παραϊατρικό προσωπικό, την ασφαλή μεταφορά του ασθενούς στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και την αντιμετώπιση των μαζικών καταστροφών (Κτενίδου Β. & Φαφούτη Π., 2017)
Παρόλα αυτά σήμερα, οι περισσότεροι δεν έχουν πρόσβαση σε προνοσοκομειακή φροντίδα. Στις περισσότερες χώρες, ελάχιστοι είναι αυτοί που λαμβάνουν θεραπεία αμέσως μετά τον τραυματισμό τους ή άλλων ειδών επιπλοκών της υγείας και ακόμη λιγότεροι είναι αυτοί που μπορούν να ελπίζουν να μεταφερθούν στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο. Γι’ αυτό και πολλές φορές, η μεταφορά παρέχεται συνήθως από συγγενείς, μη εκπαιδευμένους παρευρισκόμενους, οδηγούς ταξί ή οδηγούς φορτηγών ή αστυνομικούς. Ως εκ τούτου, πολλοί ασθενείς μπορεί να πεθάνουν άσκοπα στη διαδρομή ή κατά τις πρώτες ώρες μετά το συμβάν.
Με το πέρασμα των χρόνων, πολλές χώρες έχουν αναπτύξει όλο και πιο περίπλοκα συστήματα παροχής επείγουσας ιατρικής φροντίδας. Στις δυτικές χώρες, η νοσηλεία προσφέρεται συνήθως από επαγγελματίες του χώρου, ενώ οι κοινοτικοί εθελοντές με βασική εκπαίδευση μπορούν να παρέχουν υγειονομική φροντίδα σε αγροτικές ή αραιοκατοικημένες περιοχές. Σε άλλες χώρες, οι πυροσβέστες ή οι αστυνομικοί είναι συχνά οι πρώτοι που φτάνουν στο σημείο συμβάντος, παρέχοντας εξειδικευμένες πρώτες βοήθειες καθώς είναι εκπαιδευμένοι στις πρώτες βοήθειες. Συχνά ακολουθούνται από ένα ασθενοφόρο εξοπλισμένο για να παρέχει προχωρημένη φροντίδα, το οποίο στελεχώνεται από έναν ιατρό ή μη ιατρικό παραϊατρικό (Gomes, Araújo, Soares-Oliveira, 2004).
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ
« Η οργάνωση και λειτουργία της επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας – αποτύπωση
της παρούσας κατάστασης στην Ελλάδα και Διεθνής εμπειρία.»
Όνομα φοιτήτριας Φινέ Ελένη – Ιορδανέτα
Αθήνα, 2020
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Σχεδιασμός και Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας»
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
