Γιατί τα Γηριατρικά Επείγοντα Απαιτούν Ιδιαίτερη Προσοχή
Σύμφωνα με το United States Census Bureau, μέχρι το 2034 οι ενήλικες άνω των 65 ετών θα ξεπεράσουν σε αριθμό τα παιδιά για πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ. Στο Τέξας – όπως και διεθνώς – ο αριθμός των ηλικιωμένων αναμένεται να διπλασιαστεί τις επόμενες δύο δεκαετίες.
Για τους επαγγελματίες υγείας και τα πληρώματα ασθενοφόρων αυτό σημαίνει ότι τα συστήματα πρέπει να προσαρμοστούν γρήγορα και αποτελεσματικά. Δεν είναι όμως μόνο θέμα αριθμών, αλλά κυρίως αναγκών.
Οι ηλικιωμένοι ασθενείς:
-
Συχνά πάσχουν από πολλαπλά χρόνια νοσήματα.
-
Λαμβάνουν πολλά φάρμακα ταυτόχρονα (πολυφαρμακία).
-
Έχουν σωματικούς ή γνωστικούς περιορισμούς.
Η κλινική τους εικόνα είναι συχνά υποτονική ή άτυπη. Ένας ασθενής μπορεί να υποτιμά τα συμπτώματα («δεν θέλω να σας ενοχλήσω»), με αποτέλεσμα ένα «απλό» πέσιμο να κρύβει σοβαρή ενδοκρανιακή αιμορραγία ή μια σύγχυση να αποτελεί εκδήλωση σηψαιμίας.
Συχνότερα Επείγοντα σε Ηλικιωμένους
1. Πτώσεις και Τραυματισμοί
Οι πτώσεις είναι η κυριότερη αιτία θανάτου από τραύμα σε άτομα άνω των 65. Ένα φαινομενικά μικρό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε κάταγμα ισχίου, υποσκληρίδιο αιμάτωμα ή κάκωση σπονδυλικής στήλης.
Συμβουλές για το πλήρωμα:
-
Αντιμετωπίστε πάντα την πτώση με υποψία κάκωσης αυχενικής μοίρας μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
-
Ερευνήστε αν πρόκειται για μεμονωμένο ή συχνό συμβάν (υποκείμενη αστάθεια).
-
Ελέγξτε αν λαμβάνει αντιπηκτικά → αυξημένος κίνδυνος εσωτερικής αιμορραγίας.
2. Καρδιακά Συμβάματα
Η κλασική εικόνα εμφράγματος (έντονος θωρακικός πόνος) συχνά απουσιάζει στους ηλικιωμένους. Συμπτώματα μπορεί να είναι ναυτία, αδυναμία, σύγχυση ή καθόλου πόνος.
Συμβουλές:
-
Αναγνωρίστε τις άτυπες εκδηλώσεις, ιδιαίτερα σε γυναίκες.
-
Αντιμετωπίστε σοβαρά κάθε ασαφή σύμπτωμα («δεν αισθάνομαι καλά»).
-
Εκτελέστε έγκαιρα 12-κάναλο ΗΚΓ.
3. Αναπνευστική Δυσχέρεια
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), πνευμονία και καρδιακή ανεπάρκεια είναι συχνές και συχνά συνυπάρχουν.
Συμβουλές:
-
Χρησιμοποιήστε παλμική οξυμετρία και ακρόαση πνευμόνων.
-
Εκτιμήστε χρήση επικουρικών αναπνευστικών μυών, ύπαρξη κυάνωσης.
-
Σκεφτείτε CPAP/BiPAP νωρίς σε μέτρια-σοβαρή δύσπνοια.
-
Ελέγξτε συμμόρφωση σε φάρμακα (εισπνεόμενα, διουρητικά).
4. Μεταβολή Επιπέδου Συνείδησης
Η σύγχυση στους ηλικιωμένους είναι επείγον εύρημα και μπορεί να σχετίζεται με:
-
Λοίμωξη ουροποιητικού.
-
Αφυδάτωση.
-
Υπογλυκαιμία.
-
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων.
Συμβουλές:
-
Αποκλείστε πρώτα τα βασικά: υπογλυκαιμία, εγκεφαλικό, σήψη.
-
Συγκρίνετε με το γνωστό baseline από συγγενείς/φροντιστές.
-
Σκεφτείτε πολυφαρμακία ως πιθανό αίτιο.
Επικοινωνία και Ενσυναίσθηση
Οι «ήπιες δεξιότητες» είναι εξίσου σημαντικές με τις τεχνικές γνώσεις.
Πρακτικά σημεία:
-
Μιλήστε αργά, καθαρά, αντικρίζοντας τον ασθενή.
-
Δώστε χρόνο για απάντηση.
-
Προσέξτε βοηθήματα (ακουστικά, γυαλιά, οδοντοστοιχίες).
-
Συμπεριλάβετε οικογένεια/φροντιστές όταν ενδείκνυται.
Ο Ρόλος της Προνοσοκομειακής Φροντίδας στη Γεφύρωση Κενών
Οι διασώστες είναι συχνά ο πρώτος και μοναδικός ιατρικός κρίκος για ηλικιωμένους που ζουν μόνοι ή σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές. Αυτό σημαίνει πως πέρα από επείγουσα αντιμετώπιση, ο ρόλος είναι και υποστηρικτικός/προληπτικός.
Παρεμβάσεις:
-
Αναγνώριση μη ασφαλούς οικιακού περιβάλλοντος.
-
Επισήμανση κακής συμμόρφωσης σε φάρμακα ή κακής διατροφής.
-
Παραπομπή σε κοινωνικές υπηρεσίες ή προστασία ευάλωτων ενηλίκων.
Νέες Τάσεις στη Γηριατρική Προνοσοκομειακή Φροντίδα
-
Mobile Integrated Healthcare (MIH): παρέμβαση πριν γίνει επείγον.
-
Τηλεϊατρική στην προνοσοκομειακή φροντίδα: επικοινωνία πληρώματος με ιατρό σε πραγματικό χρόνο.
-
Αλγόριθμοι Τriage βασισμένοι σε ηλικία και παράγοντες κινδύνου.
Τελικές Σκέψεις – Έκκληση για Δράση
Τα γηριατρικά επείγοντα είναι περίπλοκα, υψηλού κινδύνου και ολοένα αυξάνονται. Η σωστή αναγνώριση, εκτίμηση και διαχείρισή τους μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.
Η εκπαίδευση, η πρακτική και η συνεχιζόμενη επιμόρφωση είναι απαραίτητες για κάθε επαγγελματία υγείας και διασώστη.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
U.S. Census Bureau. (2020). “Older People Projected to Outnumber Children for First Time in U.S. History.”
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). “Important Facts About Falls.”
National Institute on Aging. (2023). “Age-Related Diseases and Conditions.”
American Geriatrics Society. (2022). “Geriatrics Emergency Department Guidelines.”
Πηγή: Responding to Geriatric Emergencies: A Guide for Texas EMS Professionals
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
