Στον χώρο της προνοσοκομειακής φροντίδας, η σωστή συλλογή πληροφοριών σώζει ζωές. Για τον σκοπό αυτό, δύο από τα πιο θεμελιώδη εργαλεία αξιολόγησης που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες υγείας είναι το SAMPLE και το OPQRST. Πρόκειται για δύο εύχρηστα ακρωνύμια που διευκολύνουν τη συστηματική λήψη ιστορικού και την εκτίμηση του πόνου, κυρίως σε επείγοντα περιστατικά.
Τι είναι το SAMPLE;
Το SAMPLE αποτελεί έναν δομημένο τρόπο συλλογής ιστορικού από τον ασθενή, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα κρίσιμα λεπτά της αξιολόγησης. Εφαρμόζεται αμέσως μετά την πρωτογενή εκτίμηση και τη σταθεροποίηση ζωτικών λειτουργιών (ABC).
S → Συμπτώματα & Σημεία (Signs & Symptoms)
Τι αναφέρει ο ασθενής και τι παρατηρεί ο διασώστης; Τα «σημεία» είναι μετρήσιμες παρατηρήσεις (π.χ. έμετος, εξανθήματα, ταχύπνοια). Τα «συμπτώματα» είναι υποκειμενικά (π.χ. ναυτία, πόνος, αδυναμία).
❓ «Τι σας συμβαίνει;» – είναι πάντα καλύτερο από το τυπικό «Ποια είναι τα συμπτώματά σας;»
A → Αλλεργίες (Allergies)
Υπάρχουν γνωστές αλλεργίες; Σε τροφές, φάρμακα, τσιμπήματα, υλικά ή αντιδραστήρια;
❓ «Τι συμβαίνει όταν εκτίθεστε σε αυτό;»
M → Φάρμακα (Medications)
Ποια φάρμακα λαμβάνει ο ασθενής; Συνταγογραφούμενα, μη συνταγογραφούμενα, συμπληρώματα ή και ουσίες αναψυχής.
❓ «Πήρατε κάποιο φάρμακο σήμερα;»
❓ «Υπάρχει άλλο που ξεχάσατε;»
P → Ιατρικό Ιστορικό (Past Medical History)
Υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα ή παρόμοια περιστατικά στο παρελθόν;
❓ «Σας έχει ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο;»
L → Τελευταία Πρόσληψη από του Στόματος (Last Oral Intake)
Πότε και τι έφαγε ή ήπιε τελευταία φορά;
❓ «Τρώτε και πίνετε φυσιολογικά τελευταία;»
E → Συνθήκες Επεισοδίου (Events leading to the incident)
Τι συνέβη ακριβώς πριν την έναρξη του προβλήματος; Ήταν απότομο ή εξελισσόμενο;
❓ «Τι κάνατε όταν ξεκίνησε το πρόβλημα;»
OPQRST – Η Εκτίμηση του Πόνου
Όταν ο πόνος αποτελεί το κύριο σύμπτωμα, η μέθοδος OPQRST βοηθά τον επαγγελματία να «ξεκλειδώσει» πολύτιμες πληροφορίες. Χρησιμοποιείται συνήθως μετά την πρωτογενή εκτίμηση και πριν τη λήψη του SAMPLE.
O → Έναρξη (Onset)
❓ «Πώς ξεκίνησε; Ξαφνικά ή σταδιακά; Τι κάνατε εκείνη τη στιγμή;»
P → Πρόκληση / Ανακούφιση (Provocation / Palliation)
❓ «Τι το κάνει χειρότερο ή καλύτερο; Κινήσεις, στάση, αναπνοή;»
Q → Ποιότητα (Quality)
❓ «Πώς θα περιγράφατε τον πόνο; Είναι οξύς, καυστικός, πίεση, τσιμπήματα;»
R → Ακτινοβολία (Radiation)
❓ «Πηγαίνει ο πόνος κάπου αλλού; Στο χέρι, στη γνάθο, στην πλάτη;»
S → Ένταση (Severity)
❓ «Σε μία κλίμακα 0-10, πόσο έντονος είναι ο πόνος αυτή τη στιγμή;»
T → Χρόνος (Time)
❓ «Πότε ξεκίνησε; Είναι συνεχής ή διαλείπων; Έχετε ξανααισθανθεί κάτι τέτοιο;»
Γιατί είναι Σημαντικά τα SAMPLE και OPQRST;
Η σωστή χρήση αυτών των εργαλείων προσφέρει πολλά:
-
Καθορίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης
-
Βοηθά στη διαφορική διάγνωση
-
Βελτιώνει τη διασύνδεση με το ΤΕΠ ή το ιατρικό προσωπικό
-
Καταγράφει σημαντικά στοιχεία για τη συνέχεια της φροντίδας
Ειδικά σε περιπτώσεις με θολό ιστορικό ή περιορισμένο χρόνο, το SAMPLE και το OPQRST λειτουργούν ως πυξίδα αξιολόγησης, καθοδηγώντας τον επαγγελματία στην κατάλληλη κατεύθυνση.
Επιπλέον Συμβουλές για Διασώστες:
-
Να αφήνετε τον ασθενή να μιλήσει – αποφύγετε τις μηχανικές ερωτήσεις.
-
Χρησιμοποιείτε ανοιχτές ερωτήσεις που ενθαρρύνουν την περιγραφή.
-
Κατά την αναφορά στο ΤΕΠ, χρησιμοποιείτε τα λόγια του ασθενούς όπου είναι δυνατό.
-
Εφαρμόστε τις τεχνικές κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης – π.χ. μετρήστε ταυτόχρονα σφύξεις ή πίεση.
Εργαλεία Διαλόγου
Η σωστή χρήση του SAMPLE και OPQRST είναι βασική προϋπόθεση επιτυχίας. Στην πραγματική ζωή είναι εργαλεία διαλόγου που βοηθούν εσάς και τον ασθενή να κατανοήσετε τι πραγματικά συμβαίνει.
🔁 Θυμηθείτε: Αν ο ασθενής πονάει → ξεκινήστε με OPQRST → και συνεχίστε με AMPLE (αντί για SAMPLE). Το “Α” γίνεται η αρχή της αξιολόγησης μετά τη λήψη αναλυτικών συμπτωμάτων.
Πηγή: https://emttrainingbase.com/taking-sample-history-opqrst-pain-assessment/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
