Εισαγωγή
Η εκτίμηση και αντιμετώπιση ενός ασθενούς με συσκευή υποβοήθησης κοιλίας (VAD) διαφέρει σε αρκετά σημεία από την κλασική προσέγγιση που γνωρίζουμε. Ας δούμε τι χρειάζεται να γνωρίζουμε όταν ο ασθενής μας έχει εμφυτευμένο VAD και παρουσιάζει σχετικό πρόβλημα.
Πρώτη εκτίμηση
-
Είναι σε εγρήγορση και προσανατολισμένος;
-
Έχει ροδαλή όψη, θερμό και ξηρό δέρμα;
Αν ισχύουν τα παραπάνω, τότε η συσκευή λειτουργεί σωστά και εξασφαλίζει οξυγονωμένο αίμα στο σώμα.
⚠️ Δεν θα ψηλαφήσετε σφυγμό σε ασθενή με VAD – ούτε κερκιδικό, ούτε βραχιόνιο, ούτε καρωτιδικό ή μηριαίο. Το VAD δεν είναι παλμική αντλία∙ επομένως απουσιάζει η χαρακτηριστική κυματοειδής ροή αίματος που δημιουργεί σφυγμό.
Καρδιακοί ήχοι
Αν και η καρδιά συνεχίζει να πάλλεται, οι κλασικοί ήχοι lub-dub δεν ακούγονται λόγω του συνεχούς ήχου της συσκευής.
Στο διάγραμμα/καταγραφή σας αναφέρετε:
👉 «Αδυναμία εκτίμησης καρδιακών τόνων λόγω ήχου VAD».
Ο ήχος είναι συνεχής, υψηλής συχνότητας, σαν βουητό.
❌ Αντίθετα, θόρυβος που μοιάζει με «πάγο μέσα σε μπλέντερ» αποτελεί παθολογικό εύρημα, καθώς υποδηλώνει παρουσία θρόμβων που κατακερματίζονται μέσα στην αντλία.
Αρτηριακή πίεση
Δεν θα ακούσετε τους τόνους Korotkoff – επομένως δεν μπορείτε να λάβετε κλασική πίεση.
➡️ Στους ασθενείς με VAD εκτιμούμε τη μέση αρτηριακή πίεση (MAP).
Η φυσιολογική τιμή πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 70–90 mmHg, ώστε:
-
Να διασφαλίζεται η επαρκής αιμάτωση του εγκεφάλου.
-
Να μην αυξάνεται υπερβολικά το φορτίο στο κυκλοφορικό και στη συσκευή.
Επίσης, λόγω απουσίας παλμών, το οξύμετρο δεν είναι πάντα αξιόπιστο.
➡️ Βασικές ενδείξεις εκτίμησης VAD ασθενούς:
-
Χρώμα δέρματος
-
Θερμοκρασία δέρματος
-
Τριχοειδική επαναπλήρωση
-
Επίπεδο συνείδησης
-
MAP 70–90 mmHg
Συχνές επιπλοκές σε ασθενείς με VAD
Κλήσεις στην υπηρεσία ασθενοφόρουό συνήθως αφορούν:
-
Συναγερμούς του ελεγκτή
-
Δύσπνοια
-
Υπόταση
-
Θωρακικό άλγος
-
Γαστρεντερική αιμορραγία
-
Διαταραχές επιπέδου συνείδησης
Συναγερμοί Controller
Μπορεί να είναι κάτι απλό, όπως αλλαγή μπαταρίας ή low flow alarm.
Η μονάδα ελέγχου (π.χ. HeartMate 2) έχει οθόνη 2×2 ιντσών και μόνο 3 κουμπιά:
-
Battery button – δείχνει πότε χρειάζεται αλλαγή μπαταρίας
-
Silence alarm – σίγαση του δυνατού συναγερμού
-
Menu – πρόσβαση στις ρυθμίσεις
Οι 4 “P” ρυθμίσεις του Controller
Κατά την εκτίμηση, μπορείτε να δείτε (και να αναφέρετε στον VAD coordinator):
-
Pump flow – ροή αίματος (L/min)
-
Pump speed – ταχύτητα αντλίας (στροφές/min)
-
Pulse index – αποδοτικότητα αντλίας σε σχέση με την καρδιακή λειτουργία
-
Power – κατανάλωση ηλεκτρικής ισχύος
💡 Σημαντικό: Δεν μπορείτε να προκαλέσετε βλάβη πατώντας τα κουμπιά. Δεν αλλάζει η λειτουργία της συσκευής. Μην φοβάστε να τη χειριστείτε.
Αντιμετώπιση επειγόντων
-
Low flow alarm / υπόταση / ασθενής ωχρός και ιδρωμένος:
-
Τοποθετήστε τον σε ύπτια θέση, με ανύψωση κάτω άκρων.
-
Εάν διαθέσιμη ΑLS υποστήριξη: προσεκτική χορήγηση μικρής ποσότητας υγρών (IV bolus).
⚠️ Προσοχή: οι ασθενείς με VAD βρίσκονται σε καρδιακή ανεπάρκεια – η υπερφόρτωση με υγρά μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
-
Ο ρόλος του VAD Coordinator
Κάθε ασθενής διαθέτει συντονιστή VAD, διαθέσιμο 24/7.
✅ Ζητήστε από τον ασθενή τον αριθμό επικοινωνίας και καλέστε για καθοδήγηση.
Υπάρχει επίσης το Comprehensive VAD Guide, με αναλυτικές οδηγίες για όλες τις συσκευές (ακόμα και αυτές που δεν εμφυτεύονται στις ΗΠΑ). Περιέχει:
-
Χρωματικά κωδικοποιημένες σελίδες
-
Φωτογραφίες κάθε VAD
-
Διαδικασίες αλλαγής μπαταριών
-
Συχνές ερωτήσεις
📖 Ο οδηγός διατίθεται δωρεάν, μπορεί να αποθηκευτεί σε εφαρμογή κινητού ή να εκτυπωθεί και να φυλάσσεται στο ασθενοφόρο.
👉 Συμπέρασμα:
Η φροντίδα ασθενούς με VAD απαιτεί διαφορετική προσέγγιση από τα κλασικά πρωτόκολλα. Η εκτίμηση βασίζεται σε χρώμα, θερμοκρασία, συνείδηση και MAP. Οι συναγερμοί και οι ενδείξεις της συσκευής είναι πολύτιμα εργαλεία, ενώ η συνεργασία με τον VAD coordinator είναι καθοριστική για την ασφαλή διαχείριση.
Πηγή: Pump up the volume: Caring for patients with ventricular assist devices in EMS
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
