Συγγραφέας: Sam Miletta, Σχολή Παραϊατρικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Central Queensland, Αυστραλία
Δημοσίευση: Journal of High Threat & Austere Medicine, Τόμος 5, Τεύχος 1, σελ. 10–16
Περίληψη
Οι πυροσβέστες, διασώστες, αστυνομικοί και μέλη σωστικών συνεργείων συχνά αντιμετωπίζουν χαοτικές και ψυχοπιεστικές σκηνές όταν καταφθάνουν σε τροχαία ατυχήματα με εγκλωβισμένους τραυματίες. Η ταυτόχρονη διαχείριση της ασφάλειας της σκηνής και της φροντίδας του ασθενούς μπορεί να οδηγήσει σε νοητική υπερφόρτωση. Το CrashMARCHE είναι ένα νέο διπλό μνημονικό που συνδυάζει την ήδη υπάρχουσα προσέγγιση MARCHE για την τραυματική φροντίδα ασθενών (από την τακτική ιατρική), προσθέτοντας μία επιπλέον «γραμμή» για την ασφάλεια σκηνής.
Το μοντέλο αυτό είναι ευέλικτο, κλιμακούμενο και προσαρμόσιμο στα επίπεδα εκπαίδευσης, τα διαθέσιμα μέσα και τις διαδικασίες κάθε οργανισμού. Σκοπός του είναι να λειτουργεί ως υπενθύμιση σωτήριων ενεργειών και ταυτόχρονα ως οδηγός για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας.
Εισαγωγή
Κατά την προσέγγιση σκηνών τροχαίων ατυχημάτων με τραυματίες, ειδικά όταν υπάρχει εγκλωβισμός, οι πρώτοι ανταποκριτές καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην παροχή πρώτων βοηθειών και τη διασφάλιση της ασφάλειας της σκηνής — δική τους και των υπολοίπων.
Παρόλο που πολλοί οργανισμοί διαθέτουν δικές τους διαδικασίες, απουσιάζει ένα κοινό μνημονικό που να ισχύει οριζόντια για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Για αυτόν τον λόγο προτείνεται το CrashMARCHE, ένα διπλό μνημονικό μοντέλο που συνδυάζει:
-
τη φροντίδα του τραυματία (βάσει του MARCHE), και
-
την ασφάλεια της σκηνής, με βάση το ίδιο ακρωνύμιο.
Η κατάληξη “E” (Extrication) ενώνει τα δύο ρεύματα και καθοδηγεί τη μετάβαση στη φάση απεγκλωβισμού.
Γιατί είναι απαραίτητο;
Τα τροχαία με εγκλωβισμένους προκαλούν υψηλά επίπεδα στρες, αβεβαιότητα και άμεση ανάγκη για ενέργεια. Το στρες, όμως, μπορεί να προκαλέσει γνωσιακή σύγχυση, μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων και διαταραχή της επίγνωσης της κατάστασης.
Επιπλέον, οι προσδοκίες της κοινωνίας από τους πρώτους ανταποκριτές είναι υψηλές, ανεξάρτητα από την ειδικότητά τους.
Μελέτες δείχνουν ότι η επαρκής προετοιμασία μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχολογικών συνεπειών και ότι τα άτομα που αισθάνονται πιο ασφαλή κατά τη διάρκεια ενός συμβάντος, έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν PTSD ή άλλα ψυχικά τραύματα.
Τι είναι το MARCHE;
Το MARCHE προήλθε από την τακτική ιατρική και τα μαθήματα που αντλήθηκαν από τα πεδία μαχών και χρησιμοποιείται ως προτεραιοποίηση φροντίδας σε τραυματίες:
-
M – Massive hemorrhage (μαζική αιμορραγία)
-
A – Airway (αεραγωγός)
-
R – Respiratory (αναπνοή/θώρακας)
-
C – Circulation (κυκλοφορία/σοκ)
-
H – Head injury / Hypothermia (κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις / υποθερμία)
-
E – Extrication (στο CrashMARCHE: απεγκλωβισμός)
CrashMARCHE: Το Διπλό Μνημονικό
Το CrashMARCHE προτείνει δύο παράλληλα ρεύματα ενεργειών:
1️⃣ Ρεύμα Ασφάλειας Σκηνής (Scene Safety Stream):
M – Make scene safe: ασφαλής προσέγγιση, διακοπή ανάφλεξης, απομόνωση οχήματος
A – Airbags/Alternate fuels: προσοχή σε μη ενεργοποιημένους αερόσακους, υβριδικά καύσιμα
R – Rescue access / Remove key: διατήρηση προσβασιμότητας, απομάκρυνση smart key
C – Charged hose/Extinguisher: ετοιμότητα για κατάσβεση
H – Handbrake: φρένο στάθμευσης ή τάκοι
E – Extrication: σχεδιασμός απεγκλωβισμού, ενημέρωση ομάδας
2️⃣ Ρεύμα Φροντίδας Τραυματία (Patient Care Stream):
M – Massive Hemorrhage: αιμορραγίες άκρων/κομβικών σημείων – αιμόσταση με τουρνικέ ή επιπωματισμό
A – Airway: έλεγχος/απόφραξη/παρακολούθηση αεραγωγού
R – Respiratory: αξιολόγηση θώρακα, χρήση θωρακικής σφραγίδας
C – Circulation: εσωτερική αιμορραγία, κτύπος σφύξεως
H – Head injury/Hypothermia: GCS ή AVPU, έλεγχος κόρης, πρόληψη υποθερμίας
E – Extrication: προετοιμασία παράδοσης με το πρωτόκολλο IMIST
Scan & Breathe: Πάρε Ανάσα – Σκάναρε τη Σκηνή
Σημαντικό μέρος του CrashMARCHE είναι η υπενθύμιση να “ανασυνταχθείς”:
-
Σκάναρε τη σκηνή (σηκώνεις το κεφάλι, αξιολογείς νέους κινδύνους)
-
Πάρε μία βαθιά, ελεγχόμενη αναπνοή
-
Συνέχισε με επίγνωση
Η τεχνική αυτή είναι εκπαιδεύσιμη και μειώνει το στρες και την υπερφόρτωση.
IMIST για Παράδοση Ασθενή
Το CrashMARCHE ολοκληρώνεται με παράδοση με το ακρωνύμιο IMIST:
-
I – Identification (στοιχεία τραυματία)
-
M – Mechanism (μηχανισμός κάκωσης)
-
I – Injuries (κακώσεις/υποψίες)
-
S – Signs & Symptoms (ζωτικά σημεία/συμπτώματα)
-
T – Treatment (παρεμβάσεις που εφαρμόστηκαν)
Συμπεράσματα
Το CrashMARCHE είναι ένα πρακτικό, επεκτάσιμο εργαλείο για όσους φτάνουν πρώτοι σε σκηνές τροχαίων με τραυματίες. Ενισχύει την προτεραιοποίηση ενεργειών, μειώνει την νοητική επιβάρυνση, και επιτρέπει την ομαδική συνεννόηση μέσω κοινού μοντέλου.
Η υιοθέτησή του από οργανισμούς και η ένταξή του σε προγράμματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής εξέλιξης μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη τραυματισμών, τη βελτίωση της παροχής φροντίδας και τη μείωση του επιχειρησιακού στρες.
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
