Ονομάστηκε Fāṭema-solṭān κατά τη γέννησή της, πιθανότατα το 1842 και ήταν κόρη ενός φτωχού χωρικού από ένα χωριό στο Lavāsān, βορειοανατολικά της Τεχεράνης.
Μετά τον θάνατο του πατέρα της και τον νέο γάμο της μητέρας της, υιοθετήθηκε από την θεία και τον θείο της και μετακόμισε μαζί τους στο Dūlāb, ένα χωριό έξω από την Τεχεράνη (Moḥammad-Ḥasan Khan Eʿtemād-al-salṭana, Rūz-nāma-ye Ḵāṭerāt, ed. Ī. Afšār, Tehran, 1345 Š./1966, p. 126).
Ξεκίνησε την καριέρα της στο βασιλικό χαρέμι ως υπηρέτρια της Jeyrān Forūḡ-al-salṭana, της αγαπημένης συζύγου του Nāṣer-al-dīn, ο οποίος την παντρεύτηκε ως ṣīḡa (προσωρινή σύζυγος) το 1859 και έγινε η αγαπημένη του μετά τον θάνατο της Jeyrān λίγους μήνες αργότερα.
Σύντομα της απένειμε τον τίτλο Anīs-al-dawla (σύντροφος του ηγεμόνα) και σε αρκετές περιπτώσεις προσφέρθηκε να αλλάξει την ιδιότητά της από ṣīḡa σε ʿaqdī (μόνιμη σύζυγος). Εκείνη αρνήθηκε, λέγοντας ότι δεν επιθυμούσε να μετριάσει την καλή τύχη που της είχε φέρει η προσωρινή της ιδιότητα (D. Moʿayyer-al-mamālek, Yāddāšthāʾī az zendagānī-e Ḵoṣūṣī-e Nāṣer-al-dīn Šāh, Tehran, 1351 Š./1972, p. 17).
Παρά τον έντονο ανταγωνισμό των συζύγων (υπήρχαν ογδόντα πέντε κατά τη στιγμή του θανάτου του ηγεμόνα το 1896), η Anīs-al-dawla παρέμεινε η αγαπημένη.
Ακούγοντας ότι ήταν βαριά άρρωστη το 1891, ένας παρατηρητής έγραψε: “Το χαρέμι του σάχη περιορίζεται σε αυτή τη γυναίκα. Αν πεθάνει, αλίμονο στο Ιράν (Eʿtemād-al-salṭana, Rūz-nāma, p. 841).”
Ήταν η μόνη σύζυγος που έπαιρνε γεύματα με τον Nāṣer-al-dīn και τον συνόδευε τακτικά κατά την ώρα του ύπνου, αφού δεχόταν επισκέψεις από άλλες συζύγους (Moʿayyer-al-mamālek, Yāddāšthāʾī, pp. 32, 34).
Ήταν επίσης η μόνη σύζυγος που έλεγε ανοιχτά τη γνώμη της και επέκρινε δημόσια τον ηγεμόνα (Eʿtemād-al-salṭana, Rūz-nāma, p. 963).
Παρόλο που συνόδευε τον Nāṣer-al-dīn τακτικά στα συχνά ταξίδια του στο εσωτερικό της χώρας, η μεγάλη της επιθυμία να επισκεφθεί μαζί του την Ευρώπη πραγματοποιήθηκε μόνο εν μέρει: Στο ταξίδι του το 1873 την έστειλαν πίσω από τη Μόσχα, αφού διαφάνηκε ότι η παρουσία καλυμμένων γυναικών στη συνοδεία του θα δημιουργούσε προβλήματα πρωτοκόλλου στις κυβερνήσεις των χωρών υποδοχής.
Η απογοήτευσή της αποκαλύπτεται από τη μνησικακία που κρατούσε εναντίον του Mīrzā Ḥosayn Khan Mošīr-al-dawla, του πρωθυπουργού, τον οποίο θεωρούσε υπεύθυνο για τη διακοπή του ταξιδιού της. Φτάνοντας στην Τεχεράνη, προσέφερε υποστήριξη και ενθάρρυνση στους εχθρούς του, και ένας συνασπισμός ισχυρών προσωπικοτήτων κατάφερε να τον απομακρύνει από τη θέση του μετά την επιστροφή του σάχη (G. Nashat, The Origins of Modern Reform in Iran, Urbana, Ill., 1982, pp. 91-93).
Οι σύγχρονοι θεωρούσαν την Anīs-al-dawla de facto βασίλισσα: η υπεροχή της έναντι όλων των άλλων συζύγων μαρτυρείται από ορισμένες από τις λειτουργίες της.
Υποδεχόταν τις συζύγους των επικεφαλής των ξένων αντιπροσωπειών και των αξιωματούχων που επισκέπτονταν και αναλάμβανε τα τελετουργικά καθήκοντα που εκτελούσε η Mahd-e ʿOlyā, η μητέρα του ηγεμόνα, μετά τον θάνατο του τελευταίου.
Σε αντίθεση με τις άλλες συζύγους, οι οποίες λάμβαναν μισθό και συνήθως μοιράζονταν τα διαμερίσματα, εκείνη αντλούσε έσοδα από διάφορες περιοχές και διατηρούσε ανεξάρτητο ίδρυμα που στελεχωνόταν από πολλούς ευνούχους, φρουρούς, υπηρέτες και υπηρέτριες (Moʿayyer-al-mamālek, Yāddāšthāʾī, σ. 22).
Η μεγάλη επιρροή της πάνω στον σάχη σήμαινε ότι πολλοί προσέφευγαν σε αυτήν για βοήθεια (Bāmdād, Reǰāl III, σ. 315)- οι περισσότεροι σύγχρονοι επαινούν την ευσέβεια και την καλοσύνη της, για να μην αναφέρουμε το τακτ και την ευφυΐα της (S. G. W. Benjamin, Persia and the Persians, London, 1887, σ. 205. Eʿtemād-al-salṭana, Rūz-nāma, σ. 856, 929).
Υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις για τον ισχυρισμό του Curzon ότι χρησιμοποίησε τη θέση της για να εξασφαλίσει προσοδοφόρα αξιώματα για συγγενείς της (G. Curzon, Persia and the Persian Question, London, 1892, I, σ. 409).
Επέζησε του συζύγου της μόνο για λίγους μήνες- λέγεται ότι πέθανε από ασθένεια που προκλήθηκε από τη θλίψη για τη δολοφονία του (Moʿayyer-al-mamālek, Yāddāšthāʾī, σ. 17).
Bibliography: Given in the text.
(G. Nashat)
Originally Published: December 15, 1985
Last Updated: August 5, 2011
This article is available in print.
Vol. II, Fasc. 1, pp. 74-76
Cite this entry:
G. Nashat, “ANĪS-AL-DAWLA,” Encyclopædia Iranica, II/1, pp. 74-76, available online at http://www.iranicaonline.org/articles/anis-al-dawla-d (accessed on 30 December 2012).
Πηγή: https://iranicaonline.org/articles/anis-al-dawla-d
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
