Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι αξιοσημείωτα εύπλαστος. Μπορεί να διαμορφωθεί σαν μπάλα από πλαστελίνη, απλά με λίγο περισσότερο χρόνο και προσπάθεια.
Μέσα στα τελευταία είκοσι χρόνια, χάρη στη ραγδαία ανάπτυξη στους τομείς της απεικόνισης του εγκεφάλου και της νευροεπιστήμης, μπορούμε πλέον να πούμε με βεβαιότητα ότι ο εγκέφαλος είναι ικανός να επανασχεδιάζεται. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μπορούμε να διευκολύνουμε αυτές τις αλλαγές.
Από πολλές απόψεις, η νευροπλαστικότητα -ένας όρος-ομπρέλα που περιγράφει τη διαρκή αλλαγή στον εγκέφαλο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου- είναι ένα όμορφο πράγμα.
Μπορούμε να αλλάξουμε τον εγκέφαλό μας προς το θετικό, ώστε να μη χρειάζεται να νιώθουμε “κολλημένοι”. Μπορούμε να αυξήσουμε τη νοημοσύνη μας (το “I.Q.” μας). Και, μπορούμε να μάθουμε νέες δεξιότητες που αλλάζουν τη ζωή μας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα άτομο μπορεί να ανακάμψει από την εγκεφαλική βλάβη. Τέλος, μπορούμε να γίνουμε πιο ευφυείς συναισθηματικά, “ξεμαθαίνοντας” επιβλαβείς συμπεριφορές, πεποιθήσεις και συνήθειες.
Αλλά, η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι μπορούμε να επανασχεδιάσουμε τον εγκέφαλό μας προς το χειρότερο! Ευτυχώς, μπορούμε να διορθώσουμε ξανά το καράβι χάρη στην ικανότητά μας να ξεμάθουμε βλαβερές συμπεριφορές, πεποιθήσεις και συνήθειες!
Τόσο οι καλές όσο και οι κακές πεποιθήσεις αλλάζουν τον εγκέφαλο
Ο Donald Hebb, ένας πρώιμος πρωτοπόρος της νευροπλαστικότητας και της νευροψυχολογίας, είπε περίφημα:
“Οι νευρώνες που πυροδοτούνται μαζί, καλωδιώνονται μαζί”.
Ο Δρ Michael Merzenich, που σήμερα αναγνωρίζεται ως ο πιο διάσημος ίσως νευροεπιστήμονας στον κόσμο, βασίστηκε στο έργο του Hebb, αποδεικνύοντας τη σχέση μεταξύ των σκέψεών μας (“νευρώνες που πυροδοτούνται”) και των δομικών αλλαγών στον εγκέφαλο (“wire together”).
Μεταξύ των πολυάριθμων ανακαλύψεων του Δρ. Merzenich, αυτή ίσως είναι η πιο σημαντική:
“Οι εμπειρίες, οι συμπεριφορές, η σκέψη, οι συνήθειες, τα μοτίβα σκέψης και οι τρόποι αντίδρασης στον κόσμο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το πώς καλωδιώνεται ο εγκέφαλός σας”.
Οι αρνητικές συνήθειες αλλάζουν τον εγκέφαλό σας προς το χειρότερο. Οι θετικές πρακτικές αλλάζουν τον εγκέφαλό σας προς το καλύτερο.
Νευροπλαστικότητα και ασθένεια
Ο Alex Korb, Ph.D., και συγγραφέας του βιβλίου The Upward Spiral: Using Neuroscience to Reverse the Course of Depression, One Small Change at a Time, εξέφρασε αυτή τη βαθυστόχαστη δήλωση,
“Στην κατάθλιψη, δεν υπάρχει τίποτα θεμελιωδώς λάθος με τον εγκέφαλο. Απλώς ο συγκεκριμένος συντονισμός των νευρωνικών κυκλωμάτων δημιουργεί την τάση προς ένα μοτίβο κατάθλιψης. Έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιμετωπίζει το άγχος, τον προγραμματισμό, τις συνήθειες, τη λήψη αποφάσεων και μια ντουζίνα άλλα πράγματα – τη δυναμική αλληλεπίδραση όλων αυτών των κυκλωμάτων. Και μόλις αρχίσει να σχηματίζεται ένα μοτίβο, προκαλεί δεκάδες μικροσκοπικές αλλαγές σε ολόκληρο τον εγκέφαλο που δημιουργούν ένα καθοδικό σπιράλ”.
Η νευροπλαστικότητα μπορεί να είναι τόσο το πρόβλημα όσο και η λύση.
Παράπονα και αλλαγές στον εγκέφαλο
Θα γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι τώρα, συζητώντας τις επιπτώσεις των αρνητικών συμπεριφορών -συγκεκριμένα, του παραπόνου- και πώς αυτές οι συμπεριφορές μεταβάλλουν τη δομή του εγκεφάλου.
Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα συνεχώς αρνητικό άτομο είναι κάποιος που δεν φαίνεται ποτέ ικανοποιημένος με τίποτα και κανέναν.
Οι αρνητικοί άνθρωποι είναι σχεδόν πάντα παραπονούμενοι, χωρίς αμφιβολία. Ακόμα χειρότερα, οι παραπονούμενοι δεν αρκούνται στο να κρατούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους- αντίθετα, θα αναζητήσουν κάποιον απρόθυμο συμμετέχοντα και θα ξεσπάσουν.
Αναμφίβολα ενοχλητικοί για τους φίλους και την οικογένειά τους, αυτοί οι παραπονούμενοι δεν πρέπει να τιμωρούνται αλλά να κατανοούνται.
Φυσικά, όλοι μας παραπονιόμαστε κατά καιρούς. Στην πραγματικότητα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Clemson απέδειξαν εμπειρικά ότι όλοι γκρινιάζουν περιστασιακά. Κάποιοι το κάνουν πολύ πιο συχνά από άλλους.
Οι παραπονούμενοι γενικά ανήκουν σε μία από τρεις ομάδες:
Οι παραπονούμενοι που αναζητούν την προσοχή
Πρόκειται για ανθρώπους που επιδιώκουν την προσοχή μέσω του παραπόνου. Στέκονται στο πώς η δική τους ζωή είναι χειρότερη από όλων των άλλων. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ορθολογικοί άνθρωποι έχουν την τάση να αγνοούν εντελώς το άτομο αντί να σπαταλούν ψυχική ενέργεια, εστιάζοντας στην αρνητικότητά τους.
Χρόνια παραπονούμενοι
Αυτοί οι άνθρωποι ζουν σε μια συνεχή κατάσταση παραπόνων.
Οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτή την αναγκαστική συμπεριφορά φλυαρία (rumination), που ορίζεται ως “επαναλαμβανόμενη επανάληψη μιας σκέψης ή ενός προβλήματος χωρίς ολοκλήρωση”. Δυστυχώς, η στοχαστική σκέψη αναμεταδίδει άμεσα στον καταθλιπτικό και αγχώδη εγκέφαλο.
Οι παραπονούμενοι με χαμηλό E.Q
Το “E.Q.” είναι η συντομογραφία του συναισθηματικού πηλίκου, και τα συστατικά αυτής της ομάδας έχουν χαμηλό E.Q. Ό,τι είναι το I.Q. για τη νοημοσύνη, είναι το E.Q. για τη συναισθηματική κατανόηση.
Αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την προοπτική, τις σκέψεις ή τα συναισθήματά σας. Είσαι ένας ηχητικός πίνακας – ένας τοίχος από τούβλα. Ως εκ τούτου, θα μείνουν και θα ξεσπάσουν σε κάθε ευκαιρία.
Φταίει λοιπόν ο εγκέφαλος;
Η απάντηση είναι (ως επί το πλείστον) “Ναι”. Βλέπετε, οι περισσότεροι αρνητικοί άνθρωποι δεν θέλουν να αισθάνονται έτσι. Ποιος πραγματικά θα το ήθελε; Για να λέμε την αλήθεια, μπορεί να μη φταίνε συνειδητά.
Αν αφεθεί να κάνει συνεχώς βρόγχο μέσα στον εγκέφαλο, οι επιβλαβείς συμπεριφορές, όπως η διαμαρτυρία, θα αλλάξουν αναπόφευκτα τις διαδικασίες σκέψης. Οι τροποποιημένες σκέψεις οδηγούν σε τροποποιημένες πεποιθήσεις, που οδηγούν σε αλλαγή συμπεριφοράς.
Επιπλέον, ο εγκέφαλός μας διαθέτει κάτι που ονομάζεται προκατάληψη αρνητικότητας. Με απλά λόγια, η προκατάληψη της αρνητικότητας είναι η τάση του εγκεφάλου να εστιάζει περισσότερο στις δυσμενείς περιστάσεις παρά στις θετικές.
Ο Dr. Rick Hanson, νευροεπιστήμονας και συγγραφέας του βιβλίου Buddha’s Brain, εξηγεί την προκατάληψη της αρνητικότητας:
“Τα αρνητικά ερεθίσματα παράγουν περισσότερη νευρωνική δραστηριότητα από ό,τι τα εξίσου έντονα θετικά. Επίσης, γίνονται πιο εύκολα και γρήγορα αντιληπτά”.
Η επανάληψη είναι η μητέρα κάθε μάθησης. Όταν εστιάζουμε επανειλημμένα στα αρνητικά με παράπονα, πυροδοτούμε και επανατροφοδοτούμε τους νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την προκατάληψη της αρνητικότητας.
Δημιουργούμε την αρνητική μας συμπεριφορά μέσω της επανάληψης.
Τελικές σκέψεις σχετικά με την Αλλαγή του εγκεφάλου σας για να σταματήσετε να παραπονιέστε
Δεν είναι δυνατόν να είμαστε πάντα “χαρούμενοι” – και δεν πρέπει να προσπαθούμε. Είναι ζωτικής σημασίας να επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματα με φυσικό τρόπο καθώς έρχονται. Θα πρέπει, ωστόσο, να λαμβάνουμε συγκεκριμένα μέτρα για να εξουδετερώνουμε την αρνητική σκέψη.
Έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι οι επιβεβαιώσεις, ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα είναι ίσως τα πιο ισχυρά εργαλεία για την καταπολέμηση της αρνητικότητας.
Η ερευνήτρια θετικής ψυχολογίας Barbara Fredrickson και οι συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας έδειξαν ότι οι άνθρωποι που διαλογίζονται καθημερινά εμφανίζουν περισσότερα θετικά συναισθήματα από εκείνους που δεν διαλογίζονται.
Μετά από ένα πείραμα τριών μηνών, η ομάδα της Fredrickson σημείωσε ότι “οι άνθρωποι που διαλογίζονταν καθημερινά συνέχισαν να εμφανίζουν αυξημένη ενσυνειδητότητα, σκοπό στη ζωή, κοινωνική υποστήριξη και μειωμένα συμπτώματα ασθένειας”.
Αφού μάθετε τα βασικά του διαλογισμού, ο οποίος επικεντρώνεται στην αναπνοή, δημιουργήστε ένα καθημερινό πρόγραμμα διαλογισμού που σας ταιριάζει. Πράγματι, μόλις δεκαπέντε με είκοσι λεπτά καθημερινού διαλογισμού μπορεί να κάνουν τεράστια διαφορά στη ζωή σας και να αυξήσουν την ικανότητα του εγκεφάλου σας. Και, θα είστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντισταθείτε στον πειρασμό να παραπονεθείτε.
Πηγή: https://www.powerofpositivity.com/complaining-changes-brain-anxious-depressed-research/
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
