Μελέτη Περίπτωσης: Πτώση από Άλογο

Η Σκηνή

Εσύ και ο σύντροφός σου, και οι δύο περήφανοι και σίγουροι Wilderness First Responders (WFR), κάνετε πεζοπορία σε ένα μονοπάτι άγριας φύσης όταν σας προσπερνά μια σειρά από άλογα φορτωμένα με πακέτα, καθοδηγούμενα από έναν νεαρό καουμπόι. Ανταλλάσσετε φιλοφρονήσεις και συμβουλές για ψάρεμα. Ξαφνικά, ένα άλογο δαγκώνει ένα άλλο, ένα άλλο κλωτσάει, και τα άλογα πάνε προς όλες τις κατευθύνσεις. Το άλογο του αναβάτη σηκώνεται στα πίσω πόδια και χτυπιέται, με αποτέλεσμα ο αναβάτης να πέσει προς τα πίσω και να προσγειωθεί στο κεφάλι και τον ώμο.

Αμέσως κάνετε λεκτικά την αρχική εκτίμηση της σκηνής:
«Η σκηνή φαίνεται ασφαλής. Ο καιρός είναι ζεστός και ηλιόλουστος. Τα άλογα τριγυρίζουν, αλλά δεν υπάρχει πια “ροντέο”. Υπάρχει ένας ασθενής. Είναι ξαπλωμένος ανάσκελα. Δεν φαίνεται σοβαρά τραυματισμένος, αν και φαίνεται αναίσθητος.»
Φοράτε τα γάντια σας και ξεκινάτε την αξιολόγηση.

Ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στο «Γεια σου, είμαι WFR, μπορώ να βοηθήσω;». Υποθέτετε συναίνεση και πραγματοποιείτε αρχική αξιολόγηση. Οι αεραγωγοί του φαίνονται καθαροί και αναπνέει χωρίς δυσφορία. Δεν υπάρχει εμφανής αιμορραγία και έχει ισχυρό κερκιδικό σφυγμό. Προστατεύετε τη σπονδυλική στήλη λόγω του μηχανισμού τραυματισμού (MOI). Δεν υπάρχουν εμφανείς τραυματισμοί προς αποκάλυψη και διερεύνηση.

Αναφορά SOAP

Υποκειμενικά (Subjective)

Ο ασθενής είναι άνδρας 25 ετών που έπεσε από την πλάτη του αλόγου και προσγειώθηκε στο κεφάλι και τους ώμους. Δεν ποδοπατήθηκε. Αρχικά ήταν αναίσθητος για περίπου ένα λεπτό, τώρα είναι ξύπνιος και σε πλήρη εγρήγορση. Το κύριο παράπονό του είναι η… ντροπή από την πτώση. Ζητά να σηκωθεί, να μαζέψει τα άλογά του και να συνεχίσει. Είναι δύσκολο να τον κρατήσετε ακίνητο καθώς ψάχνει τα άλογα.

Αντικειμενικά (Objective)

Εξέταση Ασθενούς

Δεν βρίσκονται τραυματισμοί πέρα από μια μικρή μελανιά στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Ο ασθενής κινεί άκρα κανονικά, δεν αναφέρει πόνο στην ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης και έχει καλή κυκλοφορία, αισθητικότητα και κίνηση (CSM) και στα 4 άκρα.

Ζωτικά Σημεία

Ιστορικό

• Συμπτώματα: Πονοκέφαλος

• Αλλεργίες: Καμία

• Φάρμακα: Κανένα

• Σημαντικό Ιστορικό: Πολλαπλά κατάγματα στο παρελθόν, κανένα πρόσφατο

• Τελευταία λήψη τροφής/υγρών & απέκκριση: Έφαγε πρωινό, ήπιε αρκετό νερό, φυσιολογική ούρηση/αφόδευση

• Γεγονότα: Μόνο η πτώση από το άλογο

Στάσου εδώ

Ποια είναι η εκτίμησή σου και ποιο το σχέδιό σου;
(Το κείμενο προτρέπει τον αναγνώστη να σκεφτεί.)

Εκτίμηση

• Πιθανός μηχανισμός τραυματισμού για κάκωση σπονδυλικής στήλης.

• Πιθανό κλειστό τραύμα κεφαλής.

Σχέδιο

• Θα πραγματοποιήσουμε εστιασμένη αξιολόγηση σπονδυλικής στήλης (Focused Spine Assessment – FSA) και θα αποφασίσουμε αν χρειάζεται συνεχής προστασία της σπονδυλικής στήλης.

• Το σχέδιο εκκένωσης θα βασιστεί στα αποτελέσματα.

Πιθανά προβλήματα

• Η FSA μπορεί να δείξει ότι απαιτείται πλήρης προστασία σπονδυλικής στήλης και άρα εκκένωση.

• Ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει σημάδια εγκεφαλικού τραυματισμού και να χρειαστεί εκκένωση.

Στάσου: Ετοιμάζεσαι να πάρεις μια σημαντική ιατρική απόφαση

Τι πληροφορίες εξετάζεις; Από πού προέρχονται; Πόσο ακριβείς είναι;

Σκέφτεστε την πιθανότητα μεροληψίας: την τάση να βλέπουμε αυτό που θέλουμε να είναι αλήθεια. Ανασκοπείτε ξανά την αρχική αξιολόγηση για να βεβαιωθείτε ότι ήταν πλήρης.

Ξέρετε ότι προσγείωση στο κεφάλι αυξάνει τον κίνδυνο κάκωσης σπονδυλικής στήλης. Ο ασθενής έπεσε επίσης στον ώμο, και οι “κανόνες” για MOI είναι περισσότερο μορφωμένη εικασία παρά αυστηρή επιστήμη. Μπορεί να δελεαστείτε να αποκλείσετε κάκωση, αλλά αντιστέκεστε και ακολουθείτε τη συντηρητική προσέγγιση που μάθατε στη WFR.

Σχεδιάζετε να χρησιμοποιήσετε την FSA, ένα εργαλείο λήψης αποφάσεων όπου υπάρχει ενδεχόμενος τραυματισμός σπονδυλικής στήλης. Ξέρετε ότι βασίζεται σε μεγάλη μελέτη και υποστηρίζεται από ειδικούς. Ουσιαστικά επιβεβαιώνει τα ευρήματα της αρχικής σας αξιολόγησης.

Τι άλλο μπορεί να επηρεάζει την απόφασή σας;

• Βιάζεστε να “απελευθερώσετε” τη σπονδυλική προστασία επειδή θα ήταν άβολο να τη διατηρήσετε;

• Νιώθετε πίεση χρόνου επειδή ο ασθενής επιμένει ότι είναι καλά;

• Επηρεάζεστε από ιστορίες τρόμου που έχετε ακούσει;

• Είστε διστακτικοί επειδή πρώτη φορά παίρνετε μόνοι σας τέτοια απόφαση;

Αυτό λέγεται ενσυνείδητη πρακτική — το να σκέφτεσαι πώς σκέφτεσαι.

Τέλος της Ιστορίας

Χρησιμοποιείτε το πρωτόκολλο FSA και επιβεβαιώνετε ότι δεν υπάρχουν σημάδια τραυματισμού στη σπονδυλική στήλη. Ο ασθενής είναι αξιόπιστος, νηφάλιος, χωρίς περισπασμούς, με φυσιολογικά CSM, και χωρίς πόνο ή ευαισθησία κατά την ψηλάφηση.

Του το αναφέρετε και συμφωνεί. Σηκώνεται και πάει να μαζέψει τα άλογά του.

Παρόλα αυτά, ανησυχείτε για πιθανό τραύμα κεφαλής. Θυμάστε ότι απώλεια ανταπόκρισης — έστω και για λίγο — αποτελεί κριτήριο εκκένωσης. Τον συμβουλεύετε να βγει από την περιοχή και να δει επαγγελματία υγείας. Ευχαριστεί και λέει ότι θα το κάνει.

Παίρνετε χρόνο να σκεφτείτε την εμπειρία. Είστε περήφανοι, αλλά και σοφοί να γνωρίζετε ότι η εμπειρία σας είναι ακόμη περιορισμένη. Έχετε πολλά ακόμη να μάθετε.

Σημείωση: Η μελέτη που υποστηρίζει το πρωτόκολλο έγινε σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Υπάρχουν αποδείξεις ότι EMTs και παραϊατρικοί μπορούν να το εφαρμόσουν σωστά. Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες για WFR ή μη επαγγελματίες.

Πηγή: Case Study: Fall from a Horse

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΡΟΔΟΥ