Συγγραφείς:
Andrew Lockey, Michael Bradfield, Gareth Clegg, Simon Fell, Judy O’Sullivan, Liam Sagi, Robert Tinnion, Steven West, Mark Worrall, Naomi Reeves, Adam Benson Clarke
Δημοσιεύτηκε στις 27 Οκτωβρίου 2025
Αναφορά:
European Resuscitation Council Guidelines 2025 – System Saving Lives. Resuscitation 2025; 215 (Suppl 1):110821.
https://doi.org/10.1016/j.resuscitation.2025.110821
ERC Authors: Semeraro F, Schnaubelt S, Olasveengen TM, Bignami EG, Böttiger BW, Fijačko N, Gamberini L, Hansen CM, Lockey A, Metelmann B, Metelmann C, Ristagno G, van Schuppen H, Thilakasiri K, Monsieurs KG, εκ μέρους της ομάδας ERC Systems Saving Lives Collaborator Group.
Η Αλυσίδα της Επιβίωσης (Chain of Survival)
Η Αλυσίδα της Επιβίωσης είναι μια έννοια που συνοψίζει την πολύπλοκη προσέγγιση των Συστημάτων που Σώζουν Ζωές (Systems Saving Lives). Απευθύνεται σε όλους όσους εμπλέκονται στη φροντίδα αναζωογόνησης — από απλούς πολίτες έως επαγγελματίες υγείας, εκπαιδευτές και φορείς χάραξης πολιτικής.
Η έννοια αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ποικίλους σκοπούς — από την ευαισθητοποίηση του κοινού μέχρι την ενσωμάτωσή της σε εκπαιδευτικά προγράμματα.
Για λόγους απλότητας και συνέπειας, το τετραπλό σχήμα συνδέσμων χρησιμοποιείται από το Resuscitation Council UK.
Σε ειδικές περιπτώσεις ή για συγκεκριμένα κοινά-στόχους, μπορεί να εφαρμοστεί ένα πολυδιάστατο σύστημα αλυσίδας (δηλαδή η βασική Αλυσίδα της Επιβίωσης με πρόσθετα στοιχεία).
Ο Τύπος της Επιβίωσης
Ο Τύπος της Επιβίωσης απεικονίζει το συνολικό σύστημα πίσω από μια επιτυχημένη Αλυσίδα της Επιβίωσης και τους καθοριστικούς παράγοντές της. Αναδεικνύει τη σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ επιστήμης, εκπαίδευσης και εφαρμογής, απαραίτητη για τη βέλτιστη έκβαση.
Οι τρεις αλληλεπιδρώντες παράγοντες είναι:
- Επιστήμη: συνεχής αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων από την International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR) και ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών από το European Resuscitation Council (ERC).
- Εκπαίδευση: εκπαίδευση στην αναζωογόνηση για όλους όσοι ενδέχεται να φροντίσουν ασθενείς με καρδιακή ανακοπή — εκπαίδευση αποτελεσματική, σύγχρονη και βασισμένη σε αποδείξεις.
- Εφαρμογή: λειτουργία μιας αποτελεσματικής Αλυσίδας Επιβίωσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προσαρμοσμένη στις διαθέσιμες πηγές.
Συνηγορία και Πολιτικές Δράσεις
Διεθνείς οργανισμοί, κυβερνήσεις, τοπικές αρχές και συναφείς φιλανθρωπικοί φορείς πρέπει να υποστηρίζουν πολιτικές που αυξάνουν τα ποσοστά επιβίωσης και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μετά από καρδιακή ανακοπή, μέσω:
- Προώθησης ολοκληρωμένων πολιτικών/νομοθεσίας για τη μείωση ανισοτήτων και τη βελτίωση επιβίωσης.
- Εκστρατειών ευαισθητοποίησης όπως World Restart a Heart και Get Trained, Save Lives.
- Υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην ΚΑΡΠΑ για παιδιά, μαθητές και οδηγούς.
- Ενίσχυσης ετοιμότητας στους χώρους εργασίας (π.χ. πρόγραμμα Resus Ready).
- Συνεργασίας με ενδιαφερόμενους φορείς για ενίσχυση της καρδιαγγειακής υγείας και εναρμόνιση πολιτικών ΚΑΡΠΑ.
- Παροχής εκπαίδευσης στην ΚΑΡΠΑ σε μεγάλα αθλητικά ή πολιτιστικά γεγονότα.
Εκπαίδευση Νέων στην ΚΑΡΠΑ
- Όλα τα παιδιά σχολικής ηλικίας πρέπει να εκπαιδεύονται στην ΚΑΡΠΑ ετησίως.
- Η εκπαίδευση πρέπει να ξεκινά γύρω στα 4 έτη, με προοδευτική εξέλιξη:
- Θωρακικές συμπιέσεις στις ηλικίες 10–12,
- Αναπνοές διάσωσης γύρω στα 14,
- Χρήση Απινιδωτή (AEΑ) στις ηλικίες 13–16.
- Τα παιδιά να ενθαρρύνονται να εκπαιδεύουν τουλάχιστον 10 άτομα εντός δύο εβδομάδων, χρησιμοποιώντας take-home kits.
- Η εκπαίδευση πρέπει να επεκτείνεται και στην ανώτερη εκπαίδευση (ιδίως για φοιτητές υγείας και εκπαιδευτικούς).
- Η χρήση τεχνολογιών μάθησης (π.χ. extended reality, serious games, apps) να ενσωματώνεται στα σχολεία.
- Τα Υπουργεία Παιδείας να καθιστούν υποχρεωτική τη διδασκαλία της ΚΑΡΠΑ, με νομοθετική και χρηματοδοτική υποστήριξη.
Αναζωογόνηση σε Περιβάλλοντα με Περιορισμένους Πόρους
- Οι ειδικοί από όλα τα περιβάλλοντα να ερευνούν και να δημοσιεύουν δεδομένα σχετικά με επιδημιολογία και έκβαση της αναζωογόνησης, χρησιμοποιώντας το Utstein reporting template.
- Να λαμβάνονται υπόψη πολιτισμικές και τοπικές ιδιαιτερότητες κατά την εφαρμογή οδηγιών.
- Οι δημοσιεύσεις να περιλαμβάνουν αναφορά στο πλαίσιο πόρων (π.χ. χαμηλό εισόδημα).
- Να αναπτύσσονται ειδικές οδηγίες για περιοχές με περιορισμένους πόρους (π.χ. απομονωμένες ή υπεράκτιες περιοχές).
Κοινωνικά Δίκτυα
- Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έρευνα, εκπαίδευση, επικοινωνία και διάδοση γνώσεων για την ΚΑΡΠΑ.
- Να αξιοποιούνται σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης και προγράμματα εκπαίδευσης με σύντομα, ελκυστικά και διαδραστικά υλικά.
- Να ενθαρρύνεται η άμεση αλληλεπίδραση μέσω Q&A, διαγωνισμών, παιχνιδιών μάθησης.
- Το περιεχόμενο να ελέγχεται από ειδικούς για αποφυγή παραπληροφόρησης.
- Να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα τέτοιων πρωτοβουλιών.
Πρώτοι Ανταποκριτές
- Κάθε σύστημα υγείας πρέπει να διαθέτει πρόγραμμα πρώτων ανταποκριτών.
- Οι εγγεγραμμένοι ανταποκριτές πρέπει να ειδοποιούνται για περιστατικά εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής (OHCA) σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους.
- Τα συστήματα να συνδέονται με μητρώα AEΑ (όπως The Circuit).
- Να εξασφαλίζεται η φυσική ασφάλεια και ψυχολογική υποστήριξη των ανταποκριτών.
- Οι εφαρμογές, όπως το GoodSAM, μπορούν να διευκολύνουν την άμεση ενεργοποίηση ανταποκριτών και απινιδωτών.
- Τα περιστατικά να αναφέρονται στο OHCAO Registry για συνεχή αξιολόγηση ποιότητας.
Ανταπόκριση Υπηρεσιών Έκτακτης Ανάγκης σε Καρδιακή Ανακοπή
- Οι υπηρεσίες ασθενοφόρων πρέπει να αναγνωρίζουν γρήγορα την ανακοπή με τυποποιημένους αλγορίθμους.
- Να εκπαιδεύουν, παρακολουθούν και βελτιώνουν την αναγνώριση OHCA στα τηλεφωνικά κέντρα.
- Να εφαρμόζουν συστήματα πρόσβασης σε απινιδωτές (AEΑ) που είναι ξεκλείδωτοι και εύκολα προσβάσιμοι.
- Όλοι οι πόροι που ανταποκρίνονται σε περιστατικά OHCA πρέπει να διαθέτουν απινιδωτή.
- Να δημιουργούνται ομάδες προνοσοκομειακής κρίσιμης φροντίδας για ενήλικες και παιδιά.
- Να εφαρμόζονται κανόνες τερματισμού αναζωογόνησης (TOR) και στρατηγικές βελτίωσης αποτελεσμάτων.
- Οι τηλεφωνικοί χειριστές να καθοδηγούν τον πολίτη στην παροχή ΚΑΡΠΑ.
Διαχείριση Ενδονοσοκομειακής Καρδιακής Ανακοπής
- Τα νοσοκομεία να διαθέτουν σύστημα ταχείας ανταπόκρισης (RRS).
- Να συμβάλλουν στο National Cardiac Arrest Audit (NCAA).
- Να έχουν πρωτόκολλα για την παρουσία οικογένειας κατά την ΚΑΡΠΑ.
- Να εφαρμόζουν το πλαίσιο “Ten Steps Toward Improving In-Hospital Cardiac Arrest Quality” για ολιστική βελτίωση.
Κέντρα Καρδιακής Ανακοπής
- Οι ενήλικες με μη τραυματική OHCA να μεταφέρονται σε Κέντρο Καρδιακής Ανακοπής, όπου είναι διαθέσιμο.
- Τα συστήματα υγείας να δημιουργούν δίκτυα καρδιακής ανακοπής με κοινά πρωτόκολλα.
Βελτίωση Απόδοσης του Συστήματος
Κάθε οργανισμός ή κοινότητα που αντιμετωπίζει καρδιακή ανακοπή πρέπει να εφαρμόζει στρατηγικές βελτίωσης συστήματος για καλύτερα αποτελέσματα ασθενών.
Επιζώντες και Συνεπιζώντες
- Τα συστήματα υγείας να αναπτύξουν πολιτικές μακροχρόνιας φροντίδας για επιζώντες και συνεπιζώντες.
- Οι φροντιστές να εκπαιδεύονται ώστε να αναγνωρίζουν ανάγκες και να παρέχουν υποστήριξη.
- Οι κυβερνήσεις και οργανισμοί να συνεργάζονται με ομάδες επιζώντων για ενίσχυση της φροντίδας.
- Οι επιζώντες να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση πολιτικής και έρευνας.
Νέες Τεχνολογίες και Τεχνητή Νοημοσύνη (AI)
Η τεχνητή νοημοσύνη και οι ψηφιακές τεχνολογίες υγείας δείχνουν πολλά υποσχόμενες προοπτικές για βελτίωση των αποτελεσμάτων μετά από καρδιακή ανακοπή, αλλά δεν είναι ακόμη έτοιμες για ευρεία κλινική χρήση. Προς το παρόν, η εφαρμογή τους πρέπει να περιορίζεται σε ερευνητικά ή ελεγχόμενα πλαίσια.
Πηγή: Systems saving lives Guidelines
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
