Η σημασία του ΕΚΑΒ σε περιστατικά μαζικών απωλειών
Λίγα σενάρια στην επείγουσα προνοσοκομειακή φροντίδα είναι τόσο περίπλοκα και απαιτητικά όσο τα περιστατικά μαζικών απωλειών (Mass Casualty Incidents – MCI). Πρόκειται για καταστάσεις που υπερβαίνουν τις δυνατότητες του τοπικού ΕΚΑΒ λόγω του αριθμού ή της βαρύτητας των τραυματιών, και απαιτούν ακριβή συντονισμό, ταχεία εκτίμηση και στρατηγική διαχείριση πόρων. Είτε πρόκειται για φυσικές καταστροφές, τροχαία πολλαπλών θυμάτων, επιθέσεις με όπλα είτε τρομοκρατικά χτυπήματα, οι διασώστες παίζουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό του χάους και στη διάσωση ζωών.
Ετοιμότητα: Το κλειδί για αποτελεσματική ανταπόκριση
Η σωστή προετοιμασία αποτελεί τη βάση για κάθε επιτυχημένη διαχείριση MCI. Οι υπηρεσίες ΕΚΑΒ εκπαιδεύονται συστηματικά ώστε να είναι έτοιμες να ανταποκριθούν σε μεγάλης κλίμακας κρίσεις. Η ετοιμότητα περιλαμβάνει:
- Εκπαίδευση στο Σύστημα Διοίκησης Συμβάντων (ICS): Δημιουργεί ένα κοινό και ιεραρχικό πλαίσιο διαχείρισης, εξασφαλίζοντας σαφή επικοινωνία και αποδοτική διάθεση πόρων.
- Εκπαίδευση στην Ταχεία Διαλογή (Triage): Μέθοδοι όπως το START και το JumpSTART (για παιδιά) βοηθούν στη σωστή προτεραιοποίηση των ασθενών ανάλογα με τη βαρύτητα του τραυματισμού.
- Συμφωνίες Αμοιβαίας Συνδρομής: Διευκολύνουν την άμεση αποστολή επιπλέον δυνάμεων από γειτονικές περιοχές.
- Επαρκή αποθέματα υλικών: Τουρνικέ, επιδέσμους, υγρά και φάρμακα πρέπει να είναι διαθέσιμα για μαζική χρήση.
- Ασκήσεις και προσομοιώσεις: Πλήρους κλίμακας, επιτραπέζιες ή διακλαδικές, ώστε να εντοπίζονται κενά και να βελτιώνεται η συνεργασία.
Φάσεις της ανταπόκρισης του ΕΚΑΒ σε περιστατικό μαζικών απωλειών
- Αρχική εκτίμηση και ασφάλεια σκηνής
Οι πρώτες μονάδες αξιολογούν τη φύση του συμβάντος, τον αριθμό θυμάτων και πιθανούς κινδύνους (φωτιά, κατάρρευση, ενεργή απειλή). - Δημιουργία Διοίκησης και Επικοινωνίας
Ο ανώτερος διασώστης αναλαμβάνει ρόλο διοικητή ή συνεργάζεται με υπάρχουσα διοίκηση, διασφαλίζοντας συντονισμό με Κέντρο Επιχειρήσεων, νοσοκομεία, πυροσβεστική και αστυνομία. - Διαλογή και ιεράρχηση θυμάτων
Με τυποποιημένα πρωτόκολλα, οι τραυματίες κατηγοριοποιούνται σε:- Κόκκινο (Άμεση φροντίδα): Κρίσιμα τραύματα που απαιτούν άμεση παρέμβαση.
- Κίτρινο (Καθυστερημένη): Σοβαρά αλλά όχι άμεσα απειλητικά για τη ζωή.
- Πράσινο (Ελαφρά): Ελαφρά τραύματα, περπατούν μόνοι τους.
- Μαύρο (Νεκροί): Τραύματα ασύμβατα με τη ζωή.
- Παροχή επείγουσας φροντίδας και σταθεροποίηση
Προτεραιότητα έχουν οι παρεμβάσεις που σώζουν ζωές: έλεγχος αιμορραγίας, διαχείριση αεραγωγού, ακινητοποίηση σπονδυλικής στήλης. - Μεταφορά και συντονισμός με νοσοκομεία
Οι τραυματίες διανέμονται στρατηγικά ώστε να μην καταρρεύσει καμία δομή υγείας. Οι βαριά τραυματίες σε τραυματολογικά κέντρα, οι υπόλοιποι σε δευτεροβάθμια νοσοκομεία. - Ανάκαμψη και αποδέσμευση δυνάμεων
- Ανασκόπηση και αποτίμηση απόδοσης (debriefing).
- Ψυχολογική υποστήριξη διασωστών.
- Συμπλήρωση υλικών και ανασυγκρότηση για μελλοντικά συμβάντα.
Προκλήσεις για το ΕΚΑΒ σε περιστατικό μαζικών απωλειών
- Περιορισμένοι πόροι ακόμη και σε καλά οργανωμένες υπηρεσίες.
- Δυσκολίες επικοινωνίας σε χαοτικό περιβάλλον.
- Ψυχολογική πίεση και τραύμα στους διασώστες.
- Κίνδυνοι σκηνής (δευτερογενείς εκρήξεις, χημικοί παράγοντες, ενεργοί δράστες).
- Κοινωνική και ΜΜΕ πίεση που μπορεί να περιπλέξει τον συντονισμό.
Το μέλλον της διαχείρισης περιστατικού μαζικών απωλειών από το ΕΚΑΒ
Η τεχνολογία και η εξέλιξη της εκπαίδευσης ενισχύουν συνεχώς τις δυνατότητες:
- Τηλεϊατρική υποστήριξη σε πραγματικό χρόνο από ειδικούς τραύματος.
- Drones & ρομποτικά μέσα για εναέρια επιτήρηση και εκκένωση θυμάτων από επικίνδυνες ζώνες.
- Εκπαίδευση σε τακτική ιατρική & παρατεταμένη φροντίδα πεδίου.
- Συστήματα μαζικής ειδοποίησης που καθοδηγούν τον πληθυσμό και περιορίζουν τον αντίκτυπο.
Συμπέρασμα
Οι διασώστες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της διαχείρισης σε μαζικά θύματα. Η ικανότητά τους να εκτιμούν, να διαχωρίζουν και να σταθεροποιούν θύματα υπό αντίξοες συνθήκες είναι ζωτικής σημασίας για τη διάσωση ζωών. Η συνεχής εκπαίδευση, η επένδυση σε πόρους και η συνεργασία με όλους τους φορείς ασφαλείας διασφαλίζουν ότι το ΕΚΑΒ θα παραμένει έτοιμο για το απροσδόκητο.
Πηγή: EMS in Mass Casualty Incidents: Strategies for Preparedness, Response, and Recovery
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
