Το τουρνικέ είναι ίσως το πιο κρίσιμο εξάρτημα ενός κιτ πρώτων βοηθειών όταν αντιμετωπίζουμε ακατάσχετη αιμορραγία από άκρα. Πρόκειται για έναν σφιχτό ιμάντα που σταματά εντελώς την κυκλοφορία του αίματος σε ένα τραυματισμένο άκρο, προλαμβάνοντας την αιμορραγική καταπληξία και τον θάνατο.
⚠️ Τα τουρνικέ λειτουργούν μόνο σε τραύματα χεριών και ποδιών. Δεν εφαρμόζονται ποτέ σε περιοχές όπως ο τράχηλος.
Η παλιά φήμη του τουρνικέ: Μύθοι και αλήθειες
Η χρήση τουρνικέ καταγράφεται για πρώτη φορά σε πολεμικά πεδία το 1674. Ωστόσο, για πολλές δεκαετίες είχε κακή φήμη. Κατηγορήθηκε – ίσως αδίκως – για ακρωτηριασμούς και εκτεταμένες βλάβες ιστών, συχνά παραβλέποντας ότι οι μολύνσεις και η ίδια η σοβαρότητα των τραυμάτων ήταν η κύρια αιτία των επιπλοκών.
Η εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες για πολλά χρόνια δίδασκε:
-
Πίεση στο τραύμα
-
Ανύψωση του άκρου
-
Τουρνικέ – ως έσχατη λύση
Η σύγχρονη, τεκμηριωμένη ιατρική προσέγγιση, όμως, αποκαθιστά τη φήμη του τουρνικέ.
Πότε εφαρμόζουμε τουρνικέ;
Η εφαρμογή τουρνικέ ενδείκνυται όταν:
-
Η αιμορραγία δεν σταματά με άμεση πίεση και ανύψωση.
-
Δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί σταθερή πίεση, ακόμα κι αν είναι αποτελεσματική.
Αυτό ισχύει τόσο για διασώστες όσο και για πολίτες. Ένας πεζοπόρος που έχει τραυματιστεί πρέπει να συνεχίσει την πορεία για να βρει βοήθεια. Ένας πολυτραυματίας χρειάζεται ελεύθερα χέρια για να αντιμετωπιστούν άλλες επείγουσες ανάγκες.
Είδη τουρνικέ
✅ Combat Application Tourniquet (CAT)
Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο τουρνικέ στο στρατό των ΗΠΑ:
-
Χρησιμοποιεί περιστρεφόμενη λαβή (windlass) για σύσφιξη.
-
Αυτοεφαρμόζεται εύκολα.
-
Προετοιμάζεται εκ των προτέρων, αλλά τότε πρέπει να περαστεί πάνω από το άκρο.
✅ SOFTT (Special Operations Force Tactical Tourniquet)
-
Παρόμοιο με το CAT, αλλά με κούμπωμα που κουμπώνει αντί για τριβής.
-
Ιδανικό για εφαρμογή σε άλλους, όχι τόσο εύκολο στην αυτοεφαρμογή.
✅ SWAT-T
-
Λαστιχένιο, εύκαμπτο, χωρίς windlass.
-
Δεν μπορεί να το εφαρμόσεις μόνος σου, αλλά:
-
Εφαρμόζεται σε μικρά παιδιά και ηλικιωμένους με λεπτά άκρα.
-
Μπορεί να κοπεί στη μέση για χρήση σε δύο τραύματα ή δύο ασθενείς.
-
Κοινά λάθη στη χρήση τουρνικέ
-
Χαλαρή εφαρμογή: Αν δεν είναι τόσο σφιχτό ώστε να προκαλεί έντονη δυσφορία, δεν είναι αποτελεσματικό.
-
Αυτοσχέδια τουρνικέ: Έχουν υψηλό ποσοστό αποτυχίας. Χρησιμοποιείτε πάντοτε εμπορικά τουρνικέ.
-
Αφαίρεση από μη γιατρούς: Δεν αφαιρούμε τουρνικέ πριν ο ασθενής φτάσει στο νοσοκομείο. Υπάρχει θεωρητικός κίνδυνος για βλάβη ιστών, αλλά η αφαίρεση μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερη αιμορραγία.
Σημαντικό: Ένα τουρνικέ μπορεί να μην είναι αρκετό. Μην διστάσετε να εφαρμόσετε δύο ή περισσότερα, ειδικά σε μεγάλα ή παχύσαρκα άκρα.
Συμπέρασμα
Το τουρνικέ είναι εργαλείο ζωής. Η χρήση του δεν είναι πλέον ταμπού. Με την κατάλληλη εκπαίδευση, τη σωστή κρίση και τον απαραίτητο εξοπλισμό, μπορεί να αποτρέψει την απώλεια ζωής σε περιπτώσεις μαζικής αιμορραγίας – είτε στο πεδίο της μάχης, είτε στον δρόμο, είτε στο βουνό.
📌 Φρόντισε να έχεις τουλάχιστον ένα τουρνικέ στο σακίδιο πρώτων βοηθειών σου — και να ξέρεις πώς να το χρησιμοποιήσεις.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Rowe B. Tourniquets in First Aid. Tourniquets in First Aid.
- American College of Emergency Physicians. Tactical Emergency Medicine.
Πηγή: https://www.emergency-live.com/health-and-safety/a-tourniquet-is-one-of-the-most-important-pieces-of-medical-equipment-in-your-first-aid-kit/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
