Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο
Αρχική » Αρθρογραφία και Δράσεις » Ασφάλεια Σκηνής » Πώς η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τους διασώστες

Πώς η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τους διασώστες

Η στέρηση ύπνου υπονομεύει τη λήψη αποφάσεων, την ευεξία και αυξάνει την επιρροή του ρίσκου στους επαγγελματίες και τους ασθενείς

Για πολλούς επαγγελματίες προνοσοκομειακής φροντίδας, η έλλειψη ύπνου δεν είναι μια περιστασιακή ενόχληση. Είναι ένας συνεχής αγώνας που επαναλαμβάνεται σε κάθε 24ωρη βάρδια. Πίσω από την κουρτίνα των σειρήνων και της έντασης, υπάρχει μια σιωπηλή και επώδυνη πραγματικότητα: η μάχη να κρατήσεις τα μάτια ανοιχτά και το μυαλό σε εγρήγορση κατά τις κρίσιμες ώρες της νύχτας, ενώ πρέπει να λάβεις αποφάσεις μέσα σε δευτερόλεπτα και να υπολογίσεις δόσεις φαρμάκων ενώ λειτουργείς με ένα νήμα συνείδησης.

Η συνεχής αυτή στέρηση ύπνου δεν εξαντλεί μόνο σωματικά – πλησιάζει τα όρια της βασανιστικής εμπειρίας. Δημιουργεί στρες, εκθέτει ευάλωτα σημεία και καθιστά τον εγκέφαλο πιο εύκολα επηρεάσιμο, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε καταστάσεις ανάκρισης υπό πίεση. Η σύγκριση είναι σκληρή, αλλά ρεαλιστική. Αυτό σημαίνει να εργάζεσαι στην πρώτη γραμμή της επείγουσας ιατρικής – να μάχεσαι για ζωές, ενώ ταυτόχρονα υπερβαίνεις τα ανθρώπινα όρια αντοχής.

Η ψευδαίσθηση της 24ωρης βάρδιας

Η ιδέα των 24ωρων βαρδιών βασίστηκε στην προσδοκία ότι θα υπάρχει χρόνος ανάπαυσης. Όμως, με την αυξανόμενη πίεση στα συστήματα έκτακτης ανάγκης, η ανάπαυση γίνεται πολυτέλεια. Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές: καταπόνηση των οικογενειακών σχέσεων, μείωση της ικανότητας για συγκέντρωση και λήψη αποφάσεων. Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι πολλοί διασώστες δεν κατανοούν ή δεν εφαρμόζουν βασικές αρχές υγιεινής ύπνου.

Τι συμβαίνει όταν μας λείπει ο ύπνος;

Σύμφωνα με το μοντέλο “Ego Depletion”, όταν ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται, χάνει την ικανότητά του να λειτουργεί αποτελεσματικά – όπως ακριβώς ένας μυς μετά από υπερβολική άσκηση. Ο ύπνος είναι το καύσιμο του εγκεφάλου. Χωρίς αυτόν, μειώνεται η πνευματική ενέργεια, η συγκέντρωση, η ικανότητα ελέγχου παρορμήσεων και η συναισθηματική σταθερότητα.

Η έλλειψη ύπνου υποβαθμίζει τη λεγόμενη εκτελεστική λειτουργία του εγκεφάλου – την ικανότητα συγκέντρωσης, διαχείρισης περισπασμών και αποφυγής ριψοκίνδυνων αποφάσεων. Μελέτες δείχνουν πως η ανεπαρκής προσοχή σχετίζεται άμεσα με αδυναμία στον αυτοέλεγχο. Ακόμα, έχει φανεί πως η κακή ποιότητα ύπνου μειώνει την ικανότητα ενσυναίσθησης των διασωστών.

Τι δείχνουν οι έρευνες για τον εγκέφαλο σε στέρηση ύπνου;

Απεικονιστικές μελέτες δείχνουν ότι η δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό (το κέντρο κρίσης, σχεδιασμού και ηθικής σκέψης) μειώνεται αισθητά χωρίς ύπνο. Αυτό επηρεάζει τη λήψη σωστών αποφάσεων και την ικανότητα αποφυγής επικίνδυνων επιλογών – όπως, για παράδειγμα, το να οδηγήσεις ενώ νυστάζεις ή να κρίνεις σωστά σε επείγον περιστατικό.

Σε άλλη μελέτη, συμμετέχοντες που δεν κοιμήθηκαν για μια νύχτα παρουσίασαν σημαντική μείωση τόσο στην εγρήγορση όσο και στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Ο καφές βελτίωσε μεν την επαγρύπνηση, αλλά δεν βελτίωσε την ικανότητα ανάλυσης και οργάνωσης, ενώ και ο σύντομος ύπνος είχε περιορισμένη θετική επίδραση.

Πολυεπίπεδες συνέπειες της στέρησης ύπνου

1. Ψυχική υγεία και φυσιολογία:
Η έλλειψη ύπνου αυξάνει το άγχος, την κόπωση, τη σύγχυση και την καταθλιπτική διάθεση. Συνοδεύεται από αυξημένη φλεγμονή και ορμονικές διαταραχές, που επηρεάζουν την εγρήγορση, την παρορμητικότητα και τη συναισθηματική ισορροπία.

2. Γνωστική και επιχειρησιακή ικανότητα:
Ο κακός ύπνος επιβραδύνει την αντίληψη, αυξάνει την πιθανότητα ατυχημάτων και υποβαθμίζει την ποιότητα αποφάσεων.

3. Υγεία και βάρος:
Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους δυσχεραίνεται σημαντικά με ανεπαρκή ύπνο, τονίζοντας τη σχέση μεταξύ ύπνου και φυσικής υγείας.

4. Κόπωση στους διασώστες:
Η χρόνια ή κακή ποιότητα ύπνου αυξάνει τη γνωστική και σωματική κόπωση, και αποτελεί σοβαρό επαγγελματικό κίνδυνο.

5. Επίπτωση στον τρόπο ζωής:
Οι διασώστες με έλλειψη ύπνου έχουν μειωμένη σωματική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο τους και είναι πιο ευάλωτοι σε κατάθλιψη και άγχος.

Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τους διασώστες;

Η κατανόηση των επιπτώσεων της στέρησης ύπνου είναι κρίσιμη. Χρειάζονται άμεσες και στοχευμένες παρεμβάσεις:

  • Προγραμματισμένα διαλείμματα για αποκαταστατικό ύπνο στη βάρδια

  • Ορθολογική χρήση καφεΐνης για διατήρηση της εγρήγορσης

  • Επανεξέταση της δομής των βαρδιών για να εξασφαλιστεί χρόνος ανάπαυσης

Η επένδυση στην ψυχική και σωματική υγεία των παρόχων προνοσοκομειακής φροντίδας είναι επένδυση στην ασφάλεια και την ποιότητα της φροντίδας που παρέχουν. Δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαιότητα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

  1. Banks, S., Landon, L. B., Dorrian, J., Waggoner, L. B., Centofanti, S. A., Roma, P. G., & Van Dongen, H. P. (2019). Effects of fatigue on teams and their role in 24/7 operations. Sleep Medicine Reviews, 48, 101216.
  2. Barnes, C. M., Schaubroeck, J., Huth, M., & Ghumman, S. (2011). Lack of sleep and unethical conduct. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 115(2), 169-180.
  3. Baumeister, R. F., Muraven, M., & Tice, D. M. (2000). Ego depletion: A resource model of volition, self-regulation, and controlled processing. Social Cognition, 18(2), 130-150.
  4. Guadagni, V., Cook, E., Hart, C., Burles, F., & Iaria, G. (2018). Poor sleep quality affects empathic responses in experienced paramedics. Sleep and Biological Rhythms, 16, 365-368.
  5. Kaplan, S., & Berman, M. G. (2010). Directed attention as a common resource for executive functioning and self-regulation. Perspectives on Psychological Science, 5(1), 43-57.
  6. Khan, W. A. A., Conduit, R., Kennedy, G. A., & Jackson, M. L. (2020). The relationship between shift-work, sleep, and mental health among paramedics in Australia. Sleep Health, 6(3), 330-337.
  7. Killgore, W. D., Balkin, T. J., & Wesensten, N. J. (2006). Impaired decision making following 49 h of sleep deprivation. Journal of Sleep Research, 15(1), 7-13.
  8. Nilsson, J. P., Söderström, M., Karlsson, A. U., Lekander, M., Åkerstedt, T., Lindroth, N. E., & Axelsson, J. (2005). Less effective executive functioning after one night’s sleep deprivation. Journal of Sleep Research, 14(1), 1-6.
  9. Papatriantafyllou, E., Efthymiou, D., Zoumbaneas, E., Popescu, C. A., & Vassilopoulou, E. (2022). Sleep deprivation: effects on weight loss and weight loss maintenance. Nutrients, 14(8), 1549.
  10. Schnyer, D. M., Zeithamova, D., & Williams, V. (2009). Decision-making under conditions of sleep deprivation: Cognitive and neural consequences. Military Psychology, 21(sup1), S36-S45.
  11. Sharuk, D. N. (2022). No Sleep for the Wicked: A Study of Sleep Deprivation as a Form of Torture. Maryland Law Review, 81(2), 694.
  12. Shriane, A. E., Russell, A. M., Ferguson, S. A., Rigney, G., & Vincent, G. E. (2023). Sleep hygiene in paramedics: What do they know and what do they do? Sleep Health, 6(3), 321-329.
  13. Stepan, M. E. (2019). Testing the role of vigilant attention as a mediating process for cognitive deficits due to sleep deprivation. [Dissertation] Michigan State University. Available from ProQuest Dissertations & Theses Global; Psychology Database.
  14. Sumińska, S., Nowak, K., Łukomska, B., & Cygan, H. B. (2021). Cognitive functions of shift workers: Paramedics and firefighters–an electroencephalography study. International Journal of Occupational Safety And Ergonomics, 27(3), 686-697.
  15. Thompson, K. I., Chau, M., Lorenzetti, M. S., Hill, L. D., Fins, A. I., & Tartar, J. L. (2022). Acute sleep deprivation disrupts emotion, cognition, inflammation, and cortisol in young healthy adults. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 16, 945661.

Πηγή: https://www.ems1.com/paramedic-survival/operating-on-empty-how-sleep-deprivation-impacts-medics

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ