Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο
Αρχική » Αρθρογραφία και Δράσεις » Προνοσοκομειακή Φροντίδα » Τα άρθρα του Διασώστη » Δευτερογενής Εκτίμηση σε Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης

Δευτερογενής Εκτίμηση σε Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης

Επιστημονικά Τεκμηριωμένη Πρακτική για Κλινικούς Επαγγελματίες Υγείας

⚠️ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ:

Μην ξεκινάτε τη δευτερογενή εκτίμηση μέχρι να ολοκληρωθεί η πρωτογενής εκτίμηση και να έχουν ξεκινήσει οι απαραίτητες αναζωογονητικές παρεμβάσεις. Συνεχίστε να παρακολουθείτε την αεραγωγική βατότητα, την αναπνοή, την κυκλοφορία και τη νευρολογική κατάσταση κατά τη διάρκεια της δευτερογενούς εκτίμησης. Εάν προκύψουν απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, επιστρέψτε στην πρωτογενή εκτίμηση.

ΣΚΟΠΟΣ

Η δευτερογενής εκτίμηση αποσκοπεί στη συστηματική, ταχεία αξιολόγηση του ασθενή από την κορυφή έως τα νύχια για τον εντοπισμό τραυμάτων ή συμπτωμάτων ασθένειας, ιδίως όταν τα αίτια των συμπτωμάτων είναι ασαφή.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΣΘΕΝΗ

  • Δώστε πληροφορίες κατάλληλες για την ηλικία, κουλτούρα και γνωστικό επίπεδο του ασθενούς.

  • Αν υπάρχει πιθανότητα τραυματισμού στη σπονδυλική στήλη, εξηγήστε στον ασθενή να αποφύγει την κίνηση.

  • Εξηγήστε τη διαδικασία όσο το επιτρέπει η κατάσταση.

  • Ενθαρρύνετε ερωτήσεις και απαντήστε με σαφήνεια.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

  • Ολοκληρώστε πρώτα την πρωτογενή εκτίμηση.

  • Χρησιμοποιήστε γάντια και κατάλληλο ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό (PPE).

  • Ελέγξτε για ενδείξεις κινδύνου τραυματισμού στη σπονδυλική στήλη.

  • Διατηρήστε ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης σε κάθε στάδιο.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Ακολουθήστε το ακρωνύμιο F-G-H-I-J για την εκτέλεση της δευτερογενούς εκτίμησης:

F = Vital Signs & Οικογενειακή Παρουσία

  • Καταγράψτε ζωτικά σημεία: ΑΠ, σφύξεις, αναπνοές, SpO₂, θερμοκρασία.

  • Εφόσον είναι δυνατόν, επιτρέψτε στην οικογένεια να βρίσκεται κοντά στον ασθενή με συνοδό υποστήριξης.

G = Monitoring & Άνεση (L-M-N-O-P)

L: Εργαστηριακές εξετάσεις (π.χ. αέρια αίματος, γαλακτικό, διασταύρωση ομάδας).
M: Καρδιολογική παρακολούθηση (ρυθμός, ΗΚΓ για αρρυθμίες).
N: Ρινογαστρικός ή στοματογαστρικός σωλήνας, αν ενδείκνυται.
O: Οξυγόνωση – SpO₂, ETCO₂. Διατηρήστε SpO₂ ≥ 94%.
P: Εκτίμηση και διαχείριση πόνου (φάρμακα & μη φαρμακευτικές μέθοδοι).

H = Ιστορικό & Φυσική Εξέταση (MIST & SAMPLE)

MIST:

  • Mechanism of injury (Μηχανισμός τραύματος)

  • Injuries sustained (Τραύματα)

  • Signs/Symptoms before arrival (Συμπτώματα)

  • Treatment (Αντιμετώπιση προνοσοκομειακά)

SAMPLE:

  • Symptoms, Allergies, Medications, Past history, Last intake/output, Events

Ακολουθεί αξιολόγηση κεφαλής έως άκρων:

  • Κεφαλή/Πρόσωπο: Τραύματα, αιμορραγίες, οσμές, νευρολογικές λειτουργίες

  • Τράχηλος: Φλεβική διάταση, κριγμός, τραχειακή απόκλιση

  • Θώρακας: Αναπνευστικοί ήχοι, συμμετρία, μυρμηκασμοί

  • Κοιλιά/Πλευρές: Ευαισθησία, φούσκωμα, εντερικοί ήχοι

  • Πυελική περιοχή/Περινέο: Τραύματα, αιμορραγία, πιθανή τοποθέτηση ουροκαθετήρα

  • Άκρα: Ελέγξτε για ευαισθησία, σφυγμούς, κινητικότητα/αισθητικότητα

I = Έλεγχος Οπίσθιων Επιφανειών

  • Κάντε “log roll” με στήριξη αυχένα και άκρων.

  • Ελέγξτε για τραύματα, μώλωπες, κριγμό.

  • Αν ενδείκνυται, πραγματοποιείται δακτυλική εξέταση ορθού.

  • Αφαιρέστε πίνακα μεταφοράς (spine board) όταν είναι ασφαλές.

J = Συνεχής Επανεκτίμηση (VIPP)

  • Vital signs

  • Injuries & Interventions

  • Primary Survey

  • Pain

ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

  • Καταγράψτε θερμοκρασία, κάντε στοχευμένες εξετάσεις τραυμάτων.

  • Συλλέξτε πρόσθετο ιστορικό.

  • Απορρίψτε αναλώσιμα, αφαιρέστε ΜΑΠ, πλύνετε χέρια.

  • Τεκμηριώστε τα πάντα στο φάκελο ασθενή.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ και ΦΡΟΝΤΙΔΑ

  • Παρακολουθήστε: βατότητα αεραγωγού, αναπνοή, κυκλοφορία, νευρολογική κατάσταση, πόνο, παραγωγή ούρων.

  • Ανάλογα με τα ευρήματα, εφαρμόστε περαιτέρω εξετάσεις, απεικονίσεις, φαρμακευτικές παρεμβάσεις.

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

  • Πλήρης δευτερογενής εκτίμηση

  • Εντοπισμός όλων των τραυμάτων ή παθολογικών σημείων

ΜΗ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

  • Επιδείνωση λόγω καθυστερημένης ή ακατάλληλης παρέμβασης

  • Βλάβες στη σπονδυλική στήλη λόγω κακής ευθυγράμμισης

  • Λανθασμένη προτεραιοποίηση (π.χ. περιφερικά κατάγματα πριν τη σταθεροποίηση της αναπνοής)

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

  • Ζωτικά σημεία

  • Ευρήματα και επεμβάσεις

  • Φαρμακευτική αγωγή

  • Αντιδράσεις ασθενούς

  • Εκπαίδευση και ενημέρωση

  • Αλυσίδα φύλαξης (σε περιπτώσεις που απαιτείται)

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ

  • Ανεπαρκής ρύθμιση θερμοκρασίας: προστασία από υποθερμία

  • Ανοχή απώλειας αίματος χωρίς υπόταση (ιδίως σε βρέφη)

  • Παρακολούθηση fontanel, χρώματος δέρματος, καρδιακής συχνότητας

  • Ζύγιση για προσαρμογή δοσολογιών

  • Διαφορετικά φυσιολογικά όρια ζωτικών σημείων ανά ηλικία

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ

  • Η ύπτια θέση μπορεί να δυσκολεύει την αναπνοή

  • Συχνή ανάγκη για υποστήριξη αυχένα λόγω κύφωσης

  • Μειωμένα αντανακλαστικά πίεσης και αντίδραση σε υπογκαιμία

  • Αυξημένος κίνδυνος για έλκη πίεσης – απαιτείται επένδυση και περιορισμένος χρόνος σε σκληρές επιφάνειες

Βιβλιογραφικές Αναφορές

  1. Alson, R.L., Augustine, J.J. (2020). Chapter 10: Spinal trauma and spinal motion restriction. In R.L. Alson, K.H. Han, J.E. Campbell (Eds.), International trauma life support for emergency care providers (9th ed., pp. 182-208). Hoboken, N.J.: Pearson Education, Inc.
  2. American College of Surgeons (ACS). (2018). Chapter 5: Abdominal and pelvic trauma. In ATLS: Advanced trauma life support: Student course manual (10th ed., pp. 82-101). Chicago: Author.
  3. Giordano, D. (2023). Chapter 7: The child in need of stabilization. In Emergency Nurses Association (ENA), ENPC: Emergency nursing pediatric course: Provider manual (6th ed., pp. 95-116). Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning.
  4. Jamerson, L. (2023). Chapter 5: Initial assessment. In Emergency Nurses Association (ENA), ENPC: Emergency nursing pediatric course: Provider manual. (6th ed., pp. 69-82). Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning.
  5. Joint Commission, The. (2024). National Patient Safety Goals for the hospital program. Retrieved February 6, 2025, from https://www.jointcommission.org/-/media/tjc/documents/standards/national-patient-safety-goals/2024/npsg_chapter_hap_jan2024.pdf
  6. Topjian, A.A. and others. (2020). Part 4: Pediatric basic and advanced life support: 2020 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation, 142(16 Suppl. 2), S469-S523. doi:10.1161/CIR.0000000000000901 Retrieved February 6, 2025, from https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000000901

Clinical Review: Justin J. Milici, MSN, RN, CEN, CPEN, CPN, TCRN, CCRN, FAEN

Published: March 2025

Πηγή: https://elsevier.health/en-US/preview/emergency-secondary-assessment

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ