Κινηματική του Τραύματος – Επιπλοκές τραύματος – Πρόληψη Τραύματος (Μέρος Τρίτο)

Κινηματική του Τραύματος 

 Η ενσωμάτωση των αρχών της κινηματικής του τραύματος στην εκτίμηση του τραυματία είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορεί να γίνει αξιολόγηση της πιθανότητας ύπαρξης σοβαρών ή απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων.

 Η κατανόηση της ανταλλαγής ενέργειας που συντελείται με το ανθρώπινο σώμα τη στιγμή της σύγκρουσης βοηθά στο να υποπτευθεί έως και το 95%  των πιθανών κακώσεων. Η γνώση της κινηματικής καθιστά εφικτή την αναγνώριση και κατάλληλη αντιμετώπιση των κακώσεων που δεν είναι ευδιάκριτες. Αν δεν τεθεί η υποψία αυτών των κακώσεων, αν δεν εντοπιστούν και άρα δεν αντιμετωπιστούν, θα αυξήσουν σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα του τραύματος ^[1].

 

 Η ενέργεια δεν μπορεί ούτε να δημιουργηθεί, ούτε να καταστραφεί, αλλά μπορεί μόνο να μετασχηματιστεί σε κάποια άλλη μορφή ενέργειας. Η κινητική ενέργεια ενός αντικειμένου, που είναι συνάρτηση της ταχύτητας και της μάζας( βάρους) του, μεταφέρεται σε ένα άλλο αντικείμενο κατά την επαφή μεταξύ τους.Μάλιστα, από τους δύο αυτούς παράγοντες πολύ σημαντικότερος είναι η ταχύτητα, καθώς η κινητική ενέργεια ορίζεται το πηλίκο του τετραγώνου της ταχύτητας επί το μισό της μάζας ενός αντικειμένου  (ΚΕ=1/2M*V2).

 

 Η βλάβη που θα υποστεί ένα αντικείμενο ή ιστός του σώματος που δέχεται μια πρόσκρουση δεν εξαρτάται μόνο από την ποσότητα της κινητικής ενέργειας, αλλά επίσης και από την ικανότητα του αντικειμένου ή του ιστού να ανεχτεί τις δυνάμεις που του ασκούνται ^[1] .

 

   Αμβλύ τραύμα

 

• Το αμβλύ τραύμα συχνά συνδέεται με αυτοκινητιστικές συγκρούσεις (MCVs), βιαιοπραγίες και πτώσεις. Ο τύπος και η πιθανότητα κάκωσης εξαρτώνται από την κατεύθυνση της σύγκρουσης: μετωπική, πλευρική, οπίσθια, περιστροφική, υπό γωνία ή ανατροπή.
• Η προστασία που παρέχει ένα όχημα μειώνεται όταν ο επιβάτης εκτινάσσεται από αυτό.
• Οι προστατευτικές συσκευές που απορροφούν ενέργεια είναι πολύ σημαντικές. Οι συσκευές αυτές περιλαμβάνουν τη ζώνη ασφαλείας, τους αερόσακους, τους κινητήρες που γλιστρούν κάτω από την καμπίνα των επιβατών σε περίπτωση σύγκρουσης και τα εξαρτήματα του αυτοκινήτου που απορροφούν ενέργεια (προφυλακτήρες, συμπίεσμα τιμόνια, ταμπλό και κράνη). Οι φθορές που έχουν υποστεί τα οχήματα και η κατεύθυνση της σύγκρουσης βοηθούν να αναγνωριστούν οι επιβαίνοντες με τη μεγαλύτερη πιθανότητα τραυματισμού.
• Οι κακώσεις των πεζών ποικίλλουν ανάλογα με το ανάστημα του θύματος και το τμήμα του σώματός του που ήρθε σε άμεση επαφή με το όχημα ^[1] .

Πτώσεις

• Η σοβαρότητα της κάκωσης επηρεάζεται από τη απόσταση που διένυσε το θύμα μέχρι την πρόσκρουση.
• Η σοβαρότητα της κάκωσης επηρεάζεται επίσης από την ικανότητα απορρόφησης ενέργειας που διαθέτει η επιφάνεια πάνω στην οποία προσγειώθηκε το θύμα στο τέλος της πτώσης (π.χ. τσιμέντο συγκριτικά με μαλακό χιόνι).
• Το τμήμα του σώματος που προσέκρουσε πρώτο και η πορεία της ανταλλαγής ενέργειας μέσα στο σώμα του θύματος έχουν μεγάλη σημασία. Μια πτώση ή ένα άλμα από ύψος που καταλήγει στην προσγείωση του ατόμου με τα πόδια ή την κεφαλή ονομάζεται «αξονική φόρτιση» επειδή η ενέργεια  κατά τη πρόσκρουση εφαρμόζεται στα οστά του άξονα του σώματος.
• Κατάγματα των κάτω άκρων και της σπονδυλικής στήλης συνδέονται με άτομα που προσγειώνονται με τα πόδια.
• Τραύματα της κεφαλής και της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκύψουν από αξονική φόρτιση στη κεφαλή π.χ. κατάδυση σε μια πισίνα ^[1] .

 

  Διατιτραίνον Τραύμα

• Ένα διατιτραίνον Τραύμα προκύπτει όταν υπάρχει μόνο ένα τραύμα εισόδου, το αντικείμενο περνάει πλήρως μέσα από το σώμα, οδηγώντας τόσο σε ένα τραύμα εισόδου όσο και σε ένα τραύμα εξόδου.
• Στο διατιτραίνον τραύμα, οι κακώσεις προκαλούνται καθώς οι ιστοί συνθλίβονται και διαχωρίζονται κατά τη πορεία του διατιτραίνοντος αντικειμένου.
• Η ενέργεια ποικίλλει ανάλογα με τον πρωτογενή παράγοντα που προκαλεί τον τραυματισμό:

Χαμηλή ενέργεια – τέμνοντα όργανα χειρός

Ενδιάμεση ενέργεια – τα περισσότερα όπλα χειρός

Υψηλή ενέργεια – τυφέκια και τυφέκια εφόδου

• Η απόσταση του θύματος από τον δράστη και τυχόν αντικείμενα τα οποία διαπέρασε η σφαίρα θα επηρεάσουν την ποσότητα της ενέργειας την στιγμή της πρόσκρουσης με το σώμα, άρα και την ενέργεια που διατίθεται για διάχυση μέσα στον τραυματία και η οποία προκαλεί τις κακώσεις.
• Η πιθανότητα πρόκλησης απειλητικών για τη ζωή προβλημάτων εξαρτάται από τα όργανα που γειτνιάζουν με την πορεία του διατιτραίνοντος αντικειμένου.
• Η πορεία του διατιτραίνοντος αντικειμένου μπορεί να προσδιοριστεί με βάση το τραύμα εισόδου και το τραύμα εξόδου ^[1] .

Επιπλοκές τραύματος

Οι επιπλοκές μπορεί να είναι απρόβλεπτες ή προβλέψιμες και αναστρέψιμες ή μη αναστρέψιμες. Σε κάθε περίπτωση δυσκολεύουν και καθυστερούν την επούλωση ενός τραύματος. Παρακάτω αναφέρονται οι πιο συνήθεις επιπλοκές ^[17] .

Ο κίνδυνος για την ανάπτυξη σηπτικής φλεγµονής σε ένα τραύµα είναι 50100 φορές µεγαλύτερος όταν ο αριθµός των µικροβίων υπερβαίνει τα 10% κατά γραµµάριο στερεής ουσίας. Αυτό βέβαια ισχύει µόνο για τις απλές µολύνσεις, ενώ στις µικτές ή στις µολύνσεις µε β-αιµολυτικό στρεπτόκοκκο, η φλεγµονή αναπτύσσεται µε πολύ λιγότερα µικρόβια.  Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως η σύγκλειση ενός τραύµατος δεν εξαρτάται τόσο από το χρόνο που έχει µεσολαβήσει από το τραυµατισµό, αλλά κυρίως από τον αριθµό των µικροβίων που έχουν αναπτυχθεί σ’ αυτό.  Η ελάττωση του αριθµού των µικροβίων επιτυγχάνεται µε χειρουργικό καθαρισµό, µε αφαίρεση, δηλαδή των ξένων σωµάτων και των νεκρωµένων ιστών, µε πλύση του τραύµατος µε µεγάλη πίεση και µε φάρµακα, όπως είναι τα αντιβιοτικά ^[17] .

Η βλαπτική ενέργεια των ξένων σωµάτων στην επούλωση ελαττώνουν σηµαντικά τον αριθµό των µικροβίων που προκαλούν µόλυνση. Ξένα σώµατα όµως δεν θεωρούνται µόνο τα ορατά ή έστω τα µικροσκοπικά και αόρατα µε γυµνό µάτι σώµατα που ρυπαίνουν ένα τραύµα, αλλά ακόµη και τα ράµµατα, τα πλέγµατα, οι διάφορες προθέσεις αλλά και οι παροχετεύσεις θεωρούνται και δρουν σαν ξένα σώµατα που ανεβάζουν τουλάχιστον κατά 1.000 φορές τον επικίνδυνο για την πρόκληση µόλυνσης, αριθµό των µικροβίων. Η αντιµετώπιση συνίσταται στην αφαίρεση του µεγαλύτερου αριθµού ξένων σωµάτων µε χειρουργικό καθαρισµό ή µε πλύση µε πίεση, τη γρήγορη αφαίρεση των ραµµάτων και των παροχετεύσεων, και την αφαίρεση των προθέσεων, όταν τα αντιβιοτικά δεν µπορούν να ελέγξουν τη µόλυνση ^[17] .

Οι νεκροί ιστοί, εκτός από το καλό θρεπτικό υπόστρωµα που παρέχουν στον πολλαπλασιασμό των µικροβίων, αναστέλλουν και τις φαγοκυτταρικές ικανότητες των λευκών αιµοσφαιρίων. Ο καλύτερος δε τρόπος για την αφαίρεση των ιστών αυτών είναι πάλι ο χειρουργικός καθαρισμός.

Η τοπική ισχαιµία των ιστών αφορά στους ιστούς εκείνους που η αιμάτωσή τους είναι ικανοποιητική για τη διατήρησή τους, αλλά δεν επαρκεί για την προστασία τους από ενδεχόµενη µόλυνση, διότι αφενός παραβλάπτεται η ικανότητα του οργανισµού να µεταφέρει, μέσω της κυκλοφορία, τις απαραίτητες ποσότητες ανοσοκατασταλτικών και αφετέρου, διότι η υποξαιµία αναστέλλει τη λειτουργικότητα των λευκών αιµοσφαιρίων. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και οι ιστοί που έχουν υποστεί κάκωση από θλαστικά όργανα ^[1] .

Τα αιµατώµατα όπως και οι νεκροί χώροι που δηµιουργούνται σε ένα τραύµα µεγαλώνουν κατά πολύ τον κίνδυνο µόλυνσης, αλλά και η θεραπευτική αντιµετώπιση τους όµως, σε ράµµατα ή κοινές παροχετεύσεις, για τη σύγκλειση ή την παροχέτευσή τους, επισύρουν ακριβώς τους ίδιους κινδύνους για µόλυνση.

Η βλαπτική δράση του ολιγαιµικού shock οφείλεται, κυρίως στην τοπική ισχαιµία, που είναι αποτέλεσµα της συστηµατικής ολιγαιµίας, αλλά και της αντανακλαστικής υποκλοπής ποσότητας αίµατος από όργανα δευτερευούσης σηµασίας προς διαφύλαξη άλλων πλέον ζωτικών οργάνων. Αποτέλεσµα της τοπικής αυτής ισχαιµίας είναι η έκπτωση των κυτταρικών και των χηµικών µηχανισµών αντιστάσεως του οργανισµού, ενώ η ταχεία αποκατάσταση του όγκου του κυκλοφορούντος αίµατος αποτελεί τη θεραπεία εκλογής του συνδρόµου αυτού ^[17] .

Πρόληψη Τραύματος

Καθώς πολλές τραυματικές βλάβες μπορούν να προληφθούν,  μία  από τις πιο σημαντικές διαστάσεις της Νοσηλευτικής του τραύματος είναι η πρόληψη. Είναι απαραίτητο να διδαχθούμε όλοι οι νοσηλευτές δεξιότητες ασφαλείας για τη πρόληψη των κακώσεων στη ζωή μας, στις ζωές των οικείων μας και στη κοινωνία στο σύνολό της. Οι νοσηλευτές μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος και ενός υγιέστερου πληθυσμού ^[18] .

Η Επιτροπή Πρόληψης και Ελέγχου Τραυμάτων (Committee of Injury Prevention and Control) κάνει τις ακόλουθες συστάσεις για την προώθηση της πρόληψης των τραυμάτων.

Ενίσχυση των συστημάτων διαχείρισης τραύματος, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός εθνικού δικτύου ελέγχου των εκ προθέσεως τραυμάτων.

Ενίσχυση της έρευνας στον τομέα της βιοτεχνολογίας και της κινηματικής του τραύματος όσον αφορά σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου.

Ενίσχυση της έρευνας στον τομέα παθοφυσιολογίας και αποκατάστασης.

Ανάπτυξη ενιαίας εθνικής πολιτικής  για την οπλοκατοχή και την πρόληψη πρόκλησης τραύματος από πυροβόλα όπλα.

Εξουσιοδότηση της Διεύθυνσης Πόρων και Υπηρεσιών ανάπτυξης συστημάτων φροντίδας τραύματος, καθώς και της έρευνας των αποτελεσμάτων τους. Το ιδανικό είναι οι κακώσεις πρωτίστως να προλαμβάνονται, εξαλείφοντας έτσι την ανάγκη αντιμετώπισής τους. Η πρόληψη μιας κάκωσης γλιτώνει τον ασθενή και την οικογένειά του από ταλαιπωρία και οικονομική επιβάρυνση. Το Εθνικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Κακώσεων (National Center for Injury Prevention and Control/NCIPC) εκτιμά ότι:

• 1 δολάριο που ξοδεύεται για αγορά κρανών ποδηλάτου εξοικονομεί 29 δολάρια.
• 1 δολάριο που ξοδεύεται για αγορά ανιχνευτών καπνού εξοικονομεί 69 δολάρια.
• 1 δολάριο που ξοδεύεται για αγορά παιδικών καθισμάτων αυτοκινήτου εξοικονομεί 32 δολάρια.
• 1 δολάριο που ξοδεύεται για τη σχεδίαση κεντρικών και πλευρικών γραμμών στους δρόμους εξοικονομεί 3 δολάρια μόνο από ιατρικά έξοδα.
• 1 δολάριο που ξοδεύεται για τη λειτουργία κέντρου δηλητηριάσεων εξοικονομεί 7 δολάρια από ιατρικά έξοδα.
• Ένα πρόγραμμα διανομής ανιχνευτών καπνού στην Οκλαχόμα μείωσε τους τραυματισμούς που σχετίζονται με εγκαύματα κατά 80%.

Ο στόχος των προγραμμάτων πρόληψης κακώσεων είναι να τροποποιήσουν τις γνώσεις, τη στάση και τη συμπεριφορά ενός συγκεκριμένου τμήματος της κοινωνίας. Η ελπίδα είναι ότι οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά θα είναι μακροπρόθεσμη. Αυτός ο στόχος είναι δύσκολος αλλά όχι και αδύνατος. Τα προγράμματα πρόληψης τραύματος πρέπει να σχεδιάζονται και να αξιολογούνται σύμφωνα με τα ακόλουθα ^[19] .

1. Συλλογή δεδομένων που αφορούν σε τραυματικές κακώσεις.
2. Ανάλυση των δεδομένων.
3. Αναγνώριση συγκεκριμένων συμπεριφορών – προβληματισμοί.
4. Καθορισμός πληθυσμού στόχου.
5. Αναγνώριση των χαρακτηριστικών του πληθυσμού.
6. Ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης (π.χ. κόστος- αποτελεσματικότητα).
7. Εφαρμογή ενός σχεδίου πρόληψης.
8. Αξιολόγηση αλλαγών συμπεριφοράς στον πληθυσμό – στόχο.

Τα προγράμματα δημόσιας υγείας έχουν υιοθετήσει την ορολογία: πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής πρόληψη.

Η πρωτογενής πρόληψη στοχεύει στην αποφυγή της κάκωσης πριν αυτή συμβεί. Σε αυτήν περιλαμβάνονται εκπαιδευτικά προγράμματα που βοηθούν στην ελαχιστοποίηση επικίνδυνων συμπεριφορών και η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού. Η χρήση ζωνών ασφαλείας, η εγκατάσταση αερόσακων και η ενίσχυση των νόμων που αφορούν τη χρήση παιδικών καθισμάτων ασφαλείας..

Η δευτερογενής πρόληψη αφορά τις πράξεις που λαμβάνουν χώρα προκειμένου να αποφευχθεί η επιδείνωση μιας οξείας κάκωσης από τη στιγμή που έχει ήδη συμβεί. Π.χ. αποτροπή εμφάνισης υποξαιμίας ή υπότασης μετά από τραυματική εγκεφαλική κάκωση, ή διόρθωσή τους εάν έχουν ήδη εμφανιστεί.

Η τριτογενής πρόληψη στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των θανάτων και της μακροπρόθεσμης αναπηρίας λόγω κάκωσης (ή ασθένειας), αφού αυτή έχει ήδη συμβεί. Η ενθάρρυνση της διατήρησης καλής φυσικής κατάστασης, ο σχεδιασμός συστημάτων καυσίμων για αυτοκίνητα που δεν αναφλέγονται μετά την πρόσκρουση και η ανάπτυξη υπηρεσιών επείγουσας ιατρικής βοήθειας υψηλής ποιότητας στοχεύουν στην ταχύτερη ανάρρωση των ατόμων που έχουν υποστεί κάκωση.

Για να είναι επιτυχημένο ένα πρόγραμμα πρόληψης των τραυμάτων, πρέπει να χρησιμοποιούνται εκπαιδευτικές, νομοθετικές και τεχνολογικές αλλαγές ^[19] .

 

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ