Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο
Αρχική » Αρθρογραφία και Δράσεις » Προνοσοκομειακή Φροντίδα » Τα άρθρα του Διασώστη » Υποστήριξη και φροντίδα ειδικών και ευάλωτων πληθυσμών

Υποστήριξη και φροντίδα ειδικών και ευάλωτων πληθυσμών

Στρατηγικές για τη διαχείριση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ψυχιατρικών περιστατικών και ασθενών με ειδικές ανάγκες

Στην καθημερινή πράξη, οι διασώστες και οι πρώτοι ανταποκριτές έρχονται αντιμέτωποι με ασθενείς που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες ή έχουν ειδικές ανάγκες. Σε διαδικτυακή συνεδρία του EMS World Expo, οι Suh Hughart (παραϊατρικός, εκπαιδευτής EMS), Dr. Drew A. Anderson (PhD, καθηγητής πανεπιστημίου και EMT) και Capt. Skyler Phillips (Πυροσβεστική Υπηρεσία Chattanooga, Tennessee) ανέλυσαν τρεις ιδιαίτερα απαιτητικές κατηγορίες περιστατικών:

  1. Θύματα εμπορίας ανθρώπων

  2. Ψυχικά/συναισθηματικά διαταραγμένοι ασθενείς

  3. Ασθενείς με ειδικές ανάγκες

1. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι διασώστες για την εμπορία ανθρώπων

Η εμπορία ανθρώπων είναι η εκμετάλλευση ατόμου μέσω βίας, απάτης ή εξαναγκασμού.

Διακρίνεται σε:

  • Σεξουαλική εκμετάλλευση: εμπορική σεξουαλική πράξη υπό απάτη/βία/εξαναγκασμό. Όποιος/όποια είναι κάτω των 18 ετών και εμπλέκεται, θεωρείται αυτομάτως θύμα.

  • Εργασιακή εκμετάλλευση: καταναγκαστική εργασία χωρίς σεξουαλικό χαρακτήρα.

  • Οικιακή δουλεία: ειδική μορφή εργασιακής εκμετάλλευσης, συνήθως μετανάστες χωρίς χαρτιά, κατακράτηση διαβατηρίων, ψυχολογική/σωματική κακοποίηση.

📊 Στοιχείο-κλειδί: Το 68,3% των θυμάτων είχε επαφή με επείγουσες υπηρεσίες ενώ ήταν ακόμη υπό καθεστώς εμπορίας.

Πληθυσμοί υψηλού κινδύνου

  • Παιδιά σε ιδρύματα ή σε αναδοχή

  • Άστεγοι έφηβοι

  • Θύματα προηγούμενης κακοποίησης

  • Οικονομικά ευάλωτοι

  • Μετανάστες χωρίς χαρτιά

  • Γυναίκες και παιδιά χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον

  • Θύματα φυσικών καταστροφών

Σχεδόν το 46% των θυμάτων γνώριζε τον διακινητή του.

Πλεονέκτημα Πρώτων Ανταποκριτών

Οι διασώστες έχουν μοναδική πρόσβαση:

  • Γίνονται δεκτοί μέσα στο σπίτι

  • Βλέπουν το περιβάλλον του ασθενή

  • Έχουν χρόνο για ατομική επαφή κατά τη διακομιδή

  • Αντιλαμβάνονται στοιχεία που κανείς άλλος επαγγελματίας υγείας δεν βλέπει

Σημάδια/«Red Flags»

  • Έτοιμες/«σενάριο» απαντήσεις

  • Ασυνέπεια στην ιστορία

  • Φαίνεται ντροπιασμένος, κακοσιτισμένος, εξαντλημένος

  • Σημάδια σωματικής κακοποίησης

  • Τατουάζ/«branding»

  • Φτωχές συνθήκες διαβίωσης (πολλοί σε μικρό χώρο)

  • Δεν έχει έγγραφα ταυτότητας

  • Δεν ξέρει πού βρίσκεται

  • Συνοδεύεται στενά/ελέγχεται από τρίτο πρόσωπο

Ενέργειες σε πιθανό θύμα

✅ Χρησιμοποίησε ήρεμη, καθαρή επικοινωνία στο ύψος των ματιών
✅ Διατήρησε υπομονή – με τραυματο-κεντρική προσέγγιση
✅ Απομάκρυνε το άτομο από τον «συνοδό» του
✅ Ενημέρωσε άμεσα τις αρχές/εθνική γραμμή βοήθειας
✅ Μετέφερε σε νοσοκομείο με κοινωνικό λειτουργό
✅ Τεκμηρίωσε πλήρως την κλινική εικόνα και τα σημάδια

❌ Μην χρησιμοποιείς όρους όπως «κακοποιητής» ή «ένοχος»
❌ Μην πιέζεις για περισσότερες πληροφορίες
❌ Μην κατηγορείς ή δείχνεις κριτική διάθεση
❌ Μην προσπαθείς να γίνεις «ήρωας»

2. Ψυχικά και συναισθηματικά διαταραγμένα άτομα (EDP)

Ένα EDP (Emotionally Disturbed Person) είναι οποιοσδήποτε βρίσκεται σε συναισθηματική κρίση που επηρεάζει το συμβάν — είτε είναι ο ίδιος ο ασθενής, είτε παρευρισκόμενος.

📊 1 στους 6 ανθρώπους έχει διαγνωσμένη ψυχική νόσο.

Ο Dr. Anderson τόνισε: «Η συναισθηματική φροντίδα είναι εξίσου σημαντική με την ιατρική φροντίδα στο Σύστημα Προνοσοκομιεακής Φροντίδας.»

Πρακτικές συμβουλές

  • Μην το παίρνεις προσωπικά. Το «ξεσπάσμα» δεν απευθύνεται σε εσένα.

  • Ρώτα απλά: «Τι μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω;»

  • Μην υπόσχεσαι ψέματα. Αν δεν μπορείς να λύσεις το πρόβλημα, εξήγησε τι ΜΠΟΡΕΙΣ να κάνεις (π.χ. «Μπορούμε να σε πάμε γρήγορα στο νοσοκομείο»).

  • Να δείχνεις ειλικρινές ενδιαφέρον. Αν δεν μπορείς, κάνε διάλειμμα. Η αδιαφορία φαίνεται.

Ψυχολογικές τεχνικές αποφόρτισης

  • ΠΟΤΕ μην λες “Ηρέμησε” – χειροτερεύει.

  • Breathing: καθοδήγησε σε αργές αναπνοές κοιλιάς.

  • Grounding: βοήθησέ τον να ονομάσει 5 πράγματα που βλέπει/ακούει/αισθάνεται.

  • ARRRT:

    • Αποδοχή

    • Μείωση ερεθισμάτων

    • Καθησυχασμός

    • Ανάπαυση

    • Ήπια συζήτηση / Καθησυχαστική λεκτική παρέμβαση

    (Acceptance, Reduce stimuli, Reassure, Rest, Talk down.)

3. Ασθενείς με ειδικές ανάγκες

Σύμφωνα με τον Capt. Phillips: «Το 20% του πληθυσμού ζει με κάποια αναπηρία. Η πιθανότητα να χρειαστούν υπηρεσίες πρώτης απόκρισης είναι μεγάλη. Πρέπει να ξέρουμε πώς να επικοινωνούμε.»

Ενδείξεις ειδικών αναγκών

  • Ασταθές βάδισμα, αδέξιες κινήσεις

  • Μονότονη/χαμηλή/πολύ δυνατή φωνή

  • Ηχολαλία (επαναλαμβάνει λέξεις/φράσεις)

  • Ακατάλληλο ντύσιμο για τον καιρό

  • Επαναλαμβανόμενες κινήσεις («stimming»: χτύπημα χεριών, κούνημα, περιστροφή)

  • Έλλειψη βλεμματικής επαφής

  • Δυσκολίες αυτοφροντίδας

Επικοινωνία

  • Χρησιμοποίησε “people-first” language (π.χ. «άτομο με αυτισμό», όχι «αυτιστικός»).

  • Δώσε σαφείς οδηγίες – μην υποθέτεις ότι καταλαβαίνουν υπονοούμενα.

  • Μία ερώτηση τη φορά.

  • Πρόσφερε εναλλακτικούς τρόπους απάντησης (δείξε, γράψε).

  • Χρησιμοποίησε τη μέθοδο “First/Then” (π.χ. «Πρώτα θα μπεις στο ασθενοφόρο, μετά μπορείς να δεις βίντεο στο YouTube»).

Τεχνικές αποφόρτισης

  • Βοήθησε στο executive function (δώσε επιλογές με σαφήνεια).

  • Χρησιμοποίησε social stories (απλά σενάρια καθημερινότητας).

  • Διαθέσιμα sensory kits: LEGO, αυτοκόλλητα, χρωμοσελίδες, μικρά παιχνίδια ασθενοφόρων.

🔑 Κύριο μήνυμα

Οι ευάλωτοι πληθυσμοί — θύματα εμπορίας, άτομα με ψυχικές διαταραχές, ασθενείς με αναπηρία — απαιτούν ειδικές δεξιότητες επικοινωνίας και φροντίδας.
Ο ρόλος των διασωστών είναι μοναδικός: μπορούν να αναγνωρίσουν, να προστατεύσουν και να δώσουν την πρώτη ουσιαστική ευκαιρία βοήθειας.

Πηγή: Supporting and caring for special needs and at-risk populations

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ