Τραύματα από Έκρηξη σε Παιδιά: Η Αθέατη Καταστροφή του Πολέμου

1 στα 6 παιδιά ζει σε εμπόλεμη ζώνη — εκτεθειμένο σε εκρηκτικούς μηχανισμούς, ενεργούς ή μη (UXO – UneXploded Ordnance). Το τίμημα είναι βαρύ. Έρευνα του Hargrave et al. (2019) σε περισσότερες από 70 μελέτες κατέδειξε πως η θνητότητα από τραύματα έκρηξης σε παιδιά αγγίζει το 8%.

Από τη Συρία και τη Γάζα, έως την Ουκρανία και το Αφγανιστάν, τα παιδιά συνεχίζουν να πεθαίνουν, είτε ως άμεσοι στόχοι είτε ως παράπλευρες απώλειες.

---

Τα στατιστικά της φρίκης

📌 Αφγανιστάν, 2009–2016:

• 3.746 παιδιά σκοτώθηκαν

• 7.904 τραυματίστηκαν από εκρηκτικούς μηχανισμούς

• Το 76% ήταν αγόρια

• Οι περισσότεροι είχαν πολλαπλές κακώσεις, κυρίως σε κάτω άκρα, πυελική χώρα, κεφαλή και αυχένα

• Θνητότητα: 7,8%, δηλαδή υπερδιπλάσια σε σχέση με τους Αμερικανούς στρατιώτες της ίδιας σύρραξης (3%)

---

Περιστατικά που σημάδεψαν τον πλανήτη

---

Η φυσική της έκρηξης

Χαμηλής Ισχύος (Low-order)

Π.χ. πυρίτιδα, αυτοσχέδιοι σωλήνες. Δεν προκαλούν κύμα πίεσης αλλά τραυματισμούς από θερμότητα και θραύσματα.

Υψηλής Ισχύος (High-order)

Π.χ. C4, TNT, νιτρογλυκερίνη. Παράγουν υπερηχητικό κύμα υπερπίεσης και τεράστια θερμική ενέργεια.

⚠️ Οι τραυματισμοί από HE εκρηκτικά είναι πιο φονικοί και πολύπλευροι.

Κλειστοί χώροι = μεγαλύτερος κίνδυνος

Η ανάκλαση του κύματος σε τοίχους, οροφές και σκληρές επιφάνειες πολλαπλασιάζει την ισχύ και τη διάρκεια του τραύματος.

---

Οι 5 τύποι τραύματος από έκρηξη

1. Πρωτογενές Τραύμα

 

Αφορά αερογεμάτα όργανα: αυτιά, πνεύμονες, έντερο.

• Blast ear: αιμορραγία αυτιού, εμβοές, ιλίγγος.
  ➜ 25/30 παιδιών στην Οκλαχόμα είχαν ρήξη τυμπάνου.

• Blast lung: δύσπνοια, βήχας, αιμόπτυση, κυάνωση.
  ➜ Μπορεί να εξελιχθεί έως 48 ώρες μετά.
  ➜ Απαιτείται προστατευτικός αερισμός, με προσοχή σε PEEP λόγω κινδύνου πνευμοθώρακα.

• Blast brain: μικροαγγειακές βλάβες, διάχυτη αξονική κάκωση.
  ➜ Κρίσιμη η πρόληψη δευτερογενούς κάκωσης: υποξία, υπόταση, υπογλυκαιμία, υπερθερμία.

• Blast eye: ύφαιμα, αιμορραγίες αμφιβληστροειδούς, ρήξη βολβού.

• Blast bowel: ισχαιμία, πιθανή καθυστερημένη ρήξη έως και 5 ημέρες μετά.
  ➜ Συμπτώματα: κοιλιακό άλγος, ναυτία, υποογκαιμία, αίμα από ορθό ή στόμα.

2. Δευτερογενές Τραύμα

 

 

 

Οφείλεται σε θραύσματα που εκτοξεύονται με ταχύτητα.

• Συχνότερη αιτία θανάτου.

• Π.χ. μεταλλικά σφαιρίδια, γυαλιά, υπολείμματα βομβών.

• Απαιτείται εμβολιασμός κατά ηπατίτιδας B και αντιβιοτικά.

• Κίνδυνος μόλυνσης: μην κλείνετε άμεσα το τραύμα – 80% πιθανότητα λοίμωξης με πρωτογενές συρραφή.

3. Τριτογενές Τραύμα

 

Το σώμα εκτοξεύεται και χτυπά με δύναμη.

• Κλειστές ΚΕΚ, κατάγματα, εξαρθρώσεις.

• Ταχύτητα πρόσκρουσης 28 km/h έχει 50% πιθανότητα θανάτου.

4. Τεταρτογενές Τραύμα

 

 

 

• Εισπνοή τοξικών, ραβδομυόλυση, επιδείνωση άσθματος.

• Ψυχολογικά τραύματα: PTSD, άγχος, κατάθλιψη.

5. Πενταδικό Τραύμα (Quinary)

 

 

• Από “βρώμικες βόμβες” – χημική/ραδιενεργή μόλυνση.

• Προκαλεί υπερφλεγμονώδη αντίδραση.

---

Παιδιά: Οι σιωπηλοί στόχοι της έκρηξης

• Μεγαλύτερος λόγος κεφαλιού/σώματος → περισσότερες ΚΕΚ

• Μαλακά οστά → πιο εύκολα ακρωτηριασμοί

• Λεπτό κοιλιακό τοίχωμα → τραυματισμοί σπλάχνων

• Υπερδραστήριο πνευμονογαστρικό νεύρο → βραδυκαρδία, άπνοια, θάνατος

• Κύριες αιτίες θανάτου: ΚΕΚ, εγκαύματα αεραγωγών, εσωτερική αιμορραγία

---

Μακροπρόθεσμες συνέπειες

Εγκεφαλικές βλάβες

• Το ενσφηνωμένο θραύσμα συνήθως δεν αφαιρείται

• Κίνδυνος εγκεφαλικού αποστήματος ➜ αντιβιοτικά

• Αντενδείκνυται το MRI

• Υψηλά ποσοστά επιληψίας
  ➜ 10% εντός πρώτης εβδομάδας
  ➜ 80% εντός 2 ετών

Ψυχική υγεία

• PTSD, άγχος, καταθλιπτικά συμπτώματα

• Μετά την έκρηξη στη Βηρυτό (2020):
  ➜ 64% εμφάνισαν άγχος
  ➜ 52% πιθανό PTSD
  ➜ 33% κατάθλιψη

• Οι ψυχολογικές επιπτώσεις μπορεί να διαρκέσουν δεκαετίες

---

Ακρωτηριασμοί – η σκληρή πραγματικότητα

• Πιο συχνή σε παιδιά παρά σε ενήλικες (λόγω εύπλαστων οστών)

• Μακροχρόνιες αναπηρίες, ανάγκη για ψυχολογική και κοινωνική στήριξη

---

🧨 Η ζημιά της έκρηξης δεν σταματά στο σημείο της έκρηξης. Συνεχίζει να στοιχειώνει τις ζωές των παιδιών για χρόνια.
– Διεθνής Ερυθρός Σταυρός

---

📚 Πηγές για μελέτη και εκπαίδευση

• CDC: Explosions and Blast Injuries – A Primer for Clinicians

• Journal of the American College of Surgeons

• Joint Theatre Trauma Registry (Afghanistan)

• Hargrave et al., 2019 review

---

📌 Call to Action:

Εάν είσαι επαγγελματίας πρώτης απόκρισης, νοσηλευτής, γιατρός ή εργάζεσαι σε περιοχή υψηλού κινδύνου, εκπαίδευσε την ομάδα σου στα πρωτόκολλα αναγνώρισης και αντιμετώπισης εκρηκτικών τραυμάτων. Τα παιδιά εξαρτώνται από εμάς – να είμαστε έτοιμοι.

Πηγή: Blast injuries

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ