Οι τραυματισμοί της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης είναι σπάνιοι αλλά σοβαροί. Ένα απλό λάθος στην προσέγγιση μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Παρόλα αυτά, η ακινητοποίηση του αυχένα δεν είναι πάντα απαραίτητη — και σίγουρα δεν είναι ακίνδυνη.
Η Παράδοση της Ακινητοποίησης
Ιστορικά, με την παραμικρή υποψία κάκωσης, η ακινητοποίηση της αυχενικής μοίρας ήταν η βασική παρέμβαση που διδασκόταν σε όλα τα διεθνή πρωτόκολλα (ALS, ATLS, APLS, PHTLS, NICE, JRCALC). Ειδικά προνοσοκομειακά, η τοποθέτηση αυχενικού κολάρου ήταν σχεδόν αυτονόητη.
Τι Λένε οι Νεότερες Κατευθυντήριες Γραμμές;
Το NICE συνιστά πλέον πιο στοχευμένη προσέγγιση:
- Διατηρήστε χειροκίνητη ακινητοποίηση του αυχένα μόνο αν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις τραυματισμού.
- Αποφύγετε άσκοπες μετακινήσεις της σπονδυλικής στήλης.
Πότε Πραγματικά Χρειάζεται Ακινητοποίηση;
Ακινητοποιήστε ΜΟΝΟ εάν το θύμα:
- έχει ισχυρούς τραυματισμούς που αποσπούν την προσοχή
- είναι υπό την επήρεια ουσιών ή συγχυτικό
- δεν συνεργάζεται ή έχει μειωμένο επίπεδο συνείδησης
- έχει πόνο στον αυχένα ή τη σπονδυλική στήλη
- παρουσιάζει αδυναμία ή αλλοιωμένη αίσθηση σε χέρια/πόδια
- έχει πριαπισμό (σε αναίσθητους άνδρες)
- έχει ιστορικό παθήσεων ή επεμβάσεων στη σπονδυλική στήλη
Τι Δείχνουν τα Στοιχεία;
Σε μελέτη με πάνω από 200.000 ασθενείς:
- Πραγματική κάκωση αυχενικής μοίρας βρέθηκε μόνο στο 3,7% των περιπτώσεων
- Στους ασθενείς που ήταν σε εγρήγορση, το ποσοστό ήταν 2,8%
- Σε μη αξιολογήσιμους ασθενείς (μέθη, απώλεια συνείδησης κ.λπ.), το ποσοστό ανέβηκε στο 7,7%
Συμπέρασμα: Η μεγάλη πλειονότητα των ασθενών δεν έχει κάκωση της αυχενικής μοίρας.
Η Ακινητοποίηση Δεν Είναι Ακίνδυνη
- Τα κολάρα αυξάνουν την ενδοκρανιακή πίεση, ειδικά σε τραύματα κεφαλής
- Οι μακριές σανίδες προκαλούν ισχαιμία, πόνο και κατακλίσεις
- Η ύπτια θέση επιδεινώνει την αναπνευστική λειτουργία
Τι Πρέπει να Κάνουμε στα Επείγοντα;
Καθώς η σημαντική κάκωση είναι σπάνια και η ακινητοποίηση έχει κινδύνους, απαιτούνται αξιόπιστα εργαλεία αποκλεισμού κάκωσης:
- Προσεκτική κλινική αξιολόγηση
- Ακτινολογικός έλεγχος μόνο όπου χρειάζεται
Η υπερδιάγνωση οδηγεί σε υπερθεραπεία — και αυτό, με τη σειρά του, σε περιττή νοσηρότητα.
Ανατομία & Μηχανισμοί Τραυματισμού: Τι Πρέπει να Ξέρουμε;
Οστά και Σύνδεσμοι
- Σπονδυλικό σώμα: Αντοχή και φέρει βάρος
- Σπονδυλικό τόξο & σπόνδυλοι: Προστατεύουν τον νωτιαίο μυελό
- Αρθρώσεις & σύνδεσμοι (π.χ. πρόσθιος/οπίσθιος επιμήκης, ligamentum flavum): Παρέχουν σταθερότητα και ευκαμψία
Μηχανισμοί Τραυματισμού
- Υπερκάμψη: Συμπίεση πρόσθιων στοιχείων, ρήξη οπίσθιων συνδέσμων
- Μπορεί να οδηγήσει σε:
- Κατάγματα πτώσης
- Τυχαία κατάγματα των σπονδύλων
- Μπορεί να οδηγήσει σε:
- Στροφή / υπερέκταση / συμπίεση: Επίσης επικίνδυνες, συχνά με βλάβες χωρίς εμφανές κάταγμα
Οι νευρολογικές βλάβες μπορεί να παρουσιαστούν χωρίς κατάγματα και απαιτούν άμεση απεικόνιση και ειδική φροντίδα.
Συμπέρασμα
Η τυφλή ακινητοποίηση του αυχένα ανήκει στο παρελθόν. Η σύγχρονη προσέγγιση απαιτεί κρίση, αξιολόγηση και στόχευση. Προστατεύουμε τον αυχένα όταν υπάρχει σαφής λόγος, όχι προληπτικά σε όλους. Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύουμε πραγματικά τον ασθενή — όχι μόνο τον αυχένα του.
Πηγή: https://www.rcemlearning.co.uk/reference/cervical-spine-injury/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
