Η ποίηση γοητεύει τους αναγνώστες εδώ και αιώνες, παρασύροντάς μας με την όμορφη γλώσσα και τις ζωντανές εικόνες της.
Τι συμβαίνει όμως στον εγκέφαλό μας όταν διαβάζουμε ένα ποίημα;
Πρόσφατες έρευνες στον τομέα της νευροεπιστήμης έχουν ρίξει φως στους μοναδικούς τρόπους με τους οποίους ο εγκέφαλος επεξεργάζεται την ποιητική γλώσσα και τις συναισθηματικές αντιδράσεις που μπορεί να προκαλέσει.
Οι νευροεπιστήμονες διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά στην ποίηση χρησιμοποιώντας προηγμένα εργαλεία όπως η λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI).
Αυτό που ανακάλυψαν είναι ότι ο εγκέφαλός μας φαίνεται να είναι καλωδιωμένος ώστε να αναγνωρίζει τις ομοιοκαταληξίες και τους ρυθμούς που χρησιμοποιούν οι ποιητές και να τους διαφοροποιεί από τον συνηθισμένο λόγο ή την πεζογραφία.
Επιπλέον, η ενασχόληση με τις ποιητικές εικόνες και τα πολλαπλά επίπεδα νοημάτων στα ποιήματα ενεργοποιεί συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε την καθημερινή μας πραγματικότητα.
Αυτό συμβαίνει επειδή η ποίηση συχνά περιέχει μεταφορές, εικόνες και άλλα λογοτεχνικά μέσα που μπορούν να προκαλέσουν ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις στον αναγνώστη. Για παράδειγμα, ένα ποίημα που περιγράφει ένα ηλιοβασίλεμα με έντονες λεπτομέρειες μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα δέους, ομορφιάς και ηρεμίας.
Εκτός από την ενεργοποίηση των συναισθηματικών κέντρων του εγκεφάλου, η ανάγνωση ποίησης ενεργοποιεί επίσης τις περιοχές που εμπλέκονται στην επεξεργασία της γλώσσας. Ενώ ο συναισθηματικός αντίκτυπος της ποίησης μπορεί να είναι ισχυρός και άμεσος, η γνωστική επεξεργασία που εμπλέκεται στην κατανόηση και την εκτίμηση της ποιητικής γλώσσας είναι επίσης σημαντική.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η ανάγνωση ποίησης ενεργοποιεί ένα δίκτυο εγκεφαλικών περιοχών που εμπλέκονται στην επεξεργασία της γλώσσας, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που είναι υπεύθυνες για τη φωνολογική και συντακτική επεξεργασία, τη σημασιολογική μνήμη και τη μνήμη εργασίας.
Η ποιητική γλώσσα χρησιμοποιεί συχνά μεταφορική γλώσσα, μεταφορές και άλλα ρητορικά μέσα, τα οποία απαιτούν από τον εγκέφαλο να εμπλακεί σε έναν πιο αφηρημένο και διαφοροποιημένο τρόπο σκέψης σε σχέση με την καθημερινή γλώσσα.
Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι η γνωστική επεξεργασία που συνεπάγεται η ανάγνωση ποίησης μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εκτίμηση και κατανόηση του συναισθηματικού περιεχομένου του ποιήματος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προσπάθεια που απαιτείται για την επεξεργασία της γλώσσας του ποιήματος μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη εμπλοκή με το νόημα και τη συναισθηματική απήχηση των λέξεων.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία της ποίησης συμπίπτουν επίσης με εκείνες που εμπλέκονται στην αυτοβιογραφική μνήμη, η οποία περιλαμβάνει περιοχές στον προμετωπιαίο φλοιό, στον μέσο κροταφικό λοβό και στον οπίσθιο φλοιό του φλοιού των συγκάτοικων. Αυτό υποδηλώνει ότι η ανάγνωση της ποίησης μπορεί πράγματι να είναι μια βαθιά προσωπική εμπειρία, καθώς μπορεί να προκαλέσει μνήμες και συναισθήματα που αφορούν συγκεκριμένα τον κάθε αναγνώστη.
Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα, μπορεί να σχετιζόμαστε με τις εμπειρίες ή τα συναισθήματα που εκφράζει ο ποιητής, και αυτό μπορεί να προκαλέσει αναμνήσεις ή συναισθήματα από τη δική μας ζωή.
Επιπλέον, η χρήση ζωντανής και αισθητηριακής γλώσσας στην ποίηση μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μιας πλούσιας και καθηλωτικής νοητικής εικόνας, η οποία μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω τον προσωπικό και συναισθηματικό αντίκτυπο του ποιήματος.
Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι η προσωπική συνάφεια ενός ποιήματος μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γλώσσα.
Για παράδειγμα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι όταν οι συμμετέχοντες διάβαζαν ποιήματα που είχαν προσωπικό νόημα για αυτούς, υπήρχε αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αυτοαναφορική επεξεργασία, όπως ο μέσος προμετωπιαίος φλοιός.
Κατανοώντας τη νευροεπιστήμη της ποίησης, μπορούμε να αποκτήσουμε γνώσεις σχετικά με το γιατί η ποίηση έχει τόσο ισχυρό αντίκτυπο σε εμάς και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση της ψυχικής και συναισθηματικής μας υγείας.
Αυτή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ας γιορτάσουμε όχι μόνο την ομορφιά της ποίησης, αλλά και τη συναρπαστική επιστήμη πίσω από αυτήν.
Συγγραφέας
William T. O’Connor
Foundation Professor and Chair, Head of Teaching and Research in Physiology, University of Limerick School of Medicine, Limerick. Ireland.
Πηγή: https://www.linkedin.com/pulse/what-poetry-can-teach-us-brain-william-t-o-connor/
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
