Όταν ακούμε για μηνιγγίτιδα, συχνά μας έρχεται στο μυαλό το λεγόμενο «εξάνθημα της μηνιγγίτιδας» – ένα κόκκινο ή μωβ σημάδι στο δέρμα που δεν εξαφανίζεται όταν το πιέσουμε με ένα ποτήρι. Ωστόσο, το εξάνθημα δεν εμφανίζεται πάντα σε περιπτώσεις μηνιγγίτιδας και ο όρος «εξάνθημα» ίσως είναι παραπλανητικός. Ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει.
Πώς προκαλείται το εξάνθημα της μηνιγγίτιδας;
Η μηνιγγίτιδα και η σηψαιμία μπορεί να προκληθούν από διάφορους μικροοργανισμούς – ιούς, μύκητες και κυρίως βακτήρια. Τα βακτήρια Neisseria meningitidis (μηνιγγιτιδόκοκκος) είναι η πιο συχνή αιτία για το χαρακτηριστικό αυτό εξάνθημα.
Τα συγκεκριμένα βακτήρια μπορεί να υπάρχουν στον ρινοφάρυγγα πολλών ανθρώπων χωρίς να προκαλούν προβλήματα. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να εισβάλουν στον οργανισμό και να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις ή ακόμη και θάνατο. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε ακόμα με βεβαιότητα γιατί μερικά άτομα αρρωσταίνουν τόσο σοβαρά, ενώ τα περισσότερα όχι.
Αφού το βακτήριο περάσει από τη μύτη ή τον λαιμό στο αίμα, πολλαπλασιάζεται γρήγορα και παράγει τοξίνες. Αυτές προκαλούν βλάβες στα αγγεία και οδηγούν σε διαρροή αίματος στους ιστούς – αυτό είναι που βλέπουμε ως «εξάνθημα» στο δέρμα.
Τι μορφή έχει αυτό το εξάνθημα;
Το εξάνθημα αυτό είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και σοβαρά σημεία μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης, αλλά δεν εμφανίζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλους. Επιπλέον, η εμφάνισή του διαφέρει ανάλογα με τον τύπο δέρματος.
Υπάρχουν δύο βασικές μορφές:
-
Πετέχειες: Μικρές κόκκινες ή μωβ κηλίδες σαν «τσιμπήματα ψύλλων», μεγέθους 1-2 mm, που δεν εξαφανίζονται με πίεση.
-
Πορφύρα: Περιοχές στο δέρμα που μοιάζουν με μελανιές, πιο εκτεταμένες και βαθύχρωμες.
Σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να περιγραφούν σαν να έχει «ζωγραφίσει κάποιος με στιλό» στο δέρμα. Αν παρατηρήσετε κάτι παρόμοιο, ζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Προσέξτε: οι πετέχειες μπορεί να εμφανιστούν σε δυσδιάκριτα σημεία ή σε σημεία που υπάρχει πίεση από λάστιχα ρούχων (π.χ. εσώρουχα, κάλτσες). Σε άτομα με σκούρο δέρμα, μπορεί να είναι πιο ορατές στις παλάμες, τα πέλματα, την κοιλιά ή το εσωτερικό του στόματος και των βλεφάρων.
Τι είναι το «τεστ με το ποτήρι»;
Το γνωστό «glass test» ή «δοκιμή με ποτήρι» γίνεται πιέζοντας ένα καθαρό ποτήρι πάνω στο εξάνθημα. Αν τα σημάδια εξαφανιστούν, είναι λευκαστικό εξάνθημα (π.χ. από ιογενή λοίμωξη ή αλλεργία). Αν δεν εξαφανιστούν, τότε έχουμε μη λευκαστικό εξάνθημα, πιο χαρακτηριστικό της σηψαιμίας από μηνιγγιτιδόκοκκο.
Στις βαριές περιπτώσεις, μπορεί να εξελιχθεί σε πορφύρα fulminans, με εκτεταμένα μωβ σημάδια στο δέρμα και πρόσθια ισχαιμία – δηλαδή διακοπή της αιμάτωσης, που μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση άκρων (δάχτυλα, πόδια, αυτιά, χείλη).
Τι γίνεται αν υπάρχουν συμπτώματα αλλά όχι εξάνθημα;
Αν και η εμφάνιση εξανθήματος είναι συχνή σε μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία, δεν εμφανίζεται πάντα. Σε περιπτώσεις μηνιγγίτιδας χωρίς σηψαιμία, το εξάνθημα μπορεί να είναι ελάχιστο, ασαφές ή και εντελώς απόν.
➡️ Μην περιμένετε το εξάνθημα για να ζητήσετε βοήθεια. Εάν το άτομο φαίνεται πολύ άρρωστο, ακόμα και χωρίς εξάνθημα, ακολουθήστε το ένστικτό σας.
🔴 Πότε να ζητήσετε άμεση ιατρική βοήθεια:
-
Αν δείτε εξάνθημα που δεν ξεθωριάζει με πίεση.
-
Αν υπάρχουν άλλα ύποπτα συμπτώματα όπως υψηλός πυρετός, σπασμοί, δυσκαμψία στον αυχένα, σύγχυση, υπνηλία ή εξάντληση.
-
Αν το άτομο φαίνεται σοβαρά άρρωστο, ακόμα και χωρίς εξάνθημα.
Η μηνιγγίτιδα και η σηψαιμία εξελίσσονται γρήγορα. Μπορεί να είναι θανατηφόρες μέσα σε ώρες, αν δεν αναγνωριστούν εγκαίρως. Μην διστάσετε. Καλέστε άμεσα 166 ή πηγαίνετε στο κοντινότερο νοσοκομείο.
Πηγή: What is the ‘meningitis rash’?
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
