Δρ Ευστράτιος Παπάνης
Προοίμιο
Ψυχές ζωντανές οι λέξεις: Μια ιστορία κουβαλούν στους αιώνες και μνήμες και εκφορές και πολιτισμούς από καιρό χαμένους.Μουσική οι τύποι τους, οι πτώσεις, οι εγκλίσεις, οι χρόνοι. Νότες και συγχορδίες αρμονικές οι έρωτες, που ο ήχος τους ενσάρκωσε. Συγγένειες τα συνώνυμα και σόγια τα ομόρριζα κατηγορίες και οικογένειες αλληλέγγυες. Κραυγές οι καταβολές τους, ταπεινές, σαν το έκπληκτο του πρωτόγονου πρρρ μπροστά στη φωτιά, που έγινε πυρ, και fyr και fire, και πυρπόλησε τη σκέψη και την έκανε άφθορο σύμβολο. Προσευχή η κάθε μία ενοποιεί το πραγματικό με τον κόσμο των ιδεών, μεταφέρει σημασίες, προσδοκίες, βιώματα. Και γι αυτό, όταν επικοινωνούν δυο άνθρωποι, όλα τούτα συγκατανεύουν, η θύμηση η συλλογική, η τωρινή αντίληψη, ο δισταγμός για το αύριο. Γιατί κάθε λέξη είναι το μαγικό παραμύθι της σάρκας που ενώθηκε με το πνεύμα κι έγινε Λόγος.
Κάθε πρωί λέξεις ανακατεμένες με τη μνήμη της νύχτας και την πολυσημία των ονείρων ίπτανται στο δωμάτιο. Ανακατεύονται, συνδυάζονται, παραλλάσσονται, εξαφανίζονται, λικνίζονται, αιωρούνται, ακροβατούν. Αναποδογυρίζουν αντικείμενα και βεβαιότητες, διεισδύουν σταπροσχήματα, απειλούνμε κατάρες, σκορπίζουν ευχές. Οι σκιές τους στον τοίχο λεηλατούν τις ηλιαχτίδες. Παρασύρουν τη σκόνη, μετεωρίζονται στα κενά, εκτοξεύουν τον καπνό του τσιγάρου, δυσεύρετο θυμίαμα, για να αναστήσουν μύθους παρηκμασμένους. Σχηματίζουν νοήματα, συνηθισμένα ή ανείπωτα, γητεύουν έννοιες, αποδεσμευμένες από τους ήχους τους. Χορεύοντας αλλοιώνουν την εκφορά τους. Ορθρινή προσευχή, φωνήματα αιολικά, ρήματα λησμονημένα, ιδέες που εκλιπαρούν κάποιος να τις προφέρει, για να πάρουντη θνητήσου υπόσταση. Γίνονται μουσική, σημασία, γρίφος και παράνοια. Κάθε πρωί λέξεις αλήτισσες πασχίζουν να συναρμολογήσουν τις άρρητές σου συνέπειες και με εκβιάζουν με τους ρυθμούς του ονόματός σου, που τόσο αγάπησα.
- Ορθή χρήση της γλώσσας.
Δεν χρειάζεται, νομίζω, να τονιστεί η προϋπόθεση της σωστής γραμματικής, ορθογραφικής, σημασιολογικής και συντακτικής χρήσης του γλωσσικού κώδικα κατά τη διάρκεια της αποτελεσματικής επικοινωνίας. Προσπάθειες πολλών να ταυτιστεί η ελευθεριότητα στη μορφή και η ασυδοσία στην εκφορά των μηνυμάτων με τον προοδευτισμό, την ανεκτικότητα και την δημοκρατία, μόνο οίκτο ή γέλωτα μπορούν να προκαλέσουν. Δεν αναφερόμαστε στην φυσική και αβίαστη εξέλιξη της γλώσσας, αλλά στις φρικαλεότητες της ημιμάθειας κατά την εκφορά, που δηλώνουν, πέρα από το χαμηλό επίπεδο του ομιλητή, την αδιαφορία και την έπαρση του απέναντι στο κυριότερο μέσο μεταλαμπάδευσης του πολιτισμού και μεταφοράς της πληροφορίας. Η ελληνική, με το ατελεύτητο εννοιολογικό οπλοστάσιο της, μπορεί να σκιαγραφήσει κάθε σας σκέψη και κάθε απόχρωση των αισθημάτων σας με πολλαπλούς τρόπους, αρκεί να τη μελετήσετε με σεβασμό και σύστημα.
2. Ακρίβεια των νοημάτων και στόχοι
Οι γενικότητες και οι ασάφειες, οι ορισμοί, που περιλαμβάνουν τα πάντα, οι πολύσημοι χαρακτηρισμοί, οι στερεοτυπίες και η ακαμψία των νοημάτων, η παραχάραξη της πλαστικότητας της γλώσσας, η άκριτη υιοθέτηση ξένων και άσχετων τύπων, οι νεολογισμοί, που γίνονται κατανοητοί από ελάχιστους, τα άκαιρα καλολογικά στοιχεία, οι απροκάλυπτοι εντυπωσιασμοί, η έλλειψη στόχων της συζήτησης, η αοριστία των εννοιών, οι αυθαίρετες γενικεύσεις, οι διαρκείς αναφορές στην προσωπική μόνο εμπειρία, η ιδιόλεκτος και οι ληρωδίες, νοθεύουν το αποτέλεσμα της επικοινωνίας και δεν επιτρέπουν την αυθεντικότητα στην επικοινωνιακή σχέση.
3. Παραδείγματα, εικόνες και στοχευμένες εκφράσεις.
Χρησιμοποιήστε παραδείγματα, δώστε οδηγίες και εξηγήσεις, αξιοποιήστε τις εικόνες, φέρετε επιχειρήματα, που από το συγκεκριμένο οδηγούν με αποδείξεις στο γενικό, εξειδικεύστε και καθορίστε με μετρήσιμες ή κοινά αποδέκτες έννοιες το σκεπτικό σας, οργανώστε τη δομή και χαράξτε τις περιόδους του λόγου σας, μην κάνετε εκτεταμένη χρήση δευτερευουσών προτάσεων, μην ενδίδετε σε ανεξέλεγκτες παρεκβάσεις, σε κουραστικές προσωπικές αναφορές και σε μακροσκελείς, επαναλαμβανόμενες συναισθηματικές αναλύσεις. Η επικοινωνία είναι δυναμική και αμφίδρομη διαδικασία, που από μόνη της πολλαπλασιάζει και αναγεννά τα νοήματα και υπερβαίνει, όσα αρχικά είχατε σχεδιάσει να παρουσιάσετε.
4. Συνοχή
Επιδείξτε συνοχή στους λογισμούς σας και προβείτε σε τεκμηριωμένες ετεροαναφορές κατά την πλοκή των επιχειρημάτων. Δεν αρκεί το «κάπου το διάβασα» το είπε αόριστα ο τάδε. Οι πληροφορίες, που επικαλείστε, πρέπει να διέπονται από ευλαβική βεβαιότητα και εγκυρότητα. Ένα τεράστιο ποσοστό των πηγών σας, ειδικά αυτό που προέρχεται από ελαφρές τηλεοπτικές εκπομπές και αυθαίρετους ιστότοπους στο διαδίκτυο αναπαράγουν ψευδείς ειδήσεις.
Να είστε σαφείς και λιτοί στις περιγραφές, ενισχύστε το μήνυμα σας με εξωλεκτικές ενδείξεις, κάντε σταδιακή εισαγωγή και παρουσίαση των εννοιών, που συσχετίζονται με τα προηγούμενα, ακολουθήστε εναργή πορεία της σκέψης, ολοκληρωμένες διατυπώσεις, παράθεση μιας πληροφορίας τη φορά.
5. Ευγένεια
Ήρεμος, αλλά παραστατικός τόνος φωνής, παντελής αποχή από υβριστικό, ειρωνικό, σαρκαστικό ή επιτιμητικό λόγο, σταθερότητα και ακουστική καθαρότητα στην φωνή, κατάλληλες παύσεις για να τονιστούν τα νοήματα, ώστε να γίνει ανακεφαλαίωση και εσωτερίκευση των μηνυμάτων, ενσυναίσθηση και σεβασμός στη γνώμη του άλλου, τιθάσευση του άγχους ή άλλων αρνητικών ορμών, αντιπαράθεση με κανονιστικά πλαίσια
6. Χιούμορ
Το χιούμορ βασίζεται στο απρόσμενο και στο παράδοξο, στο αναπάντεχο και στο επιτηδευμένα συγκρουσιακό, στις αντινομίες που προσπαθούν να συγκατατεθούν, στην ευφυΐα που χρησιμοποιεί λεκτικά παιχνίδια. Το αστείο χαλαρώνει, ηρεμεί, συντονίζει το κλίμα της συζήτησης, δίνει το έναυσμα για περαιτέρω διάλογο και επαφή.
7. Συνοδευτικά συναισθήματα και εκλυτικοί παράγοντες
Μην στέκεστε στη διήγηση γεγονότων, αλλά εμπλουτίστε τα με τα συνοδευτικά δικά σας συναισθήματα και με τις αντιδράσεις των συνομιλητών, εστιάσετε στο τι προηγείται και στο τι έπεται μιας κατάστασης, ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες, τι ρόλους έχουν τα δρώντα πρόσωπα, ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διάφορες με προγενέστερες καταστάσεις, πώς η επικοινωνία εντάσσεται και προωθεί την αφήγηση της ζωής σας και τους στόχους των άλλων.
9. Ενεργητική ακρόαση
Αξιοποιήστε όλες τις γνωστές τεχνικές της αναπλαισίωσης, της περίληψης, της επανάληψης, της αντανάκλασης συναισθήματος, της παράφρασης και των ανοιχτών ερωτήσεων.
Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι το αυθόρμητο, γνήσιο και απροσποίητο ενδιαφέρον για την προσωπικότητα, τις απόψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων είναι ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα για επικοινωνία. Πολλές φορές η προσήλωση κάποιου στην ενεργητική ακρόαση των εμπειριών των άλλων από μόνη της μπορεί να έχει θεραπευτικές και αγχολυτικές επιπτώσεις. Όλοι θέλουν να αφηγηθούν τις αναμνήσεις, τις γνώμες, τις στάσεις, τις αξίες και τα ενδόμυχά τους και οι περισσότεροι αναζητούν ευήκοα ώτα, για να τα εμπιστευθούν και να τα εμπλουτίσουν με πολλαπλές προβολές και αναπαραστάσεις. Το άθροισμα όλων αυτών των διηγήσεων είναι η θεμελίωση κάθε κοινότητας ή συνόλου, της ίδιας της κοινωνίας ευρύτερα. Οι άνθρωποι θυμούνται και αναζητούν μακροπρόθεσμα αυτόν που άκουσε με προσοχή την ιστορία τους εξίσου δυνατά και ανεξίτηλα με εκείνον, που τους εντυπωσίασε με το λόγο του. Επομένως, βγάλτε από το ρεπερτόριο των κινήτρων σας το τι μπορώ να αποκομίσω από μια γνωριμία ή κατάσταση και μετατρέψτε το σε «τι μπορώ να προσφέρω, πώς θα συνεισφέρω»
10. Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες
Ο εγκέφαλος τρέφεται με πληροφορίες, ερωτεύεται τη νέα γνώση, σκιρτά στο απρόβλεπτο, μεθά με το καινοφανές. Αναζωογονείται με τη δράση και μαραζώνει με την ψυχαναγκαστική επανάληψη. Τέτοιες να είναι οι διαδράσεις σας με τους άλλους: παράφορες, μαγικές, επαναστατικές και πρωτοπόρες. Χαρίστε άπλετα καινούργια δεδομένα, που να εξεγείρουν τα ενδιαφέροντα του συνομιλητή σας, παίξτε με τη φαντασία, φλερτάρετε με το παράλογο, που έχει τα φόντα να γίνει δημιουργικό, προσφέρετε εναλλακτικές, ανοίξτε νέες ατραπούς, μάθετε τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και αναστήσετέ τις με ολοζώντανες προοπτικές. Θυμίστε σε εκείνους που συνομιλείτε ποιοι υπήρξαν, ποιοι ήθελαν να γίνουν, τι κατάφεραν, αποενοχοποιείστε τους και δώστε τους ξανά τον κλήρο στα όνειρα που τους αναλογεί. Περιμαζέψτε κάθε ασθμαίνουσα επιθυμία και γίνετε αυτός που θα προφέρει ανάνηψη και κίνητρα.
Το μυαλό επιταχύνει όταν μπορεί να επεξεργάζεται όμοια ή αντιθετικά δεδομένα, όταν ανακαλύπτει ή εφευρίσκει σχέσεις και λογικές επαγωγές. Αρέσκεται να οργανώνει, να ταξινομεί, να κατηγοριοποιεί την πληροφορία και να αποδεικνύει με κανόνες. Η συνήθεια και η αυτοματοποίηση των γνωστικών λειτουργιών μπορεί να παρέχουν ξεκούραστες αναλύσεις, όμως εξελίσσονται σε παγίδες των αυτονόητων και της κοινής σκέψης. Βοηθήστε τους συνομιλητές σας να εμβαθύνουν στις σχέσεις και στις προτασιακές λογικές των απόψεων τους, να αποφύγουν τις στερεοτυπίες και τους φανατισμούς, να μην αποδέχονται τα αναπόδεικτα και τα αξιώματα. Μην αντιπαρατίθενται στις στάσεις τους, αλλά βοηθήστε τους να ανακαλύψουν την πεμπτουσία της αφαιρετικής σκέψης και τη διαύγεια της κριτικής ανάλυσης.
11. Προσαρμόστε τα γνωστικά σας σχήματα
Επικεντρώσετε την προσοχή σας στα λεγόμενα των συνομιλητών σας και αφιερώστε τους το αμέριστο ενδιαφέρον σας. Καθώς αναβαθμίζουμε την επικοινωνία σε ποιοτικότερα επίπεδα, προσπαθούμε, όχι μόνο να εντάξουμε τα ερεθίσματα στην προϋπάρχουσα εμπειρία, αλλά να αναμορφώνουμε τα σχήματα μας, ώστε να προσαρμοστούν στις νέες καταστάσεις και να αποδεχτούν το καινοτόμο.
12. Αυτοπεποίθηση
Μιλήστε με αυτοπεποίθηση, με ειλικρίνεια, δείχνοντας συνέπεια λόγων και πράξεων, θυμηθείτε τις λεπτομέρειες από προηγούμενους διαλόγους, διερευνήστε νέες πιθανότητες, πειραματιστείτε με αδοκίμαστες ιδέες, εξασκείστε την κριτική σκέψη, τις διερευνητικές σας δεξιότητες, διατυπώσετε υποθέσεις. Για κάθε τι που λέτε, πρέπει να γνωρίζετε εκατό: Επειδή η γνώση γεννά την απαραίτητη αυτοεκτίμηση, που μαζί με την εμπειρία, θα σας καταστήσει άριστο συζητητή.
13. Διαφωνίες και επιχειρήματα
Σε κάθε διαφωνία ο καθένας από τους συνομιλητές θεωρεί ανά πάσα στιγμή πως κατέχει την αλήθεια και κατά συνέπεια έχει το δίκιο με το μέρος του.
Η σχέση αλήθειας και δικαιοσύνης, παρόλα αυτά, δεν είναι αναγκαστικά αιτιακή, δεδομένου ότι η πρώτη περιγράφει με λογικούς όρους και αρχές μια πρόταση ή κατάσταση, ενώ η δεύτερη αναφέρεται σε ζητήματα ηθικής και
κοινωνικής τάξης και εξορθολογίζει τις σχέσεις των ανθρώπων, μέχρι να
επιτευχθεί μια κοινώς αποδεκτή ισορροπία. Με λίγα λόγια αυτός που κατέχει
μια αλήθεια δεν έχει κατ´ ανάγκη δίκαιο.
Όμως, οι διαφωνούντες πιστεύουν πως είναι χρέος τους ή ζήτημα τιμής ή
επιρροής να πείσουν τον αντίπαλο για την ορθότητα των απόψεών του,
αγνοώντας ότι:
-Δεν υπάρχει μία αλήθεια, επομένως και ο συνομιλητής κατέχει μια άλλη, αλλά εξίσου έγκυρη αντίληψη περί αυτής
-Η αλήθεια του καθενός φωτίζει διαφορετικό κομμάτι μιας αντικειμενικής
πραγματικότητας και επισκιάζει τα υπόλοιπα. Μετατρέπεται έτσι σε ένα είδος
εθελούσιας τυφλότητας, αν δεν ενωθεί με τις εμπειρίες αλήθειας του
συνομιλητή
-Καμία περιγραφή αλήθειας δεν μπορεί να είναι πειστική, αν δε χρησιμοποιούνται πανομοιότυποι κώδικες επικοινωνίας, με ίδιες βιωματικές καταβολές, αν τα επιχειρήματα εκπορεύονται από προσωπικές αναφορές, εάν δε συνδέονται λογικά μεταξύ τους ή εάν προκύπτουν από μερική μόνο γνώση των δεδομένων ή εσκεμμένη απόκρυψή τους.
-Οι συνθήκες και οι περιστάσεις δημιουργούν δικά τους, μοναδικά και μη
επαναλήψιμα τεκμήρια αλήθειας
-Οι συνομιλητές τις περισσότερες φορές επικεντρώνονται λανθασμένα στο
ειδικό αποσυνδέοντας το από το πλαίσιο, μέσα στο οποίο αποκτά νόημα.
-Κάθε αλήθεια εμποτίζεται από τα κίνητρα αυτού που την διατυπώνει, τα
οποία λανθασμένα τις περισσότερες φορές και με προβολικό τρόπο
μαντεύονται από το συνομιλητή.-Στις καθημερινές συνομιλίες, πριν καν εδραιωθεί η εγκυρότητα μιας αλήθειας, οι συνέπειές της χρησιμοποιούνται ως αντεπιχειρήματα στα λόγια του άλλου.
-Στις ανθρώπινες σχέσεις ίδια αίτια προκαλούν διαφορετικά αποτελέσματα και η ιστορικότητα των συμπεριφορών κάποιου δεν προοιωνίζει, παρά μόνο ως
ένδειξη, τη μελλοντική του αντίδραση.Κάθε άποψη, που εκφέρεται, αν και είναι πολυπαραγοντική, ως προς τους λόγους που την σχημάτισαν και αποτελεί
πηγή χαοτικών πιθανών αποτελεσμάτων, εντούτοις παρουσιάζεται ως
δογματική, σαφής και ερμηνευτικά απόλυτη, με σκοπό να καθηλώσει τον
αντίπαλο.
-Οι συνομιλητές, κατά την αντιπαράθεση, ακροβατούν μεταξύ γενικού και
μερικού, ανάμεσα στο λογικό και το συναισθηματικό, την κριτική των λόγων
και την προσβολή της πηγής του μηνύματος και επαναφέρουν ως αποδείξεις
στοιχεία και παραδείγματα, που δεν σχετίζονται αναλογικά με το προς
συζήτηση θέμα.Δυστυχώς, οι άνθρωποι με μεγάλη δυσκολία επικοινωνούν,
επειδή τις περισσότερες φορές επιθυμούν απλά να παρουσιάσουν τον εαυτό
τους επικαλούμενοι προσχηματικά την αναζήτηση της αλήθειας.. Το απλούστερο μοντέλο επικοινωνίας για επίλυση προβλημάτων (κι όχι για
αυτοπροβολή ή για θεωρητική, ατέρμονη συζήτηση) περιλαμβάνει:
-Ορισμό των εννοιών, όρων και παραμέτρων του ζητήματος. Διασάφηση
του σκοπού και των προσδοκιών από τη συζήτηση
-Συμφωνία για τη σπουδαιότητα του προβλήματος για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη
-Παρουσίαση όλων των δεδομένων, των αιτιών, που τα προκαλούν και των συνεπειών τους στον καθένα. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να μεταφραστούν σε
συμπεριφορές κι όχι σε χαρακτηρισμούς ή αξιωματικές κρίσεις
-Ερμηνεία των συναισθημάτων, που συνοδεύουν τα γεγονότα αυτά
-Παρουσίαση ρεαλιστικών λύσεων και κόστους (συναισθηματικού και
πρακτικού) κατά την εφαρμογή τους.
-Διαπραγμάτευση και πιθανοί συμβιβασμοί από τον καθένα
-Επιλογή της λύσης με πολλαπλασιαστικό και μακροπρόθεσμο όφελος για
όλους -Ενημέρωση όλων των ατόμων που μπορούν να συντείνουν στην επίλυση
του προβλήμαtος
Luhmann, επικοινωνία και κοινωνικά συστήματα
Κατά το Luhmann η επικοινωνία είναι μια αυτοποιητική διαδικασία, που αναπαράγει τα κοινωνικά συστήματα και επομένως οποιονδήποτε αλλαγή σε αυτή, στις δυνατότητές της, αλλά και στα μέσα που την καθιστούν εφικτή, συνεπάγεται κοινωνική μεταβολή.
Σύμφωνα με την αντίληψή του, για παράδειγμα, το διαδίκτυο δεν είναι απλά μέσο επικοινωνίας, αλλά δυνατότητα μετασχηματισμού. Ακόμα και η άρνηση της είναι προσπάθεια επικοινωνίας.
Η επικοινωνία είναι η βασική δομή του κοινωνικού γίγνεσθαι και χωρίς την ύπαρξή της δεν θα ήταν δυνατό να υφίσταται η κοινωνία. Επομένως, η κοινωνία δεν είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας μεταξύ των ανθρώπων ή μια ηθική ενότητα και μια λογική συνεπαγωγή. Οφείλει την οντολογική της ταυτότητα στην επικοινωνία και για το λόγο αυτό μεταλλάσσεται ανάλογα με τα επικοινωνιακά σχήματα και κώδικες.
Κάθε κοινωνική δραστηριότητα, πχ η οικονομική, δεν μπορεί να εξεταστεί ξεχωριστά, παρά μόνο να νοηθεί ως επικοινωνιακή λειτουργία. Η κοινωνία δεν είναι παρά το άθροισμα και οι σχέσεις των λειτουργιών αυτών. Η επικοινωνία είναι μια διαφοροποιητική λειτουργία με την έννοια ότι κάθε προσπάθεια νοηματοδότησης προκαλεί διαφορές, που με τη σειρά τους επιφέρουν άλλες αλλαγές, που οριοθετούν, σταθεροποιούν και παγιώνουν τα συστήματα.
Η επικοινωνία δεν είναι παρά μια σύνθεση διαδικασιών, που συνίσταται στην παραγωγή μηνύματος, στην μετάδοση και στην κατανόηση Τα μηνύματα είναι διαφοροποιημένα ως προς την ένταση και τη σπουδαιότητα: κάποια είναι φορείς περισσότερου νοήματος και άλλα όχι και φυσικά αυτό εξαρτάται και από τη σχέση του πομπού με το δέκτη. Είναι πιθανότερο να ανταποκριθεί ένα άτομο στις εντολές του ανώτερου, παρά του συναδέλφου και στις παροτρύνσεις ενός αγαπητού προσώπου από αυτές ενός αδιάφορου.
Η γνώση είναι ένα άθροισμα νοημάτων με διαφοροποιητική αξία. Ακόμα και η κοινωνική εξουσία μπορεί να νοηθεί ως κώδικας επικοινωνίας, αλλά και τα ίδια τα ΜΜΕ και κάθε κοινωνικό μόρφωμα. Το πρόβλημα αναφύεται όταν οι κώδικες επικοινωνίας διαφοροποιούνται λειτουργικά, ενώ επιχειρούν να περιγράψουν την ίδια κοινωνική πραγματικότητα.
Για παράδειγμα μεγάλη επικοινωνιακή αντινομία υπάρχει στους κώδικες επικοινωνίας της θρησκείας, της επιστήμης, της αισθητικής, της πολιτικής και αυτό προσθέτει περιπλοκότητα, που αλλοιώνει ή κάνει δυσκολότερα προσπελάσιμη την εικόνα του όλου. Η πληροφορία κατά τον Luhmann είναι μια διαφοροποίηση, που κάνει τη διαφορά. Οι διαφορές αυτές είναι πηγές απροσδιοριστίας.
Η ροή της πληροφορίας αρχικά συνίσταται σε θόρυβο, μέχρι να επιτευχθεί η ερμηνευτική διαφορά και να κατακτηθεί το νόημα. Κάθε σύστημα τείνει να αφομοιώνει και να επεξεργάζεται πληροφορίες, που ήδη έχουν σημασία και σπουδαιότητα γι’ αυτό. Επομένως η πληροφορία στο σύνολό της δεν είναι φορέας κοινωνικών νοημάτων. Οι κοινωνικοί κώδικες επιτρέπουν στο άτομο να επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες πτυχές της πληροφορίας και να τις νοηματοδοτεί.
Η ανθρώπινη επικοινωνία έχει τρεις διαστάσεις: την απροσδιοριστία, τη διαμεσολάβηση του εκάστοτε κώδικα και τη συμβολοποίηση και είναι πολύ πιο σύνθετη από μια απλή βιολογική λειτουργία. Παραπέμπει στο συγχρονισμό νοημάτων και όχι στην απλή εκπομπή και λήψη σημάτων.Στην κλασική Κοινωνιολογία τα βασικά συστατικά των συστημάτων είναι είτε πρόσωπα είτε πράξεις.
Ο Luhmann απορρίπτει αυτήν την παραδοχή ως ασύμβατη προς τα αυτοποιητικά συστήματα και την αντικαθιστά με την έννοια της επικοινωνίας, την οποία αναγάγει σε θεμέλιο λίθο της πραγματικότητας.
Η έννοια αυτή δεν βασίζεται στην ασύμμετρη διαδικασία μεταφοράς νοήματος από τον πομπό στο δέκτη, αλλά νοείται πρώτιστα ως επιλογή: είναι αναγκαία η αποδοχή του αξιώματος πως το πρώτο στάδιο κάθε επικοινωνίας είναι ο αναστοχασμός σχετικά με το τι θα μετατραπεί σε αλληλεπίδραση, μεταξύ όλων όσων μπορούν να αποτελέσουν επικοινωνία.
Ό,τι επικοινωνείται πρέπει να διαχωριστεί από τον τρόπο και την αιτία της επικοινωνίας. Η κατανόηση επαφίεται πρωτίστως στον αποδέκτη, επειδή σε τελική ανάλυση η δική του επιλογή, ανάμεσα σε πολλαπλές πιθανότητες, προσδιορίζει το ενδεχόμενο νόημα του μηνύματος, άσχετα από αυτά, που έχει στο μυαλό του ο πομπός. Η επικοινωνία είναι η μόνη αυθεντική κοινωνική πράξη, τόσο σημαντική, που τα μηνύματα υπάρχουν, μόνο αν συσχετιστούν με άλλες απόπειρες επικοινωνίας ή άλλα μηνύματα. Αν ο παράγοντας αυτός εκλείψει απομένει κενό γράμμα και απλοί ήχοι.
Η επικοινωνία αυτο-αναπαράγεται μέσω της επικοινωνίας.
Ο Luhmann αντιλαμβάνεται τα κοινωνικά συστήματα ως προσδοκία. Σε κάθε περίσταση αναμένονται συγκεκριμένες μορφές επικοινωνίας κι όχι άλλες, από τις μυριάδες των δυνατοτήτων. Αυτή η προσδοκία καθορίζει τις αλληλεπιδράσεις, που έπονται και τις καθιστά πιθανότερες. Στα κοινωνικά συστήματα, που έχουν παγιωθεί στο χρόνο ως δομές κάποιος μπορεί να διακρίνει προκαθορισμένα και δοκιμασμένα σχήματα επικοινωνίας.
Ο Luhmann πιστεύει ότι το άτομο εμπεριέχει το βιολογικό και πνευματικό σύστημα, τα οποία, αν και βρίσκονται σε διαρκή διάδραση, είναι διακριτά και το ένα δεν μπορεί να μετασχηματίσει τα συστατικά του άλλου. Παρόλα αυτά η κοινωνία το αντιμετωπίζει ως ενότητα, δηλαδή ως πρόσωπο, μια καθαρά κοινωνική κατασκευή. Επομένως, ο ίδιος ο άνθρωπος δεν είναι παρά η κοινωνική ταυτοποίηση μιας σειράς πολύπλοκων προσδοκιών από το κοινωνικό σύστημα.
Ο συναγελασμός του κοινωνικού και του πνευματικού συστήματος παράγει τη γλώσσα. Κάθε επικοινωνία μπορεί να παραχθεί μόνο μέσα στο πλαίσιο της κοινωνίας και να την αναπαράγει. Αν εμφανιστούν νέα επικοινωνιακά σχήματα η κοινωνία τα αφομοιώνει ή συμμορφώνεται προς αυτά και με τον τρόπο αυτό εξελίσσεται. Ακόμη και η ιστορία μπορεί να νοηθεί ως μετασχηματισμός των επικοινωνιακών σχημάτων της κοινωνίας.
Πηγή: https://www.linkedin.com
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
