ΣΕΝΑΡΙΟ: Είσαι καινούργια νοσηλεύτρια σε χειρουργική κλινική. Υποδέχεσαι μια ηλικιωμένη ασθενή με ειλεό. Σου δίνουν την εντολή να τοποθετήσεις ρινογαστρικό καθετήρα. Δεν έχεις ξανατοποθετήσει ρινογαστρικό καθετήρα σε ασθενή ποτέ πριν. Όταν ζητάς βοήθεια από μια περισσότερο πεπειραμένη, αυτή κάνει μια γκριμάτσα απόρριψης (κοινώς ξυνίζει τα μούτρα της, γυρίζει τα μάτια της) και σου λεει να πας να κοιτάξεις το βιβλίο που σου δείχνει βήμα βήμα τι θα κάνεις.
Στη συνέχεια πλησιάζεις μια άλλη συνάδελφο που χαζεύει στον υπολογιστή, αυτή αναστενάζει ενοχλημένη αλλά έρχεται μαζί σου να σε βοηθήσει. Πλησιάζει το κρεβάτι της ασθενούς και δεν πιστεύεις στα αυτιά σου όταν την ακούς να της λέει : «Η νοσηλεύτρια που θα σας περάσει τον σωλήνα δεν το έχει ξανακάνει και εγώ έχω έρθει για να εξασφαλίσω πως θα το κάνει σωστά».
Σου ακούγεται υπερβολικό? Έχει συμβεί.
Έλα να κάνουμε πρόβα τον γνωσιακό τρόπο αντιμετώπισης σε 3 στάδια.
Στάδιο 1: Κάνε ένα βήμα πίσω. Σταμάτα και σκέψου τι ακριβώς έγινε μόλις τώρα.
Ζητάς βοήθεια από μια συνάδελφο που ενώ θα μπορούσε να δείξει τα καλά της στοιχεία, να βοηθήσει, να εκπαιδεύσει, να σου σταθεί και ίσως στο μέλλον να ωφεληθεί από εσένα όχι μόνο δεν το κάνει με την καρδιά της αλλά σχολιάζει και ανεπίτρεπτα με κακόβουλο περιεχόμενο την απειρία σου μπροστά στην ασθενή εκθέτοντας εσένα αλλά και αναστατώνοντας αυτήν προκαλώντας της πιθανώς άγχος.
Στάδιο 2: Έλα να δούμε ποιές ακριβώς είναι οι συμπεριφορές κακής συμπεριφοράς και έλλειψης ευγένειας στα παράδειγμα αυτό.
• Γκριμάτσες αποδοκιμασίας (γύρισμα των ματιών, αναστεναγμοί) που στην βιβλιογραφία ονομάζονται «μη λεκτικά υπονοούμενα» επικοινωνώντας κάτι αρνητικό και εσύ γνωρίζεις τι είναι αυτό.
• Πράξεις που υπονομεύουν. Η άρνηση της βοήθειας, η καλοσύνη και η συναδελφικότητα που από τον κώδικα της νοσηλευτικής αλλά και ανθρώπινα πρεπει να δείξει δεν συμβαίνουν εδώ. Γνωρίζεις πως αυτό μπορεί να έχει κίνδυνο για τον ασθενή.
• Λεκτική κακοποίηση. Σε προσβάλλει ενώ έχεις ζητήσει βοήθεια και μάλιστα το κάνει κακόβουλα μπροστά στον ασθενή σου.
Στάδιο 3: Πώς να το αντιμετωπίσεις.
Πιστεύεις πως θα έπρεπε να το αφήσεις να περάσει έτσι? Οχι! Και εδώ θα μιλήσουμε για προετοιμασμένη αντιμετώπιση. Παραπάνω αναφέραμε τις τρεις εκδηλώσεις κακής συμπεριφορές εκ μέρους της νοσηλεύτριας συναδέλφου .
• Στις μη λεκτικές συμπεριφορές όπως το γύρισμα των ματιών θα ήταν καλό να απαντήσεις ως εξής: «Ο τρόπος που αντέδρασες στο κάλεσμά μου για βοήθεια μάλλον δείχνει πως κάτι άλλο θα ηθελες να μου πεις. Σε παρακαλώ άλλη φορά αυτό που θέλεις να μου πεις να μου το λες ευθέως και στα ίσια». Στέλνεις έτσι σαφές μήνυμα πως αυτή η συμπεριφορά δεν ήταν εντάξει.
• Στην άρνηση της συναδέλφου για βοήθεια μια προετοιμασμένη αντίδραση θα μπορούσε να είναι η εξής: «Δεν θα σου ζητούσα βοήθεια αν δεν ήταν ανάγκη. Τα πράγματα θα μπορούσε να είναι καλύτερα και για εμάς αλλά κυρίως για τους ασθενείς όταν μπορούμε και δουλεύουμε μαζι.Και θα ήμουν πολύ πρόθυμη να βοηθήσω σε άλλη περιπτωση εσένα αν χρειαστεί». Απάντηση που πολιτισμένα απαντά στην ουσία .
• Στο κακόβουλο σχόλιο της συναδέλφου για την άγνοιά σου να περάσεις τον σωλήνα μπροστά στην ασθενή καλό θα ήταν αφού απομονώσεις ιδιαιτέρως την συνάδελφο να της πεις με αποφασιστικότητα αλλά και ευγένεια τα εξής: « Ενδεχομένως κάποια άλλη συνάδελφος θα ένιωθε με αυτό που είπες μπροστά στην ασθενή ταπεινωμένη και εξευτελισμένη. Σε ευχαριστώ παρ’όλα αυτά που με βοήθησες. Αν όμως έχεις αμφιβολίες για τις ικανότητές μου σαν νοσηλεύτρια θα σε παρακαλούσα να τις μοιραστείς μαζί μου ιδιαιτέρως και απευθείας. ΟΧΙ μπροστά στους ασθενείς μου.» Ετσι δείχνεις πως είσαι πιο ισχυρή από αυτήν, είσαι ευγενική και ευχαριστείς και πάνω απ’όλα δείχνεις πως σε ενδιαφέρει η δουλειά σου και όχι οι αντιπαραθέσεις. Το ευχαριστώ σου θα την καταπλήξει.
Βλέπεις λοιπόν πως απέναντι σε κατι που φαίνεται αρχικά δύσκολο όπως η αντιμετώπιση τέτοιων συμπεριφορών με κατάλληλη προετοιμασία, γνωσιακή πρόβα όπως θα την ονομάζαμε, υπάρχει τρόπος να σταθείς με ευγένεια και παρρησία.
Μαρία Κάλφα, Ιατρός -Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας -Συστημική Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια
