Το μνημονικό OPQRST είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την αξιολόγηση του πόνου κατά την αντιμετώπιση επειγόντων ιατρικών περιστατικών.
Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να συγκεντρώσετε πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα και το επίπεδο πόνου του ασθενούς.
Αποτελεί σημαντικό μέρος της αξιολόγησης του ασθενούς και την αρχή μιας συζήτησης με τον ασθενή για την αξιολόγηση του πόνου του.
Μπορεί να σας βοηθήσει να καταρτίσετε ένα αποτελεσματικό σχέδιο διαχείρισης του πόνου και να ξεκινήσετε αμέσως την αναγκαία θεραπεία.
Είναι ένας χρήσιμος μνημονικός κανόνας που χρησιμοποιείται από προνοσοκομειακούς διασώστες, καθώς και από νοσηλευτές, ιατρικούς βοηθούς και άλλους επαγγελματίες υγείας, για την εκμάθηση του τρόπου αξιολόγησης του πόνου του ασθενούς σας.
Αποτελεί έναυσμα για συζήτηση μεταξύ εσάς, του ερευνητή, και του ασθενούς, του υποκειμένου της έρευνάς σας.
Σε αυτήν την ανάρτηση, θα εξηγήσουμε πώς να χρησιμοποιήσετε το μνημονικό ΟPQRST για να αξιολογήσετε αποτελεσματικά τον πόνο κατά τη διάρκεια μιας ανταπόκρισης πρώτων βοηθειών.
Τι σημαίνει το ΟPQRST;
(Onset) Έναρξη
“Ο πόνος σας ξεκίνησε ξαφνικά ή σταδιακά χειροτέρευε;”.
Αυτή είναι επίσης μια ευκαιρία να ρωτήσετε: “Τι κάνατε όταν ξεκίνησε ο πόνος;”.
(Provokes or Palliates) Πρόκληση ή ανακούφιση
Εάν μπορείτε να προσδιορίσετε τους λόγους που επιδεινώνουν τον πόνο, τότε ίσως, η πηγή του πόνου μπορεί να εντοπιστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια. Ρωτήστε τον ασθενή τι έκανε όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά ο πόνος, ποια είναι τα εναύσματα και αν υπάρχουν συγκεκριμένες δραστηριότητες ή θέσεις που επιδεινώνουν τον πόνο.
Ένας ασθενής μπορεί να αισθάνεται πόνο για προφανείς λόγους, όπως μια ιατρική πάθηση ή ένας σωματικός τραυματισμός. Όταν η αιτία του πόνου είναι άγνωστη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να διερευνηθεί είναι τι τον προκαλεί.
Στόχος σας είναι να προσδιορίσετε εάν ορισμένες δραστηριότητες, κινήσεις και θέσεις επιδεινώνουν τον πόνο.
Σκεφτείτε να κάνετε τις εξής ερωτήσεις:
Επιδεινώνουν τον πόνο συγκεκριμένες ενέργειες ή κινήσεις; (π.χ. ορθοστασία, περπάτημα, τέντωμα, γέλιο, βήχας, βαθιά αναπνοή κ.λπ.)
Επιδεινώνει ή ανακουφίζει τον πόνο η εξωτερική πίεση;
Επιδεινώνεται ή ανακουφίζεται ο πόνος σε συγκεκριμένες θέσεις; (π.χ. καθιστή, όρθια, ξαπλωμένη, ξαπλωμένη στο πλάι κ.λπ.)
Επιπλέον, θέλετε να γνωρίζετε εάν ο ασθενής έχει κάνει τις πρώτες προσπάθειες ανακούφισης από τον πόνο.
Έχει λάβει κάποια φάρμακα κατά του πόνου; Βοήθησαν;
Δοκιμάσατε κάποια θεραπεία στο σπίτι για την ανακούφιση του πόνου; (π.χ. ζεστή ή κρύα κομπρέσα, μασάζ, φυτικά έλαια κ.λπ.) Έπιασε τόπο;
Αντί να ρωτάτε: “Τι προκαλεί τον πόνο σας;”, χρησιμοποιήστε πραγματικές, καθημερινές λέξεις.
Δοκιμάστε: “Τι είναι αυτό που σας ανακουφίζει από τον πόνο ή τον κάνει χειρότερο;”.
(Quality) Ποιότητα
Δεδομένου ότι ο πόνος είναι ένας αρκετά ευρύς όρος, είναι απαραίτητο να ζητήσετε από τον παθόντα να περιγράψει τον πόνο.
Δώστε του λέξεις όπως αμβλύς, οξύς, διαπεραστικός, συνθλιπτικός, σαν κάψιμο.
Για παράδειγμα, αν έχει πόνο στο στήθος, θα μπορούσε να υποδηλώνει καρδιακή πάθηση, ενώ αν νιώθει πόνο στα νεύρα του, αυτός θα είναι πιθανότατα πιο εστιασμένος και οξύς.
Ζητήστε από τον ασθενή να περιγράψει τον πόνο του. Εάν ο ασθενής δεν μπορεί να εξηγήσει το σύμπτωμά του, προσφέρετε αυτά τα επίθετα:
Έντονος
Διαπεραστικός
Αμβλύς
Σαν Κάψιμο
Αγωνιώδης
Ρωτώντας: “Είναι ο πόνος σας οξύς ή αμβλύς;” περιορίζετε τον ασθενή σας σε δύο επιλογές, ενώ ο πόνος του μπορεί να μην είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Αντ’ αυτού ρωτήστε: “Με ποιες λέξεις θα περιγράφατε τον πόνο σας;” ή “Πώς αισθάνεστε τον πόνο σας;”.
(Radiates) Περιοχή ή Ακτινοβολία
Η περιοχή του πόνου μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε περαιτέρω την κατάσταση του ασθενούς. Μπορεί να υπάρχουν δύο τύποι πόνου, δηλαδή ο ακτινοβόλος πόνος και ο αναφερόμενος πόνος.
Ο ακτινοβολούμενος πόνος εξαπλώνεται συνεχώς από το σημείο προέλευσης του πόνου.
Ο αναφερόμενος πόνος είναι όταν κάποιος βιώνει πόνο σε μια θέση που είναι διαφορετική από την πραγματική πηγή του προβλήματος. Το πιο συνηθισμένο παράδειγμα είναι το “πάγωμα του εγκεφάλου” που μπορεί να βιώνουμε όταν τρώμε παγωτό.
Ρωτήστε τον λοιπόν πού εντοπίζεται ο πόνος και αν ακτινοβολεί. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να μάθετε αν νιώθει ότι μετακινείται ή αν νιώθει ότι ξεκίνησε από ένα σημείο και τώρα εντοπίζεται σε διαφορετικό σημείο.
Η θέση του πόνου περιορίζει τις παθήσεις που μπορεί να έχει ο ασθενής. Ένα άλλο στοιχείο είναι ο ακτινοβόλος πόνος, όπου ο πόνος εξαπλώνεται σε μια ευρύτερη περιοχή του σώματος.
Για παράδειγμα, ο καρδιακός πόνος στο στήθος μπορεί να ακτινοβολεί στα χέρια, την πλάτη και το σαγόνι.
Αυτή είναι άλλη μια ευκαιρία να χρησιμοποιήσετε πραγματικές, απλές λέξεις κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης.
Το να ρωτάτε: “Ο πόνος σας ακτινοβολεί;” ακούγεται ανόητο και πομπώδες για τον ασθενή.
Αντ’ αυτού χρησιμοποιήστε αυτή την ερώτηση: “Δείξτε μου πού πονάει περισσότερο. Πού πηγαίνει ο πόνος σας από εκεί;”
Ακολουθούν ορισμένες ερωτήσεις-οδηγοί που πρέπει να έχετε κατά νου:
Πού αισθάνεστε τον πόνο;
Περιορίζεται σε ένα μόνο σημείο;
Μετακινείται ή εξαπλώνεται σε άλλες περιοχές;
Ξεκίνησε από ένα σημείο και τώρα βρίσκεται σε άλλο σημείο;
Σημείωση: μπορείτε να ζητήσετε από τον ασθενή να δείξει το σημείο του πόνου.
(Severity) Σοβαρότητα
Η απλή περιγραφή της σοβαρότητας του πόνου δεν είναι αρκετή, γι’ αυτό και είναι ζωτικής σημασίας να ζητείται από τον ασθενή να βαθμολογήσει τον πόνο του από το 1 έως το 10.
Να θυμάστε ότι ο πόνος είναι υποκειμενικός και σχετικός με κάθε ασθενή που θεραπεύετε. Να έχετε ανοιχτό μυαλό για οποιαδήποτε απάντηση από το 0 έως το 10.
Κάντε τους και τις ακόλουθες ερωτήσεις:
Πόσο έντονος είναι ο πόνος όταν είναι στη χειρότερη φάση του;
Παρεμβαίνει ο πόνος σε άλλες δραστηριότητες;
Πόσο διαρκεί κάθε επεισόδιο;
Σας αναγκάζει να ξαπλώσετε ή να επιβραδύνετε ή να καθίσετε;
(Time) Χρόνος
Πρόκειται για μια αναφορά στο πότε ή πριν από πόσο καιρό ξεκίνησε ο πόνος.
Το “Τ” σημαίνει συγχρονισμός.
Οι ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν:
Πότε άρχισε ο πόνος;
Είναι ο πόνος σταδιακός ή ξαφνικός;
Πόσο συχνά εμφανίζεται ο πόνος;
Πόσο διαρκεί ο πόνος;
Ποια ώρα της ημέρας αισθάνεστε συνήθως πόνο;
Σας ξυπνάει ποτέ ο πόνος;
Έχει οδηγήσει ποτέ ο πόνος σε κάτι άλλο;
Αισθάνεστε τον πόνο πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια των γευμάτων σας;
Πότε να χρησιμοποιήσετε το PQRST;
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το μνημονικό PQRST σε επείγουσες περιπτώσεις όπου ο ασθενής αναφέρει πόνο, όπως π.χ:
Οξύς πόνος: ξαφνικός και βραχύχρονος πόνος που προκύπτει από τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση
Χρόνιος πόνος: επίμονος πόνος που διαρκεί πάνω από τρεις μήνες.
Νωτιαίος πόνος: πόνος που προκαλείται από τραυματισμούς σε ιστούς, όπως μια πληγή ή ένα σπασμένο οστό
Νευροπαθητικός πόνος: πόνος που προκαλείται από βλάβη ή τραυματισμό του νευρικού συστήματος
Αναφερόμενος πόνος: πόνος που γίνεται αισθητός σε διαφορετική θέση από την πηγή του
Σωματικός πόνος: πόνος που γίνεται αισθητός στο δέρμα, τις αρθρώσεις, τα οστά και τους μυς.
Σπλαχνικός πόνος: πόνος που γίνεται αισθητός από τα εσωτερικά όργανα
Παράδειγμα καταστάσεων
Το μνημονικό PQRST μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην τεκμηρίωση του θωρακικού πόνου.
Δείτε αυτό το παράδειγμα:
Πρόκληση: Ο πόνος ξεκίνησε μετά την ανάβαση μιας σκάλας. Χειροτερεύει με τη δραστηριότητα.
Ποιότητα: Ο πόνος είναι συντριπτικός.
Ακτινοβολία: Ο πόνος είναι στην αριστερή πλευρά του θώρακα και εξαπλώνεται στον αυχένα, την πλάτη και τους ώμους.
Σοβαρότητα: Ο πόνος είναι 8 στα 10.
Χρόνος: Ο πόνος διαρκεί αρκετά λεπτά, υποχωρεί και επανέρχεται.
Αυτό το παράδειγμα χρησιμοποιεί το μνημονικό PQRST για την αξιολόγηση του κοιλιακού πόνου:
Πρόκληση: Ο πόνος ξεκίνησε μετά την κατανάλωση ενός μεγάλου γεύματος. Επιδεινώνεται όταν βήχετε ή γελάτε.
Ποιότητα: Ο πόνος είναι ένας συνεχής αμβλύς πόνος.
Ακτινοβολία: Ο πόνος ακτινοβολεί στην πλάτη.
Σοβαρότητα: Ο πόνος είναι 6 στα 10.
Χρόνος: Ο πόνος υπάρχει εδώ και μία ώρα και δεν έχει βελτιωθεί.
Σε καθεμία από αυτές τις καταστάσεις, ο πρώτος βοηθός συλλέγει γρήγορα ζωτικές πληροφορίες σχετικά με τον πόνο του ασθενούς που μπορούν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση της θεραπείας.
Άλλες ερωτήσεις για περαιτέρω αξιολόγηση
Ακολουθούν μερικές ακόμη ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στον ασθενή για να αξιολογήσετε τον πόνο του:
Έχετε άλλα συμπτώματα εκτός από τον πόνο;
Παίρνετε φάρμακα;
Έχετε κάποια αλλεργία;
Έχετε ιστορικό υποτροπιάζοντος πόνου;
Είχατε κάποιο πρόσφατο ατύχημα ή χειρουργική επέμβαση;
Συχνές ερωτήσεις
Ποια είναι η πλήρης μορφή του ακρωνυμίου PQRST ως μέθοδος αξιολόγησης του πόνου;
Το “P” σημαίνει πρόκληση, το “Q” σημαίνει ποιότητα, το “R” σημαίνει ακτινοβολία ή περιοχή, το “S” σημαίνει σοβαρότητα και το “T” σημαίνει χρονισμός.
Ποια είναι μερικά από τα επίθετα με τα οποία ένας ασθενής μπορεί να περιγράψει τον πόνο του;
Μερικά από τα επίθετα στα οποία μπορούν να καταφύγουν οι ασθενείς για να περιγράψουν τον πόνο τους είναι τα εξής: συνθλιπτικός, διαπεραστικός, κάψιμο, αμβλύς και οξύς πόνος.
Όσον αφορά τη θέση, ποιοι είναι οι δύο τύποι πόνου που μπορεί να υπάρχουν;
Όταν πρόκειται για τον περιορισμό της περιοχής του πόνου, τα δύο είδη πόνου θα μπορούσαν να αναφερθούν ως πόνος και ακτινοβόλος πόνος.
Πώς μπορείτε να διαπιστώσετε τη σοβαρότητα του πόνου ενός ασθενούς;
Μπορείτε να διαπιστώσετε πόσο έντονος είναι ο πόνος ενός ασθενούς ζητώντας του να τον βαθμολογήσει από το 1 έως το 10.
Τελικές σκέψεις
Εν κατακλείδι, το μνημονικό PQRST είναι μια συστηματική προσέγγιση για την κατανόηση του πόνου ενός ασθενούς. Αυτή η μέθοδος μπορεί να βοηθήσει τον πάροχο πρώτων βοηθειών να καταγράψει γρήγορα και με ακρίβεια κρίσιμες λεπτομέρειες σχετικά με το σύμπτωμα, διευκολύνοντας την παρέμβαση.
Αναφορές
https://www.ems1.com/ems-products/education/articles/how-to-use-opqrst-as-an-effective-patient-assessment-tool-yd2KWgJIBdtd7D5T/?utm_source=facebook&utm_medium=referral
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
