Οι άνθρωποι που υπηρετούν στην πρώτη γραμμή γνωρίζουν τον θάνατο από κοντά. Για εμάς, δεν είναι απλώς μια έννοια. Είναι καθημερινότητα, είναι μέρος της δουλειάς. Τον συναντάμε σε τροχαία, εγκλήματα, πυρκαγιές, καρδιακά επεισόδια. Τον βιώνουμε σε σκηνές τραγωδίας, μερικές φορές ακόμα και μεταξύ συναδέλφων μας.
Αλλά ο θάνατος, όσο σκληρός κι αν είναι, μπορεί να γίνει και διδάσκαλος. Μπορεί να μας θυμίσει πόσο πολύτιμη είναι η ζωή, και να μας ωθήσει να την ζήσουμε ουσιαστικά — τώρα, όσο την έχουμε.
Ο θάνατος δεν περιμένει – ούτε σου δίνει χρόνο για πένθος
Ένα άρθρο στο Psychology Today το 2024 περιγράφει εύστοχα:
«Οι διασώστες εκτίθενται διαρκώς σε θάνατο και τραύμα. Δεν προλαβαίνουν να θρηνήσουν μία απώλεια πριν έρθει η επόμενη. Αυτή η συνεχόμενη, ανεπεξέργαστη θλίψη, είναι η σωρευτική θλίψη – και μπορεί να γίνει βαρύ φορτίο.»
Δεν είναι μόνο οι σκηνές που βλέπουμε. Είναι οι κηδείες. Οι συνάδελφοι που φεύγουν. Οι ασθενείς που δεν καταφέρνουμε να σώσουμε. Κάθε απώλεια αφήνει σημάδι. Άλλες μένουν πιο βαθιά από τις υπόλοιπες.
Όταν ο θάνατος γίνεται προσωπικός
Η πρώτη απώλεια που με συγκλόνισε δεν ήταν επαγγελματική. Ήταν ο φίλος μου από το πανεπιστήμιο, ο Μάικ, μόλις 27 ετών, που πέθανε από λευχαιμία. Θυμάμαι να στέκομαι δίπλα στο φέρετρο και να κοιτάζω το σώμα του, βαμμένο, σαν ξένο. Ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι η ψυχή φεύγει πολύ πριν το σώμα ταφεί.
Παρότι ήμουν ήδη αστυνομικός, αυτός ο θάνατος με συγκλόνισε. Δεν ήταν μια «σκηνή». Ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσα. Από τότε, ο θάνατος δεν ήταν ποτέ πια «απλώς μέρος της δουλειάς».
Υποθέσεις που μένουν
Θυμάμαι πολλές περιπτώσεις θανάτων, αλλά κάποιες έχουν διαφορετικό βάρος. Μια υπόθεση που με σημάδεψε αφορούσε έναν νεαρό άνδρα που μαχαιρώθηκε και εγκαταλείφθηκε αιμορραγώντας στο αυτοκίνητό του. Αρχικά, άλλη μια σοβαρή σκηνή εγκλήματος. Όμως, αυτή τη φορά, παρακολούθησα την υπόθεση μέχρι το τέλος — την ταυτοποίηση, τη σύλληψη, τη δίκη, την καταδίκη. Μια υπόθεση με κάθαρση.
Όμως, δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν έχουν κάθαρση. Που μένουν για πάντα.
Όταν οι απώλειες αγγίζουν την οικογένεια
Εκτός από επαγγελματίας ασφαλείας, είμαι και μητέρα. Και όπως κάθε γονιός, τρέμω στην ιδέα να πάθει κάτι το παιδί μου. Μια από τις πιο σκληρές υποθέσεις που χειρίστηκα ήταν ο θάνατος ενός τρίχρονου αγοριού. Εγκαταλελειμμένος μέσα σε ένα κουτί παιχνιδιών, σκελετωμένος, φορούσε ρούχα για 18 μηνών. Είχε πεθάνει από ασιτία.
Καθώς προχωρούσαμε στην έρευνα, συνειδητοποίησα πως ο μικρός ήταν μόλις τρεις εβδομάδες μεγαλύτερος από τον δικό μου γιο. Χωρίς να το καταλάβω, προβάλλω τη ζωή του παιδιού μου πάνω στο άψυχο σώμα του μικρού. Από εκείνη την υπόθεση, δεν συνήλθα ποτέ εντελώς.
Η απώλεια συναδέλφων
Ο θάνατος εν ώρα καθήκοντος είναι πάντα βαρύς. Είναι η στιγμή που όλη η στολή λυγίζει. Οι σημαίες χαμηλώνουν, οι γείτονες σιωπούν, οι οικογένειες αγκαλιάζονται, και όλοι θυμόμαστε πως κάτω από τη στολή υπάρχει άνθρωπος. Ένας από εμάς.
Υπάρχει όμως και μια άλλη απώλεια – εκείνη που πολλοί αποφεύγουν να αναφέρουν: η αυτοκτονία συναδέλφων. Η θλίψη είναι βαθιά, αλλά ακόμη βαθύτερο είναι το αίσθημα απορίας: Τι δεν είδαμε; Τι μπορούσαμε να κάνουμε; Αυτές οι απώλειες αφήνουν ερωτήματα που δεν απαντιούνται ποτέ.
Ο θάνατος μετά τη «συνταξιοδότηση»
Μερικοί πεθαίνουν αργότερα – αθόρυβα. Στη σύνταξη. Μετά από χρόνια προσφοράς, θυσίες, νυχτερινές βάρδιες, σπασμένα γενέθλια, παραμελημένες οικογένειες. Κι όμως, πολλοί δεν προλαβαίνουν να ζήσουν όσα στερήθηκαν.
Ένας παλιός μου συνάδελφος πέθανε από καρκίνο – πιθανόν συνδεδεμένο με την υπηρεσία του στην πυροσβεστική. Είχε μόλις προλάβει να αποσυρθεί. Δεν πρόλαβε να ζήσει όσα του υποσχέθηκε ο χρόνος. Και τότε αναρωτήθηκα:
Πόσοι από εμάς θυσιάζουμε τα πάντα για ένα «μετά» που μπορεί να μην έρθει ποτέ;
Μαθήματα ζωής από τον θάνατο
Ο θάνατος μας αγγίζει όλους διαφορετικά. Μας φέρνει λύπη, θυμό, ενοχές, μερικές φορές και περηφάνια. Κάθε απώλεια όμως είναι και μια ευκαιρία για ενδοσκόπηση:
-
Ζούμε τη ζωή που πραγματικά θέλουμε;
-
Φροντίζουμε την υγεία μας;
-
Επενδύουμε στους ανθρώπους που αγαπάμε;
-
Ή τα αφήνουμε όλα «για αργότερα»;
Ο θάνατος δεν γίνεται ποτέ εύκολος. Γίνεται απλώς πιο οικείος. Όμως μπορούμε να τον αφήσουμε να μας διδάξει πώς να ζούμε.
Ζήσε πριν να είναι αργά
Η συνεχής επαφή με την απώλεια δεν πρέπει να μας βυθίζει στην απόγνωση, αλλά να μας οδηγεί σε επαναπροσδιορισμό. Να μας θυμίζει ότι:
-
Δεν είμαστε άτρωτοι.
-
Δεν είμαστε αθάνατοι.
-
Ο χρόνος είναι δώρο, όχι εγγύηση.
Ας μην περιμένουμε άλλο.
Ας πούμε ναι στη ζωή που θέλουμε, όχι σε αυτή που απλώς αντέχουμε.
Ας δημιουργήσουμε χώρο για τους ανθρώπους, τα όνειρα, και τις μικρές χαρές.
Ας επιλέξουμε να ζήσουμε με νόημα, γιατί αυτό είναι το μόνο που πραγματικά μπορούμε να ελέγξουμε.
📌 Κάθε απώλεια είναι κι ένα κάλεσμα: να ζήσουμε την κάθε μέρα με αλήθεια, φροντίδα και παρουσία. Όχι για να αποφύγουμε τον θάνατο – αλλά για να τιμήσουμε τη ζωή.
Συγγραφέας: Jen Moss
Πηγή: What death teaches those who serve — and how it can teach us to live better
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
