5. ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ
Η παρουσία της οικογένειας κατά την προσπάθεια αναζωογόνησης τέθηκε υπό συζήτηση στη δεκαετία του 1980,και έκτοτε έχει γίνει αποδεκτή από πολλές χώρες στον κόσμο (80-85)..
Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες υποστηρίζουν το δικαίωμα της παρουσίας των οικείων κατά τη διαδικασία της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης(89),εφόσον και εκείνοι το επιθυμούν.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πριν από είκοσι χρόνια η παρουσία της οικογένειας κατά την διαδικασία της αναζωογόνησης επιτρεπόταν κυρίως στο τμήμα των επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων, ενώ σήμερα οι επαγγελματίες υγείας στην πλειοψηφία τους και σε ένα ολοένα αυξανόμενο ρυθμό, προσφέρουν την ευκαιρία στους οικείους που το επιθυμούν, να είναι παρόντες καθ΄ όλη την διαδικασία της αναζωογόνησης(90-94) .
Πολλοί οικείοι και συγγενείς θα ήθελαν να είναι παρόντες κατά την διάρκεια της αναζωογόνησης ,και από αυτούς που είχαν μια τέτοια εμπειρία στο παρελθόν, σε ένα ποσοστό 90% θα το ξαναέκαναν αν χρειαζόταν. Οι συγγενείς πιστεύουν ότι με το να τους επιτρέπεται να παρίστανται κατά την διάρκεια της αναζωογόνησης του δικού τους ανθρώπου, μόνο καλό τους κάνει και αποκομίζουν πολλά οφέλη.
Το πιο σημαντικό είναι, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, το γεγονός του να συμβιβαστούν πιο εύκολα με την ιδέα του θανάτου του οικείου τους προσώπου, στην περίπτωση που παρόλες τις προσπάθειες αναζωογόνησης τελικά δεν καταφέρει να ανανήψει και καταλήξει. Βέβαια μια τέτοια απόφαση, δηλαδή να παρίστανται τα οικεία πρόσωπα κατά την διαδικασία της προσπάθειας αναζωογόνησης, αποτελεί μια επιλογή που πρέπει να ληφθεί εξ΄ ολοκλήρου από τους συγγενείς.
Σύμφωνα με ένα μεγάλο αριθμό μελετών, τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Παγκόσμιο επίπεδο, προέκυψε το συμπέρασμα ότι, και το ίδιο το θύμα θέλει να του δίνεται το δικαίωμα να αποφασίζει ,αν επιθυμεί να είναι παρόντες οι δικοί του άνθρωποι κατά την διαδικασία της αναζωογόνησης του (93,95,97,98).
Σε αυτή την περίπτωση, το θύμα αισθάνεται ανακούφιση και ασφάλεια με την παρουσία των δικών του ανθρώπων και νιώθει ότι σε μια τόσο κρίσιμη για αυτό κατάσταση, που ίσως στο τέλος και να μην τα καταφέρει ,είναι πολύ παρήγορο το γεγονός να είναι μαζί με τους οικείους του και την οικογένειά του. Αισθάνεται ασφάλεια και παρηγοριά ,και όπως φαίνεται και από τις διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, ακόμα και όταν καταλαβαίνει όταν το τέλος πλησιάζει ,είναι πιο ήρεμος και γαλήνιος ,αφού βρίσκεται με την οικογένεια του. Νιώθει και έχει την ικανοποίηση ότι μπορεί να τους αποχαιρετήσει και να τους δει για μια ύστατη φορά(95,98).
Στην προκειμένη περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε όλη αυτή η εμπειρία να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη για τους παριστάμενους οικείους του θύματος. Επειδή εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή καταβάλλονται υπεράνθρωπες προσπάθειες από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό για την καλύτερη δυνατή έκβαση του συμβάντος ,πρέπει εκ των προτέρων να υπάρχει ειδική μέριμνα για τους συγγενείς που θέλουν να είναι παρόντες κατά την διάρκεια της αναζωογόνησης.
Οι στιγμές αυτές είναι γεμάτες άγχος, ένταση και συναισθηματική φόρτιση για όλους τους παραβρισκόμενους στο χώρο που λαμβάνει χώρα η αναζωογόνηση, είτε αυτοί λέγονται οικογενειακό περιβάλλον, είτε λέγονται ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Οπότε είναι απόλυτα κατανοητή η επιτακτική ανάγκη, να έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέσα για την ομαλή διεξαγωγή της αναζωογόνησης στην περίπτωση που θα παρίστανται και άτομα του οικείου και στενού οικογενειακού περιβάλλοντος του θύματος.
Αυτό, εκτός των άλλων, σημαίνει ότι θα υπάρχει στο χώρο προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων,(όπως ψυχολόγος, ψυχίατρος, νοσηλευτής ,παθολόγος),το οποίο θα είναι δίπλα τους καθόλη την διάρκεια της διαδικασίας και θα τους φροντίσει (86,87),αν παραστεί ανάγκη προσφέροντας όχι μόνο ηθική και ψυχολογική αλλά και σωματική υποστήριξη και βοήθεια.
Έχει συμβεί πολλές φορές άτομα του οικογενειακού κύκλου του θύματος να καταρρεύσουν τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά κατά την διάρκεια της διαδικασίας αναζωογόνηση του δικού τους ανθρώπου ,οπότε χρειάζεται άμεση ιατρονοσηλευτική παρέμβαση και μεταφορά τους πέραν του χώρου της αναζωογόνησης προκειμένου να τους παρασχεθούν οι σχετικές πρώτες βοήθειες(86,87).
Αυτό σημαίνει ότι μέσα στα καθήκοντα της συγκεκριμένης ομάδας ,εκτός από τα προαναφερθέντα, είναι το να εξηγήσουν στους συγγενείς τι πρόκειται να συμβεί με λεπτομέρεια ,να τους βοηθήσουν όσο είναι εφικτό να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στον άνθρωπό τους, να απαντούν με ειλικρίνεια σε τυχόν ερωτήσεις τους ,να φροντίζουν να διατηρούν ασφαλές το περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους παριστάμενους συγγενείς ,να ελέγχουν συνέχεια το ψυχολογικό και συναισθηματικό επίπεδο αυτών, και σε περίπτωση που εκφράσουν την επιθυμία να φύγουν από τον τόπο που λαμβάνει χώρα η αναζωογόνηση να τους συνοδεύσουν.
Στην περίπτωση που η αναζωογόνηση λαμβάνει χώρα εκτός νοσοκομείου, οι συγγενείς είναι τις πιο πολλές φορές παρόντες και είναι αυτοί που αναλαμβάνουν και προσπαθούν να παράσχουν την Βασική Υποστήριξη της Ζωής του θύματος. Σε αυτή την περίπτωση όχι μόνο θα πρέπει να εκτιμηθεί η προσπάθεια τους να παράσχουν πρώτες βοήθειες στο θύμα μέχρι να φτάσει στο χώρο εξειδικευμένη ομάδα βοήθειας και να αναλάβει το περιστατικό, αλλά θα πρέπει να τους δοθούν και οι ίδιες ευκαιρίες.
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία τα θετικά αποτελέσματα από την παρουσία των συγγενών κατά τη διαδικασία της αναζωογόνησης έχουν τεκμηριωθεί σε αρκετές μελέτες. Ενδεικτικά μερικά από αυτά τα οφέλη είναι η ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης σχέσης των συγγενών με την ομάδα αναζωογόνησης αφού βλέπουν ότι καταβάλλονται υπεράνθρωπες ,επίπονες, κοπιαστικές και πολύ απαιτητικές προσπάθειες για να ανανήψει το θύμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας πιο ανθρώπινης και άμεσης σχέσης των συγγενών με την ομάδα αναζωογόνησης(91,96,99) .
Οι συγγενείς είναι σίγουροι και πεπεισμένοι ότι η ζωή του ανθρώπου τους είναι σε ασφαλή και καλά χέρια(100),αφού έχουν την ευκαιρία να δουν μόνοι τους τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που καταβάλλει η ομάδα αναζωογόνησης για να βοηθήσει τον άνθρωπό τους ,με όποιο τρόπο μπορεί και ότι μέσο διαθέτει, προκειμένου να τον κρατήσουν στη ζωή.
Παρόλα ταύτα αν και αυξάνεται διαρκώς το ποσοστό των συγγενών που είναι παρόντες κατά την διαδικασία προσπάθειας αναζωογόνησης, κάποιες φορές (ευτυχώς σπάνια), προκύπτουν προβλήματα . Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος για τον οποίο, για πάρα πολλά χρόνια, οι ομάδες αναζωογόνησης δεν διανοούνταν να υπάρχει παρουσία του οικείου οικογενειακού περιβάλλοντος του θύματος κατά την προσπάθεια αναζωογόνησης αυτού.
Πριν από δεκαπέντε χρόνια οι ομάδες αναζωογόνησης στη πλειοψηφία τους δεν θα ενθάρρυναν την παρουσία συγγενών κατά τη διάρκεια της όλης διαδικασίας ,υποστηρίζοντας ότι η παρουσία τους στο χώρο μόνο προβλήματα και ένταση θα δημιουργούσε.
Θεωρούσαν ότι η διαδικασία από μόνη της είναι ιδιαίτερα απαιτητική και κοπιώδης και υποστήριζαν ότι με την παρουσία της οικογένειας θα αγχώνονταν ακόμα περισσότερο και θα αποσπόταν η προσοχή τους ,έχοντας κατά νου ότι θα έπρεπε να προσέχουν και να έχουν υπό την επίβλεψή τους και τους συγγενείς του θύματος, με τα όποια ξεσπάσματα και τις αντιδράσεις τους. Πίστευαν ότι θα αποσπόταν η προσοχή τους και θα δυσχεραινόταν σε μεγάλο βαθμό η προσπάθεια τους για αναζωογόνηση του θύματος.
Πλέον η νοοτροπία αυτή τείνει να αλλάξει σεβόμενοι και αναγνωρίζοντας τόσο την αυτονομία των συγγενών όσο και του θύματος (88). Θεωρείται πλέον, σε ένα μεγάλο ποσοστό, ότι η παρουσία των οικείων κατά την προσπάθεια της αναζωογόνησης, εφόσον τόσο εκείνοι όσο και το θύμα θέλουν να είναι παρόντες ,άπτεται του γεγονότος της ελεύθερης βούλησης και αυτονομίας τους στην λήψη μιας τόσο σοβαρής για αυτούς απόφασης.
Σε ένα μεγάλο ποσοστό οι επαγγελματίες υγείας που καλούνται να παράσχουν ΚΑΡΠΑ σε ένα θύμα είναι πεπεισμένοι, ότι όταν οι οικείοι παρίστανται κατά την διαδικασία της αναζωογόνησης ,όχι μόνο έχουν την πεποίθηση ότι έγινε το καλύτερο δυνατό για τον άνθρωπό τους, αλλά και στην περίπτωση που εκείνος καταλήξει, δέχονται πιο εύκολα το γεγονός ,παρόλο που μιλάμε για τον θάνατο του δικού τους ανθρώπου.
Όπως φαίνεται και από τη διεθνή βιβλιογραφική ανασκόπηση(88,96,99), η νοοτροπία ,οι αντιλήψεις και οι πεποιθήσεις που αφορούν την παρουσία της οικογένειας κατά την αναζωογόνηση σε σχέση με το τι πιστεύουν πλέον οι ομάδες αναζωογόνησης, σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αλλάξει ριζικά.
Πλέον οι ομάδες αναζωογόνησης στην πλειοψηφία τους σέβονται την επιθυμία της οικογένειας να είναι παρούσα κατά την αναζωογόνηση του οικείου τους προσώπου και προσπαθούν με τη σειρά τους να κάνουν ότι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να εξελιχθεί ομαλά η όλη διαδικασία.
Εννοείται ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν κοινωνικές, θρησκευτικές, νομικές ,οικονομικές ,παραδοσιακές και πολιτιστικές αποκλείσεις ανάλογα τον τόπο καταγωγής και την εθνικότητα των άμεσα εμπλεκόμενων.
Το γεγονός αυτό σημαίνει, ότι τόσο το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό όσο και οι οικείοι θα πρέπει να σεβαστούν όλα τα παραπάνω και να ενεργήσουν έχοντας τα, κατά νου.
Σε καμία περίπτωση δεν έχει κάποιος το δικαίωμα να ενεργήσει χωρίς να λάβει υπόψη του το κοινωνικό, θρησκευτικό και πολιτισμικό πλαίσιο, στο οποίο καλείται να λειτουργήσει και να παράσχει την οποιαδήποτε ιατρική πράξη και βοήθεια.
Η γραμμή ανάμεσα στο ηθικό και το σωστό, είναι πολύ λεπτή και πολλές φορές απαιτούνται ιδιαίτεροι χειρισμοί στην αντιμετώπιση ενός περιστατικού ούτως ώστε να μην έρθει το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό σε ανοικτή αντιπαράθεση και διαπληκτισμούς με το οικείο περιβάλλον ή ακόμα και αντιμέτωπο με νομικές κυρώσεις.
Αυτό είναι κάτι που είναι απόλυτα κατανοητό και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με την δέουσα ευαισθησία από όλους, όσους εμπλέκονται σε μια παρόμοια κατάσταση.
4. ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Η καρδιακή ανακοπή είναι ένα σύμβαμα μείζονος σημασίας ,το οποίο συναντούμε σε καθημερινή βάση είτε σε νοσοκομειακό περιβάλλον είτε εκτός αυτού, και το οποίο καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Κύριο μέλημα μας είναι η άμεση έναρξη καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης του θύματος, ακόμα και από τη στιγμή της κατάρρευσης του και πριν γίνουν περαιτέρω ενέργειες για κλήση εξειδικευμένης βοήθειας.
Εξυπακούεται ότι, όποιος γνωρίζει και μπορεί να προσφέρει, έστω και τη βασική υποστήριξη ζωής πρέπει να το κάνει.
Επειδή εξ ορισμού ,ως καρδιακή ανακοπή ορίζεται η αιφνίδια παύση της λειτουργίας της καρδιάς, όσο πιο γρήγορα γίνει προσπάθεια αναζωογόνησης τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να επανέλθει το θύμα.
Πολλά είναι τα αίτια που οδηγούν σε καρδιακή ανακοπή ,με κυριότερη τη στεφανιαία νόσο σε ένα ποσοστό 60%(3),η οποία οδηγεί σε καρδιακή ανακοπή που προκαλείται από έμφραγμα του μυοκαρδίου ή άλλες κοιλιακές αρρυθμίες.
Σε ένα θύμα καρδιακής καρδιακής ανακοπής ,το οποίο έχει καταρρεύσει και δεν αναπνέει πρέπει άμεσα να εφαρμοσθεί καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) δηλαδή 30 θωρακικές συμπιέσεις ακολουθούμενες από 2 εμφυσήσεις μέχρι να έλθει εξειδικευμένη βοήθεια ,σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης .
Σύμφωνα πάντα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, η εφαρμογή θωρακικών συμπιέσεων μέχρι να έρθει ο απινιδωτής και καθώς αυτός φορτίζει, φαίνεται ότι βελτιώνει αρκετά την επιβίωση του θύματος.
Μετά την καρδιακή ανακοπή, το πρώτο πράγμα που πρέπει να ανακτήσει το θύμα είναι η επάνοδος της αυτόματης κυκλοφορίας. Πολλές φορές όμως η παθολογία που προκύπτει από την επικείμενη ανακοπή περιπλέκει το έργο της ανάκαμψης του. Τέτοιες παθολογίες που χαίρουν άμεσης αντιμετώπισης κατά την περίοδο της αναζωογόνησης είναι ενδεικτικά, η δυσλειτουργία του μυοκαρδίου, η πιθανή εγκεφαλική βλάβη και η συστηματική απάντηση ισχαιμίας- επαναιμάτωσης (27).
Στην προσπάθεια ανάνηψης και αντιμέτωπης ενός θύματος καρδιακής ανακοπής, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, ούτως ώστε να διασφαλισθεί πως η απόφαση για την παροχή ή όχι καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης είναι ορθή και πως το θύμα θα αντιμετωπισθεί με αξιοπρέπεια.
Οι αποφάσεις του καλούμαστε να πάρουμε είναι πολλές και επηρεάζονται από παράγοντες νομικούς, παραδοσιακούς, θρησκευτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς(69).
Έχοντας υπόψη τα προαναφερθέντα καταλαβαίνουμε ότι η εφαρμογή ΚΑΡΠΑ, όπως άλλωστε κάθε ιατρική πράξη, είναι πιθανό να εγείρει σοβαρά ζητήματα τόσο ηθικής όσο και δεοντολογίας. Για αυτό το λόγο υπάρχει θέσπιση συγκεκριμένου πρωτοκόλλου και τακτικής δράσης κοινώς αποδεκτής και θεσμοθετημένης από την ιατρική κοινότητα που στηρίζεται στην αρχή της ωφελιμότητας, του δικαίου, της αυτονομίας και του μη βλάπτειν .
Εκτός των προαναφερθέντων, ένα άλλο θέμα που μας απασχολεί είναι η παρουσία των συγγενών κατά την προσπάθεια εφαρμογής ΚΑΡΠΑ. Το συγκεκριμένο θέμα τέθηκε υπό συζήτηση στη δεκαετία του 1980,και έκτοτε έχει γίνει αποδεκτό από πολλές χώρες στον κόσμο (80- 85).
Πλέον και οι ομάδες αναζωογόνησης έχουν αλλάξει στάση στο συγκεκριμένο θέμα, σεβόμενοι και αναγνωρίζοντας τόσο την αυτονομία των συγγενών όσο και του θύματος (88),στην λήψη μιας τόσο σημαντικής για αυτούς απόφασης.
Επίσης όπως φάνηκε και από την εν λόγω εργασία , σε ένα μεγάλο ποσοστό οι επαγγελματίες υγείας που καλούνται να παράσχουν ΚΑΡΠΑ σε ένα θύμα υποστηρίζουν ότι τα μέλη της οικογένειας έχουν το δικαίωμα της επιλογής να είναι παρόντα από κάποιο σημείο της διαδικασίας αναζωογόνησης και ύστερα, και μάλιστα να συνοδεύονται και από ένα μέλος του προσωπικού (το οποίο θα βρίσκεται μαζί τους καθόλη την διάρκεια της διαδικασίας και για την περίπτωση που χρειαστούν οι ίδιοι βοήθεια.),αναφέροντας ωστόσο ότι μια τέτοια απόφαση θα αποσπούσε την προσοχή τους και θα τους προκαλούσε άγχος.
Επίσης επισημαίνουν ότι η παρουσία της οικογένειας κατά την διαδικασία της αναζωογόνησης κάνει τους επαγγελματίες υγείας πιο υπεύθυνους απέναντι σε λάθη και παραβλέψεις.
Συμφωνούν με την άποψη ότι οι συγγενείς ή τα μέλη της οικογένειας που είναι παρόντα υπόκεινται σε μια ιδιαίτερα τραυματική για αυτούς εμπειρία και υποστηρίζουν ότι με την παρουσία των συγγενών θα υπάρξουν περισσότερες μηνύσεις που θα αφορούν πιθανά λάθη και παραβλέψεις του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού .
Ένα γεγονός που προκαλεί έκπληξη, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την συγκεκριμένη εργασία είναι το γεγονός ότι ερωτώμενοι, αν και κατά πόσο γνωρίζουν οι τι συστήνουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την παρουσία των συγγενών κατά την διαδικασία αναζωογόνησης, το μεγαλύτερο ποσοστό (92%) δηλώνει άγνοια των οδηγιών.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι από αυτούς που απάντησαν ότι διαθέτουν εμπειρία από αναζωογόνηση ενηλίκων παρουσία συγγενών, ανεξάρτητα από το αν γνωρίζουν ή όχι τις κατευθυντήριες οδηγίες, ένα μικρό ποσοστό θα το επαναλάμβανε.
Εν κατακλείδι, θεωρούν ότι ,όταν οι οικείοι παρίστανται κατά την διαδικασία της αναζωογόνησης ,όχι μόνο έχουν την πεποίθηση ότι έγινε το καλύτερο δυνατό για τον άνθρωπό τους, αλλά και στην περίπτωση που εκείνος καταλήξει, δέχονται πιο εύκολα το γεγονός, παρόλο που μιλάμε για τον θάνατο του δικού τους ανθρώπου.
Από όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι η παρουσία των οικείων κατά την διάρκεια καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης είναι ένα πολύ ιδιαίτερο αντικείμενο μου επιδέχεται πολύ μεγάλη συζήτηση.
Αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι, τόσο για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, που καλείται να καταβάλλει εξειδικευμένη και κοπιώδη προσπάθεια κατά τη διαδικασία της αναζωογόνησης του θύματος, όσο και για το ίδιο το θύμα και το οικείο του περιβάλλον. Το θετικό είναι ,ότι παλαιές αντιλήψεις και νοοτροπίες ,τείνουν να εξαλειφθούν και να αντικατασταθούν από νέες νοοτροπίες και σύγχρονα δεδομένα που σέβονται τόσο το θύμα όσο και το οικείο αυτού περιβάλλον, ενώ παράλληλα είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και ακολουθούν διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
H παρουσία των συγγενών κατά την διάρκεια της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης και άλλων επεμβατικών διαδικασιών σε ενήλικες φαίνεται ότι βρίσκει σύμφωνους τους επαγγελματίες υγείας στο μεγαλύτερο μέρος τους, αρκεί να τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις (όπως το να παρίστανται οι οικείοι από ένα σημείο της διαδικασίας και μετά και να συνοδεύονται από ένα μέλος του προσωπικού).
Παρόλα ταύτα ένα μικρό ποσοστό των ερωτηθέντων επαγγελματιών υγείας γνωρίζει τι ορίζουν οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Τέλος θεωρούν, ότι η παρουσία των συγγενών θα τους προκαλούσε άγχος έως ένα βαθμό, και είναι πεπεισμένοι ότι τα μέλη που παρίστανται σε μια τέτοια διαδικασία υπόκεινται σε μια τραυματική για αυτά εμπειρία.
Συμφωνούν όμως στο γεγονός ότι δέχονται πιο εύκολα την ιδέα του θανάτου του οικείου τους ,αφού είναι πεπεισμένοι και είδαν, ότι έγινε ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατό να γίνει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Murray CJ, Lopez AD. Mortality by cause for eight regions of the world: global burden of disease study. Lancet 1997;349:1269-76.
2. Sans S, Kesteloot H, Kromhout D. The burden of cardiovascular diseases mortality in Europe. Task force of the European Society of Cardiology on cardiovascular mortality and morbidity statistics in Europe. Eur Heart J 1997;18:1231-48.
3. Zheng ZJ, Croft JB, Giles WH, Mensah GA. Sudden cardiac death in the United States, 1989 to 1998. Circulation 2001;104:2158-63.
4. Nichol G, Thomas E, Callaway CW, et al. Regional variation in out-ofhospital cardiac arrest incidence and outcome. JAMA 2008;300:1423- 31.
5. Hollenberg J, Herlitz J, Lindqvist J, et al. Improved survival after outof-hospital cardiac arrest is associated with an increase in proportion of emergency crew-witnessed cases and bystander cardiopulmonary resuscitation. Circulation 2008;118:389-96.
6. Iwami T, Nichol G, Hiraide A, et al. Continuous improvements in “chain of survival” increased survival after out-of-hospital cardiac arrests: a large-scale population-based study. Circulation 2009;119:728-34.
7. Cobb LA, Fahrenbruch CE, Olsufka M, Copass MK. Changing incidence of outof- hospital ventricular fibrillation, 1980-2000. JAMA 2002;288:3008-13.
8. Ringh M, Herlitz J, Hollenberg J, Rosenqvist M, Svensson L. Out of hospital cardiac arrest outside home in Sweden, change in characteristics, outcome and availability for public access defibrillation. Scand J Trauma Resusc Emerg Med 2009;17:18.
9. Cummins R, Thies W. Automated external defibrillators and the Advanced Cardiac Life Support Program: a new initiative from the American Heart Association. Am J Emerg Med 1991;9:91-3.
10. Waalewijn RA, Nijpels MA, Tijssen JG, Koster RW. Prevention of deterioration of ventricular fibrillation by basic life support during out-ofhospital cardiac arrest. Resuscitation 2002;54:31-6.
11. Weisfeldt ML, Sitlani CM, Ornato JP, et al. Survival after application of automatic external defibrillators before arrival of the emergency medical system: evaluation in the resuscitation outcomes consortium population of 21 million. J Am Coll Cardiol 2010;55:1713-20.
12. van Alem AP, Vrenken RH, de Vos R, Tijssen JG, Koster RW. Use of automated external defibrillator by first responders in out of hospital cardiac arrest: prospective controlled trial. BMJ 2003;327:1312.
13. Sandroni C, Nolan J, Cavallaro F, Antonelli M. In-hospital cardiac arrest: incidence, prognosis and possible measures to improve survival. Intensive Care Med 2007;33:237-45.
14. Meaney PA, Nadkarni VM, Kern KB, Indik JH, Halperin HR, Berg RA. Rhythms and outcomes of adult in-hospital cardiac arrest. Crit Care Med 2010;38:101-8.
15. Valenzuela TD, Roe DJ, Cretin S, Spaite DW, Larsen MP. Estimating effectiveness of cardiac arrest interventions: a logistic regression survival model. Circulation 1997;96:3308-13.
16. Holmberg M, Holmberg S, Herlitz J. Factors modifying the effect of bystander cardiopulmonary resuscitation on survival in out-of-hospital cardiac arrest patients in Sweden. Eur Heart J 2001;22:511-9.
17. Holmberg M, Holmberg S, Herlitz J, Gardelov B. Survival after cardiac arrest outside hospital in Sweden. Swedish Cardiac Arrest Registry. Resuscitation 1998;36:29-36.
18. Waalewijn RA, Tijssen JG, Koster RW. Bystander initiated actions in out-of- hospital cardiopulmonary resuscitation: results from the Amsterdam Resuscitation Study (ARREST). Resuscitation 2001;50:273- 9.
19. Weaver WD, Hill D, Fahrenbruch CE, et al. Use of the automaticexternal defibrillator in the management of out-of-hospital cardiac arrest. N Engl J Med 1988;319:661-6.
20. Auble TE, Menegazzi JJ, Paris PM. Effect of out-of-hospital defibrillation by basic life support providers on cardiac arrest mortality: a metaanalysis. Ann Emerg Med 1995;25:642-58.
21. Stiell IG, Wells GA, Field BJ, et al. Improved out-of-hospital cardiac arrest survival through the inexpensive optimization of an existing defibrillation program: OPALS study phase II. Ontario Prehospital Advanced Life Support. JAMA 1999;281:1175-81.
22. Stiell IG, Wells GA, DeMaio VJ, et al. Modifiable factors associated with improved cardiac arrest survival in a multicenter basic life support/defibrillation system: OPALS Study Phase I results. Ontario Prehospital Advanced Life Support. Ann Emerg Med 1999;33:44-50.
23. Caffrey S. Feasibility of public access to defibrillation. Curr Opin Crit Care 2002;8:195-8.
24. O’Rourke MF, Donaldson E, Geddes JS. An airline cardiac arrest program. Circulation 1997;96:2849-53.
25. Page RL, Hamdan MH,McKenas DK. Defibrillation aboard a commercial aircraft. Circulation 1998;97:1429-30.
26. Valenzuela TD, Roe DJ, Nichol G, Clark LL, Spaite DW, Hardman RG. Outcomes of rapid defibrillation by security officers after cardiac arrest in casinos. N Engl J Med 2000;343:1206-9.
27. Nolan JP, Neumar RW, Adrie C, et al. Post-cardiac arrest syndrome: epidemiology, pathophysiology, treatment, and prognostication. A Scientific Statement from the International Liaison Committee on Resuscitation; the American Heart Association Emergency Cardiovascular Care Committee; the Council on Cardiovascular Surgery and Anesthesia; the Council on Cardiopulmonary, Perioperative, and Critical Care; the Council on Clinical Cardiology; the Council on Stroke. Resuscitation 2008;79:350-79.
28. Laurent I, Monchi M, Chiche JD, et al. Reversible myocardial dysfunction in survivors of out-of-hospital cardiac arrest. J Am Coll Cardiol 2002;40:2110-6.
29.Ruiz-Bailen M, Aguayo de Hoyos E, Ruiz-Navarro S, et al. Reversible myocardial dysfunction after cardiopulmonary resuscitation. Resuscitation 2005;66:175-81.
30. Balan IS, Fiskum G, Hazelton J, Cotto-Cumba C, Rosenthal RE. Oximetry-guided reoxygenation improves neurological outcome after experimental cardiac arrest. Stroke 2006;37:3008-13.
31. Zwemer CF, Whitesall SE, D’Alecy LG. Cardiopulmonary-cerebral resuscitation with 100% oxygen exacerbates neurological dysfunction following nine minutes of normothermic cardiac arrest in dogs. Resuscitation 1994;27:159-70.
32. Richards EM, Fiskum G, Rosenthal RE, Hopkins I, McKenna MC. Hyperoxic reperfusion after global ischemia decreases hippocampal energy metabolism. Stroke 2007;38:1578-84.
33. Vereczki V, Martin E, Rosenthal RE, Hof PR, Hoffman GE, Fiskum G. Normoxic resuscitation after cardiac arrest protects against hippocampal oxidative stress, metabolic dysfunction, and neuronal death. J Cereb Blood Flow Metab 2006;26:821-35.
34. Liu Y, Rosenthal RE, Haywood Y, Miljkovic-Lolic M, Vanderhoek JY, Fiskum G. Normoxic ventilation after cardiac arrest reduces oxidation of brain lipids and improves neurological outcome. Stroke 1998;29:1679-86.
35. 317. Sunde K, Pytte M, Jacobsen D, et al. Implementation of a standardized treatment protocol for post resuscitation care after out-ofhospital cardiac arrest. Resuscitation 2007;73:29-39.
36. Knafelj R, Radsel P, Ploj T, Noc M. Primary percutaneous coronary intervention and mild induced hypothermia in comatose survivors of ventricular fibrillation with ST-elevation acute myocardial infarction. Resuscitation 2007;74: 227-34.
37. Nielsen N, Hovdenes J, Nilsson F, et al. Outcome, timing and adverse events in therapeutic hypothermia after out-of-hospital cardiac arrest. Acta Anaesthesiol Scand 2009;53:926-34.
38. Hovdenes J, Laake JH, Aaberge L, Haugaa H, Bugge JF. Therapeutic hypothermia after out-of-hospital cardiac arrest: experiences with patients treated with percutaneous coronary intervention and cardiogenic shock. Acta Anaesthesiol Scand 2007;51:137-42.
39. Wolfrum S, Pierau C, Radke PW, Schunkert H, Kurowski V. Mild therapeutic hypothermia in patients after out-of-hospital cardiac arrest due to acute STsegment elevation myocardial infarction undergoing immediate percutaneous coronary intervention. Crit Care Med 2008;36:1780-6.
40.Langhelle A, Tyvold SS, Lexow K, Hapnes SA, Sunde K, Steen PA. In hospital factors associated with improved outcome after out-of-hospital cardiac arrest. A comparison between four regions in Norway. Resuscitation 2003;56:247-63.
41. Snyder BD, Hauser WA, Loewenson RB, Leppik IE, RamirezLassepas M, Gumnit RJ. Neurologic prognosis after cardiopulmonary arrest. III. Seizure activity. Neurology 1980;30:1292-7.
42. Levy DE, Caronna JJ, Singer BH, Lapinski RH, Frydman H, Plum F. Predicting outcome from hypoxic-ischemic coma. JAMA1985;253:1420- 6.
43. Krumholz A, Stern BJ, Weiss HD. Outcome from coma after cardiopulmonary resuscitation: relation to seizures and myoclonus. Neurology 1988;38:401-5.
44. Zandbergen EG, Hijdra A, Koelman JH, et al. Prediction of poor outcome within the first 3 days of postanoxic coma. Neurology 2006;66:62-8.
45. Preiser JC, Devos P, Ruiz-Santana S, et al. A prospective randomized multicentre controlled trial on tight glucose control by intensive insulin therapy in adult intensive care units: the Glucontrol study. Intensive Care Med 2009;35:1738-48.
46. Griesdale DE, de Souza RJ, van Dam RM, et al. Intensive insulin therapy and mortality among critically ill patients: a meta-analysis including NICE-SUGAR study data. CMAJ 2009;180:821-7.
47. Wiener RS, Wiener DC, Larson RJ. Benefits and risks of tight glucose control in critically ill adults: a meta-analysis. JAMA 2008;300:933-44.
48. Krinsley JS, Grover A. Severe hypoglycemia in critically ill patients: risk factors and outcomes. Crit Care Med 2007;35:2262-7.
49. Padkin A. Glucose control after cardiac arrest. Resuscitation 2009;80:611-2.
50. Takino M, Okada Y. Hyperthermia following cardiopulmonary resuscitation. Intensive Care Med 1991;17:419-20.
51. Hickey RW, Kochanek PM, Ferimer H, Alexander HL, Garman RH, Graham SH. Induced hyperthermia exacerbates neurologic neuronal histologic damage after asphyxial cardiac arrest in rats. Crit Care Med 2003;31:531-5.
52. Takasu A, Saitoh D, Kaneko N, Sakamoto T, Okada Y. Hyperthermia: is it an ominous sign after cardiac arrest? Resuscitation 2001;49:273-7.
53. Zeiner A, Holzer M, Sterz F, et al. Hyperthermia after cardiac arrest is associated with an unfavorable neurologic outcome. Arch Intern Med 2001;161:2007-12.
54. Hickey RW, Kochanek PM, Ferimer H, Graham SH, Safar P. Hypothermia and hyperthermia in children after resuscitation from cardiac arrest. Pediatrics 2000;106:118-22.
55. Diringer MN, Reaven NL, Funk SE, Uman GC. Elevated body temperature independently contributes to increased length of stay in neurologic intensive care unit patients. Crit Care Med 2004;32:1489-95.
56. Gunn AJ, Thoresen M. Hypothermic neuroprotection. NeuroRx 2006;3:154-69.
57. Froehler MT, Geocadin RG. Hypothermia for neuroprotection after cardiac arrest: mechanisms, clinical trials and patient care. J Neurol Sci 2007;261:118-26.
58. McCullough JN, Zhang N, Reich DL, et al. Cerebral metabolic suppression during hypothermic circulatory arrest in humans. Ann Thorac Surg 1999;67:1895-9 [discussion 919-21].
59. Mild therapeutic hypothermia to improve the neurologic outcome after cardiac arrest. N Engl J Med 2002;346:549-56.
60. Bernard SA, Gray TW, Buist MD, et al. Treatment of comatose survivors of out-of-hospital cardiac arrest with induced hypothermia. N Engl J Med 2002;346:557-63.
61. Bernard SA, Jones BM, Horne MK. Clinical trial of induced hypothermia in comatose survivors of out-of-hospital cardiac arrest. Ann Emerg Med 1997;30:146-53.
62. Oddo M, Schaller MD, Feihl F, Ribordy V, Liaudet L. From evidence to clinical practice: effective implementation of therapeutic hypothermia to improve patient outcome after cardiac arrest. Crit Care Med 2006;34:1865-73.
63. Busch M, Soreide E, Lossius HM, Lexow K, Dickstein K. Rapid implementation of therapeutic hypothermia in comatose out-of-hospital cardiac arrest survivors. Acta Anaesthesiol Scand 2006;50:1277-83.
64. Storm C, Steffen I, Schefold JC, et al. Mild therapeutic hypothermia shortens intensive care unit stay of survivors after out-of-hospital cardiac arrest compared to historical controls. Crit Care 2008;12:R78.
65. Don CW, Longstreth Jr WT, Maynard C, et al. Active surface cooling protocol to induce mild therapeutic hypothermia after out-of-hospital cardiac arrest: a retrospective before-and-after comparison in a single hospital. Crit Care Med 2009;37:3062-9.
66. Arrich J. Clinical application of mild therapeutic hypothermia after cardiac arrest. Crit Care Med 2007;35:1041-7.
67. Holzer M, Mullner M, Sterz F, et al. Efficacy and safety of endovascular cooling after cardiac arrest: cohort study and Bayesian approach. Stroke 2006;37:1792-7.
68. Polderman KH, Herold I. Therapeutic hypothermia and controlled normothermia in the intensive care unit: practical considerations, side effects, and cooling methods. Crit Care Med 2009;37:1101-20.
69. Baskett PJ, Lim A. The varying ethical attitudes towards resuscitation in Europe. Resuscitation 2004;62:267-73.
70. Beauchamp TL, Childress J. Principles of biomedical ethics. 6th ed. Oxford: Oxford University Press; 2008.
71. Association WM. Declaration of Helsinki Ethical principles for medical research involving human subjects adopted by the 18th WMA General Assembly Helsinki, Finland, June 1964 and amended at the 29th, 35th,41st, 48th, 52nd, 55th and 59th WMA Assemblies. Helsinki: World Medical Association; 1964.
72. Iwami T, Kawamura T, Hiraide A, et al. Effectiveness of bystanderinitiated cardiac-only resuscitation for patients with out-of-hospital cardiac arrest. Circulation 2007;116:2900-7.
73. Peberdy MA, Kaye W, Ornato JP, et al. Cardiopulmonary resuscitation of adults in the hospital: a report of 14720 cardiac arrests from the National Registry of Cardiopulmonary Resuscitation. Resuscitation 2003;58:297-308
74. Deakin CD, Nolan JP, Soar J, et al. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010. Section 4. Adult Advanced Life Support. Resuscitation 2010;81:1305-52.
75. Larkin GL, Copes WS, Nathanson BH, Kaye W. Pre-resuscitation factors associated with mortality in 49,130 cases of in-hospital cardiac arrest: a report from the National Registry for Cardiopulmonary Resuscitation.Resuscitation 2010;81:302-11.
76.Bonnin MJ, Pepe PE, Kimball KT, Clark Jr PS. Distinct criteria for termination of resuscitation in the out-of-hospital setting. JAMA 1993;270:1457-62.
77. Kellermann AL, Hackman BB, Somes G. Predicting the outcome of unsuccessful prehospital advanced cardiac life support. JAMA 1993;270:1433-6.
78. Olasveengen TM, Wik L, Steen PA. Quality of cardiopulmonary resuscitation before and during transport in out-of-hospital cardiac arrest.Resuscitation 2008;76:185-90.
79. F?rde R, Aasland OG, Steen PA. Medical end-of-life decisions in Norway. Resuscitation 2002;55:235-40.
80. Doyle CJ, Post H, Burney RE, Maino J, Keefe M, Rhee KJ. Family participationduring resuscitation: an option. Ann Emerg Med 1987;16:673-5.
81. Boie ET, Moore GP, Brummett C, Nelson DR. Do parents want to be present during invasive procedures performed on their children in the emergency department? A survey of 400 parents. Ann Emerg Med 1999;34:70-4.
82. Azoulay E, Sprung CL. Family-physician interactions in the intensive care unit. Crit Care Med 2004;32:2323-8.
83. Boudreaux ED, Francis JL, Loyacano T. Family presence during invasive procedures and resuscitations in the emergency department: a critical review and suggestions for future research. Ann Emerg Med 2002;40:193-205.
84. Fulbrook P, Latour JM, Albarran JW, Fulbrook P, Latour JM, Albarran JW. Paediatric critical care nurses’ attitudes and experiences of parental presence during cardiopulmonary resuscitation: a European survey. Int J Nurs Stud 2007;44:1238-49.
85. Fulbrook P, Latour J, Albarran J, et al. The presence of family members during cardiopulmonary resuscitation: European federation of Critical Care Nursing associations, European Society of Paediatric and Neonatal Intensive Care and European Society of Cardiology Council on Cardiovascular Nursing and Allied Professions Joint Position Statement. Eur J Cardiovasc Nurs 2007;6:255-8.
86. Eichhorn DJ, Meyers T, Guzzetta CE, et al. Family presence during invasive procedures and resuscitation: hearing the voice of the patient. Am J Nurs 2001;101:48-55.
87. Wagner JM. Lived experience of critically ill patients’ family members during cardiopulmonary resuscitation. Am J Crit Care 2004;13:416-20
88. Baskett PJ, Lim A. The varying ethical attitudes towards resuscitation in Europe. Resuscitation 2004;62:267-73.
89.Baskett PJF, Steen PA, Bossaert L., European Council Guidelines for Resuscitation 2005. Section 8. The ethics of resuscitation and end-of-life decisions. Resuscitation 2005; 67 (Supplement 1): S171-S180.
90. Jarvis AS. Parental presence during resuscitation: attitudes of staff on a paediatric intensive care unit. Intensive and Critical Care Nursing 1998;4(1):3–7.
91. Robinson SM, Mackenzie-Ross S, Campbell Hewson GL, Egleston CV, Prevost AT. Psychological effect of witnessed resuscitation on bereaved relatives. Lancet 1998;352(9128):614–7.
92. WalkerWM.Do relatives have a right towitness resuscitation? Journal of Clinical Nursing 1999;8(6):625–30.
93. Grice AS, Picton P, Deakin CD. Study examining attitudes of staff, patients and relatives to witnessed resuscitation in adult intensive care units. British Journal of Anaesthesia 2003;91(6):820–4.
94.Gold KJ, Gorenflo DW, Thomas L, Schwenk TL, Bratton SL. Physician experience with family during cardiopulmonary resuscitation in children.Pediatric Critical Care Medicine 2006;7(5):428–33.
95.Meyers TA, Eichhorn DF, Guzetta CE, Clarke A, Klein J, Taliferro E, et al. Family presence during invasive procedures and resuscitation: the experience of family members, nurses, and physicians. American Journal of Nursing 2000;100(2):32–42.
96. Eichhorn DJ, Meyers TA, Guzzetta CE, Clark AP, Klein JD, Talieaferro E, et al. Family presence during invasive procedures and resuscitation: hearing the voice of the patient. American Journal of Nursing 2001;101(5):48–55.
97. Barratt F, Wallis DN. Relatives in the resuscitation room: their point of view. Journal of Accident and Emergency Medicine 1998;15 (2):109 11.
98.Gulla JM, Twist M, Singer A. Should families be present during resuscitation? (Abstract). Annals ofEmergencyMedicine 2004;44(4):S67.
99.Van derWoningM.Relatives in the resuscitation area: a phenomenological study. Nursing in Critical Care 1999;4(4):186–92.
100.Wagner JM. Lived experience of critically ill patients’ family members during cardiopulmonary resuscitation. American Journal of Critical Care 2004;13(5):416–20.
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΖΟΩΓΟΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ.
ΜΕΤΑΠΤ. ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
