Στην προνοσοκομειακή φροντίδα, οι EMTs (Emergency Medical Technicians) χρησιμοποιούν συχνά μνημονικά εργαλεία για να θυμούνται τα βασικά βήματα της εκτίμησης ασθενούς. Δύο από τα πιο χρήσιμα είναι το SAMPLE για τη λήψη ιστορικού και το OPQRST για την εκτίμηση πόνου.
Αυτά τα εργαλεία βοηθούν τον διασώστη να συλλέγει γρήγορα και αποτελεσματικά κρίσιμες πληροφορίες, οι οποίες θα είναι χρήσιμες τόσο για τη διαχείριση του περιστατικού όσο και για την παράδοση του ασθενούς στο νοσοκομείο.
SAMPLE Ιστορικό
Το SAMPLE χρησιμοποιείται σε κάθε εκτίμηση ασθενούς, αφού ολοκληρωθεί η πρωτογενής εκτίμηση (ABC’s & Primary Survey) και αντιμετωπιστούν άμεσα απειλητικά για τη ζωή προβλήματα.
Το ακρωνύμιο σημαίνει:
-
S → Signs & Symptoms (Σημεία & Συμπτώματα)
-
A → Allergies (Αλλεργίες)
-
M → Medications (Φάρμακα)
-
P → Pertinent Medical History (Σημαντικό Ιατρικό Ιστορικό)
-
L → Last Oral Intake (Τελευταία Λήψη Τροφής/Υγρών)
-
E → Events Leading to Present Illness/Injury (Γεγονότα που οδήγησαν στο περιστατικό)
Παράδειγμα ερωτήσεων SAMPLE
-
S: «Γιατί καλέσατε σήμερα; Τι αισθάνεστε;»
-
A: «Έχετε αλλεργίες σε φάρμακα, τροφές ή κάτι άλλο;»
-
M: «Παίρνετε κάποια φάρμακα; Έχετε πάρει κάτι σήμερα;»
-
P: «Έχετε κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας; Έχει ξανασυμβεί;»
-
L: «Πότε φάγατε ή ήπιατε τελευταία φορά; Τι ακριβώς;»
-
E: «Τι κάνατε όταν ξεκίνησαν τα συμπτώματα; Τι συνέβη πριν το περιστατικό;»
📌 Σημείωση: Το S (Signs & Symptoms) αφορά όσα παρατηρεί ο διασώστης (σημεία: π.χ. ωχρότητα, έμετος, δύσπνοια) και όσα αναφέρει ο ασθενής (συμπτώματα: π.χ. ναυτία, ζάλη, πόνος).
OPQRST – Εκτίμηση Πόνου
Όταν το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος, χρησιμοποιούμε το OPQRST πριν ή κατά τη διάρκεια του SAMPLE για λεπτομερέστερη εκτίμηση.
Το ακρωνύμιο σημαίνει:
-
O → Onset (Έναρξη): «Πότε ξεκίνησε; Τι κάνατε τότε; Ήρθε ξαφνικά ή σταδιακά;»
-
P → Provocation (Πρόκληση/Ανακούφιση): «Τι το κάνει χειρότερο ή καλύτερο; Αλλάζει με την κίνηση ή την ανάπαυση;»
-
Q → Quality (Ποιότητα): «Πώς θα περιγράφατε τον πόνο; Είναι οξύς, καυστικός, πιεστικός, διαξιφιστικός;»
-
R → Radiation (Ακτινοβολία): «Μένει στο ίδιο σημείο ή μεταφέρεται αλλού; Στον ώμο, στο χέρι, στη γνάθο;»
-
S → Severity (Βαρύτητα): «Σε κλίμακα 0–10, όπου 10 είναι ο χειρότερος πόνος της ζωής σας, πού θα τοποθετούσατε τον πόνο σας τώρα;»
-
T → Time (Χρονική πορεία): «Πόσο διαρκεί; Είναι συνεχής ή διαλείπουσα; Έχει αλλάξει από τότε που ξεκίνησε;»
Σημασία στη Διαχείριση Περιστατικού
Η χρήση των SAMPLE & OPQRST δίνει στον διασώστη:
-
Σαφή εικόνα για το ιστορικό και την παρούσα κατάσταση του ασθενούς.
-
Πληροφορίες που μπορεί να αλλάξουν την προσέγγιση στην προνοσοκομειακή φροντίδα.
-
Πολύτιμα στοιχεία για την παράδοση και τεκμηρίωση στο νοσοκομείο.
-
Εργαλεία για καλύτερη επικοινωνία με τον ασθενή, σε μορφή συνομιλίας και όχι ανάκρισης.
Χρήσιμα Tips
-
Να επαναλαμβάνετε στον ασθενή με δικά του λόγια αυτό που περιέγραψε, για να αποφύγετε παρεξηγήσεις.
-
Χρησιμοποιήστε πάντα ανοικτές ερωτήσεις («Πείτε μου…» αντί για «Ναι/Όχι;»).
-
Μην αποστηθίζετε μηχανικά∙ προσαρμόστε τις ερωτήσεις στο περιστατικό.
-
Σημειώστε όλες τις απαντήσεις στο δελτίο περιστατικού∙ οι πληροφορίες αυτές συνεχίζουν να έχουν αξία στο νοσοκομείο.
📌 Συμπέρασμα:
Τα μνημονικά SAMPLE και OPQRST είναι θεμελιώδη εργαλεία εκτίμησης για κάθε διασώστη. Αποτελούν τον πιο γρήγορο και οργανωμένο τρόπο να λάβουμε κρίσιμες πληροφορίες, να κατανοήσουμε καλύτερα την κλινική εικόνα του ασθενούς και να παρέχουμε υψηλού επιπέδου προνοσοκομειακή φροντίδα.
Πηγή: Taking a SAMPLE History and OPQRST Pain Assessment
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
