Οι κακώσεις από διαμπερή σώματα (impalements) αποτελούν εξαιρετικά δύσκολα και πολύπλοκα περιστατικά. Όταν οι πρώτοι ανταποκριτές καλούνται σε ένα τέτοιο συμβάν, η διαχείριση χωρίζεται σε δύο σκέλη:
το ιατρικό
το διασωστικό/απεγκλωβιστικό
Το παρόν άρθρο επικεντρώνεται κυρίως στην ιατρική αντιμετώπιση.
Στο πρόσφατο FDNY Search & Rescue Field Medicine Symposium (Απρίλιος 2025, Randall’s Island – Νέα Υόρκη), στελέχη της FDNY Special Operations μοιράστηκαν πολύτιμα διδάγματα και τεχνικές για τέτοιες περιπτώσεις. Ο Jake Dutton παρουσίασε διάλεξη με τίτλο “Impalements – Balancing Patient Care and Removal”, ενώ οι συμμετέχοντες εκπαιδεύτηκαν πρακτικά στη χρήση εξειδικευμένων εργαλείων υπό την καθοδήγηση του πυροσβέστη και εκπαιδευτή Bryan Kelly.
ABC – με μια διαφορετική ματιά: Airway, Breathing, Circulation αλλά και Dangling and Extrication
Παρότι τα ABC (Airway, Breathing, Circulation) είναι πάντα η βάση, ο Dutton τόνισε την ανάγκη προσθήκης δύο επιπλέον στοιχείων:
D = Dangling (αιώρηση/κρέμασμα ασθενή)
E = Extrication (απεγκλωβισμός/μεταφορά)
D – Dangling (Ασθενής που αιωρείται)
Σε περιπτώσεις όπου το θύμα παραμένει κρεμασμένο από το διαμπερές αντικείμενο, η σταθεροποίηση είναι ζωτικής σημασίας.
Η βαρύτητα επιδεινώνει το τραύμα, διευρύνει τα τραύματα εισόδου-εξόδου και αυξάνει την αιμορραγία.
Τεχνικές υποστήριξης μπορεί να περιλαμβάνουν:
σκάλες ή τρίποδες
ιμάντες/ιμάντες ανάρτησης
αυτοσχέδιες ζώνες στήριξης
ειδικές συσκευασίες ασθενών
«Δεν υπάρχει μία λύση για όλες τις περιπτώσεις. Κάθε περιστατικό είναι μοναδικό», τόνισε ο Kelly.
Αν ο ασθενής μείνει να αιωρείται, η επιβάρυνση του τραύματος θα είναι πολύ μεγαλύτερη.
E – Extrication (Απεγκλωβισμός)
Η διάσωση δεν τελειώνει με τον τεχνικό απεγκλωβισμό. Ακολουθεί η πρόκληση της μεταφοράς:
ο ασθενής συχνά βρίσκεται σε ανώμαλη θέση
απαιτείται προσαρμογή (π.χ. κοπή ή τροποποίηση του αντικειμένου)
μπορεί να χρειαστεί μεταφορά σε πρηνή θέση ή ακόμα και διάνοιξη ειδικών οπών σε φορείο/σανίδα
Συχνά, τα συνεργεία επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας (ΕΠΦ) συνοδεύουν το θύμα μέχρι το χειρουργείο, βοηθώντας στην ασφαλή απομάκρυνση του αντικειμένου στο νοσοκομείο.
Προετοιμασία για Μεταφορά
Κατά τον απεγκλωβισμό ή πριν την αφαίρεση του αντικειμένου:
Τοποθέτηση προληπτικών τουρνικέ
Φαρμακευτική υποστήριξη (σύμφωνα με πρωτόκολλα σύνθλιψης/crush injury)
Ετοιμότητα για αιμορραγία ή απελευθέρωση τοξικών ουσιών/ηλεκτρολυτών από τους ιστούς
Όπως συχνά λένε οι διασώστες:
«Αυτό που χρειάζονται αυτοί οι ασθενείς είναι φως και χειρουργικό νυστέρι.»
ABC στην Πράξη για τα Διαμπερή Τραύματα
A – Airway και Access (Αεραγωγός και Πρόσβαση)
Ο αεραγωγός παραμένει η πρώτη προτεραιότητα. Σε γενικές γραμμές, το αντικείμενο δεν αφαιρείται στο πεδίο εκτός αν:
Εμποδίζει τον αεραγωγό (π.χ. τραύμα στο σαγόνι/στόμα).
Προκαλεί αιμορραγία μέσα στο στόμα/φάρυγγα (π.χ. διάτρηση παρειάς).
Εμποδίζει την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ).
B – Breathing (Αναπνοή)
Πιθανές επιπλοκές που απαιτούν αναγνώριση και άμεση παρέμβαση:
Αιμοθώρακας / Πνευμοθώρακας
Διατιτραίνοντα τραύματα θώρακα (sucking chest wounds)
Flail chest (ασταθές θωρακικό τοίχωμα)
Εκσπλάχνωση
C – Circulation (Κυκλοφορία)
Έλεγχος αιμορραγίας με άμεση πίεση, τουρνικέ, αιμοστατικά επιθέματα.
Προετοιμασία για αυξημένη αιμορραγία μετά την αφαίρεση του αντικειμένου ή τον απεγκλωβισμό.
Εκτίμηση crush injury: ρίσκο ραβδομυόλυσης και απελευθέρωσης καλίου → επικίνδυνες αρρυθμίες.
Πρόσθετες Θεραπευτικές Παρεμβάσεις (ανάλογα με τα πρωτόκολλα)
Αναλγησία (π.χ. Fentanyl, Ketamine)
Αντιινωδολυτικά (Tranexamic Acid – TXA)
Χορήγηση αίματος όπου είναι εφικτό
Αντιβιοτικά και Τέτανος (λόγω κινδύνου λοίμωξης)
Προετοιμασία για παρατεταμένη προνοσοκομειακή φροντίδα
Συμπέρασμα
Οι διαμπερείς κακώσεις είναι από τα πιο απαιτητικά περιστατικά που μπορεί να συναντήσει ένας διασώστης.
Απαιτούν άριστη συνεργασία πυροσβεστών, επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας (ΕΠΦ) και νοσοκομείου.
Η εκπαίδευση και η πρακτική εξάσκηση είναι απαραίτητες.
Ο κανόνας παραμένει: σταθεροποίηση – έλεγχος ABC – προετοιμασία για μεταφορά – οριστική αντιμετώπιση στο χειρουργείο.
Πηγή: Medical Treatment of Impalement Patients for EMS Providers
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
