🧠 Εισαγωγή
Στον κόσμο της προνοσοκομειακής φροντίδας, η φράση «Η σκηνή είναι ασφαλής» λέγεται συχνά από εκπαιδευτές και μαθητές. Όμως, είναι ποτέ πραγματικά ασφαλής; Σε ένα πρόσφατο webinar με τίτλο “You are the Help Until Help Arrives”, ο εκπαιδευτής ασφαλείας Mike Taigman μας υπενθύμισε ότι “Η σκηνή δεν είναι ποτέ ασφαλής” — και γι’ αυτό η επίγνωση κατάστασης πρέπει να είναι η πρώτη μας προτεραιότητα.
⚠️ Η Λανθασμένη Αίσθηση Ασφάλειας
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, μαθαίνουμε να ξεκινάμε την εκτίμηση του περιστατικού με την ερώτηση:
🗨️ «Η σκηνή είναι ασφαλής;»
Η απάντηση που δίνεται σχεδόν αυτόματα από πολλούς είναι:
✅ «Ναι, η σκηνή είναι ασφαλής.»
Αυτό, ωστόσο, ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Μπορεί να οδηγήσει σε ψευδή αίσθηση ασφάλειας και να κάνει τους διασώστες να αγνοούν τα μεταβαλλόμενα στοιχεία της σκηνής, όπως:
-
Επιθετικοί παριστάμενοι ή οικογένεια
-
Δευτερεύουσες απειλές (φωτιά, καπνός, δομική αστάθεια)
-
Κίνδυνοι από οχήματα ή κυκλοφορία
🔍 Η Επίγνωση Κατάστασης Είναι Βασική Δεξιότητα
Η επίγνωση κατάστασης (situational awareness) είναι η συνεχής διαδικασία:
-
Παρατήρησης του περιβάλλοντος
-
Αξιολόγησης κινδύνων
-
Πρόβλεψης της δυναμικής της σκηνής
Απαιτεί διαρκή εγρήγορση και ψυχραιμία. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει ορατός κίνδυνος, πρέπει να αναμένουμε το απρόσμενο.
👤 Ο Mike Taigman σημειώνει:
«Αν διδάσκετε την επίγνωση κατάστασης, είναι καιρός να σταματήσετε να λέτε ‘η σκηνή είναι ασφαλής’. Αντί γι’ αυτό, χρησιμοποιήστε το ‘Αναγνώριση-Αποφυγή-Αντιμετώπιση (Recognize-Avoid-Mitigate)’.»
📦 Αναγνώριση – Αποφυγή – Αντιμετώπιση (RAM)
Η προσέγγιση RAM είναι μια πρακτική μέθοδος που βοηθά τους διασώστες να παραμένουν ασφαλείς:
-
Αναγνώρισε: Δες και εντόπισε απειλές ή κινδύνους.
-
Απέφυγε: Μην εμπλακείς άσκοπα. Αν κάτι φαίνεται επικίνδυνο, απομακρύνσου.
-
Αντιμετώπισε/Μετρίασε: Εάν δεν μπορείς να αποφύγεις τον κίνδυνο, λάβε μέτρα για την ασφάλειά σου (π.χ. κάλυψη, κάλεσμα ενισχύσεων, αλλαγή τακτικής).
📋 Παραδείγματα Εφαρμογής RAM
-
🚘 Τροχαίο ατύχημα: Παρατήρησε το κυκλοφοριακό ρεύμα και τους κινδύνους από ηλεκτρικά καλώδια. Μην πλησιάζεις αν δεν είσαι εξοπλισμένος.
-
🧍♂️ Ψυχιατρικό περιστατικό: Αν ο ασθενής είναι επιθετικός, διατήρησε απόσταση και ενημέρωσε την αστυνομία.
-
🔥 Πυρκαγιά σε κατοικία: Αν δεις καπνό, μην μπεις χωρίς εξοπλισμό και υποστήριξη. Αναζήτησε δεύτερη έξοδο.
🧭 Το Καθήκον να Φροντίζεις Πρώτα τον Εαυτό σου
Δεν μπορείς να προσφέρεις βοήθεια αν πρώτα δεν προστατεύσεις τον εαυτό σου.
🛑 Μην μπεις σε σκηνή που δεν έχεις αξιολογήσει σωστά.
👀 Μην αγνοείς τις ενδείξεις.
💬 Μοιράσου την εικόνα με την ομάδα σου – συνεργασία σημαίνει επιβίωση.
🧑🚒 Εκπαιδευτική Σύσταση
Κατά την εκπαίδευση νέων διασωστών:
-
Ενσωματώστε σενάρια με απρόβλεπτες απειλές
-
Χρησιμοποιήστε το RAM ως οδηγό ασφάλειας
-
Καλλιεργήστε κριτική σκέψη και επίγνωση αντί για αυτοματισμούς
✅ Συμπεράσματα
Η επίγνωση κατάστασης είναι μια ζωντανή, δυναμική διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ. Αντιμετωπίστε κάθε σκηνή ως εν δυνάμει επικίνδυνη μέχρι να αποδείξει το αντίθετο.
🧠 Εκπαιδευτείτε, ⚙️ προετοιμαστείτε, και 🚷 μείνετε ασφαλείς.
📚 Πηγές
-
EMS1.com
-
Mike Taigman, εκπαιδευτής ασφάλειας
-
Πρόγραμμα “You are the Help Until Help Arrives”
-
Πλατφόρμα NAEMT, FEMA & άλλα εκπαιδευτικά εργαλεία
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
