Η Σκηνή Δεν Είναι Ποτέ Ασφαλής
Πώς η Επιχειρησιακή Ετοιμότητα μπορεί να είναι η πιο σημαντική δεξιότητα για έναν Πρώτο Ανταποκριτή
Ας εξετάσουμε τρία διαφορετικά σενάρια:
Σενάριο Α:
Επιστρέφετε στο σταθμό μετά από ένα περιστατικό και ο/η συνεργάτης σας σταματάει σ’ ένα καφέ για να πάρετε κάτι πρόχειρο. Στον χώρο στάθμευσης βλέπετε πέντε αυτοκίνητα, ενώ άλλοι περιμένουν στη σειρά του drive-through. Μπαίνετε μέσα – αλλά ο χώρος είναι άδειος. Κανείς πίσω από το ταμείο. Σκέφτεστε απλώς «κλασική έλλειψη προσωπικού μετά την πανδημία» ή μήπως αναρωτιέστε αν κάποιος ληστεύει τον υπάλληλο στο πίσω δωμάτιο;
Σενάριο Β:
Καλείστε στις 2 π.μ. σε ένα σπίτι στο τέλος ενός σκοτεινού δρόμου για ασθενή που έπεσε. Δεν υπάρχει ούτε ένα φως αναμμένο. Θα σας ανησυχούσε; Κι αν αντίθετα ακούγατε μουσική στη διαπασών και κραυγές;
Σενάριο Γ:
Είστε το πρώτο ασθενοφόρο που φτάνει σε σύγκρουση δύο οχημάτων με ελαφρούς τραυματισμούς στη λωρίδα έκτακτης ανάγκης του αυτοκινητοδρόμου. Ποιος είναι υπεύθυνος να διαχειριστεί την κυκλοφορία που περνάει με 130 χλμ/ώρα δίπλα σας; Σκέφτεστε ότι κάποιος μεθυσμένος οδηγός μπορεί να πέσει πάνω στον ασθενή ή το ασθενοφόρο σας;
Το κοινό στοιχείο;
Κανένα από αυτά τα περιστατικά δεν είναι από μόνο του «ασφαλές». Οι πρώτοι ανταποκριτές πρέπει να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις, και να υποθέτουν πάντα ότι η σκηνή δεν είναι ασφαλής.
Τι λένε τα εγχειρίδια
Στο κλασικό εγχειρίδιο “Emergency Care in the Streets” της Nancy Caroline (9η Έκδοση), αναφέρεται ξεκάθαρα:
«Η εξασφάλιση της ασφάλειας σκηνής είναι μια δυναμική διαδικασία που απαιτεί συνεχή επαναξιολόγηση. Δεν είναι απλώς ένα σημείο ελέγχου στην αρχή του περιστατικού. Δεν πρέπει να υποτιμάται.»
Τι είναι η Επιχειρησιακή Ετοιμότητα (Situational Awareness);
Ορίζεται ως η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι τι συμβαίνει γύρω σου και να αναγνωρίζεις πιθανούς κινδύνους για εσένα και τους άλλους. Σύμφωνα με το EMS Safety Course Manual (3η Έκδοση), πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε στιγμή της αποστολής.
Τα στοιχεία μιλούν:
Δεν υπάρχει ένα ενιαίο αρχείο με τα ετήσια τραυματισμένα ή νεκρά μέλη των ομάδων έκτακτης ανάγκης, αλλά τα παρακάτω στατιστικά σοκάρουν:
-
Από το 2000 έως το 2024, 344 πυροσβέστες σκοτώθηκαν σε τροχαία, εκ των οποίων:
-
122 ενώ οδηγούσαν/χειρίζονταν πυροσβεστικό όχημα
-
81 σε ιδιωτικά οχήματα
-
-
Το 2020 καταγράφηκαν:
-
64.875 τραυματισμοί εν ώρα καθήκοντος σε πυροσβέστες
-
18.568 επιθέσεις κατά αστυνομικών με τραυματισμούς
-
-
Το 2024, 46 επαγγελματίες πρώτης απόκρισης σκοτώθηκαν όταν παρασύρθηκαν από οχήματα. Αυτοί περιλάμβαναν:
-
26 αστυνομικούς
-
3 διασώστες/πυροσβέστες
-
12 οδικούς βοηθούς
-
1 τεχνικό οδικής εξυπηρέτησης
-
4 εργαζόμενους σε οδικά έργα
-
Εκπαίδευση στην Ασφάλεια της Σκηνής: Πώς Μαθαίνεται;
Η μεγαλύτερη απειλή, σύμφωνα με την Έρευνα Τάσεων EMS 2024, είναι ο εφησυχασμός.
Ορισμός: Εφησυχασμός = Αυτοϊκανοποίηση που συνοδεύεται από άγνοια πραγματικών κινδύνων.
Δεν είναι αποδεκτό να λέμε «δεν ήξερα» ή «δεν το σκέφτηκα». Αν π.χ. υπάρχει πολιτική για ζώνες ασφαλείας αλλά δεν τηρούνται, τότε το πρόβλημα είναι δομικό.
Εκπαίδευση σε ρεαλιστικά σενάρια:
Πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν ρεαλιστικά σενάρια κινδύνου:
-
Όπλα σε ασθενείς με αλλοιωμένο επίπεδο συνείδησης
-
Επιθετική συμπεριφορά συγγενών
-
Προσομοίωση πυροβολισμών
-
Τροχαία σε εξέλιξη με μεθυσμένους οδηγούς
Όλα αυτά ενισχύουν την ανάγκη για διαρκή επαγρύπνηση.
Η Σκηνή Είναι Πάντα Δυναμικά Επικίνδυνη
Ασφαλή δεν είναι ούτε:
-
Ιδιωτικές κατοικίες
-
Καταστήματα γειτονιάς
-
Σταθμοί καυσίμων
-
Κέντρα φροντίδας
-
Σημεία γνωστά για περιστατικά βίας
-
Αυτοκινητόδρομοι
Οπουδήποτε υπάρχουν άγνωστοι άνθρωποι, η ασφάλεια δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη.
Να το λέμε, να το διδάσκουμε και να το εξασκούμε καθημερινά.
Το μάντρα μας πρέπει να είναι: «Η σκηνή δεν είναι ποτέ ασφαλής».
Πρόληψη Θανάτων στον Δρόμο Μέσω Εκπαίδευσης
Το Υπουργείο Μεταφορών των ΗΠΑ (DOT), μέσω της Εθνικής Στρατηγικής Οδικής Ασφάλειας (NRSS), δίνει έμφαση στη σημασία της μετα-τροχαίας φροντίδας (post-crash care).
Κύριες δράσεις του NRSS:
-
Εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης EMS σε θέματα ασφάλειας σκηνής
-
Εκπαίδευση στην Διαχείριση Τροχαίων Περιστατικών (Traffic Incident Management – TIM)
-
Ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος EMS Πληροφόρησης (NEMSIS)
-
Βελτίωση χρόνων απόκρισης των ασθενοφόρων
Το DOT δεσμεύεται για ισότιμη και επαρκή φροντίδα μετά το τροχαίο, θεωρώντας την ως τελευταία ευκαιρία για την αποτροπή θανάτου ή σοβαρού τραυματισμού.
TIM – Εκπαίδευση για Ασφαλέστερη Παρουσία στους Δρόμους
Το πρόγραμμα TIM περιλαμβάνει συντονισμένες, διατομεακές διαδικασίες για:
-
Ανίχνευση, ανταπόκριση και εκκαθάριση συμβάντων
-
Ελαχιστοποίηση καθυστερήσεων
-
Μείωση δευτερογενών συγκρούσεων
-
Αύξηση ασφάλειας για διασώστες και διερχόμενους
Γιατί είναι σημαντικό:
-
Τα τροχαία και οι παρεμβάσεις σε δρόμους είναι η 2η πιο συχνή αιτία θανάτου σε αστυνομικούς και πυροσβέστες
-
Είναι η 1η αιτία θανάτου για οδηγούς οδικής βοήθειας
-
1 στα 5 τροχαία είναι δευτερογενή — προκύπτουν λόγω καθυστέρησης εκκαθάρισης προηγούμενων συμβάντων
Τι πρέπει να κάνουμε;
-
Εκπαιδεύστε όλη την ομάδα σας στο 4ωρο πρόγραμμα TIM
-
Συνεργαστείτε με τοπικούς και περιφερειακούς φορείς οδικής ασφάλειας
-
Υπενθυμίστε σε όλους ότι ο ρόλος του EMS είναι κρίσιμος στην επιβίωση μετά από τροχαία
Πηγή: The Scene is Never Safe: How Situational Awareness Can Be a First Responder’s Most Important Skill
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
