Οι επιθέσεις εναντίον των επαγγελματιών του Συστήματος Προνοσοκομειακής Φροντίδας αυξάνονται ανησυχητικά, όπως αποδεικνύεται από πρόσφατα περιστατικά στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες. Αν και είναι εύκολο να θεωρηθεί ότι «αυτά δεν συμβαίνουν εδώ», η πραγματικότητα είναι πως οι βίαιες συμπεριφορές απέναντι στους διασώστες και πληρώματα ασθενοφόρων είναι φαινόμενο παγκόσμιο – και ήδη παρόν στην Ελλάδα. Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ανοιχτά και να δράσουμε συλλογικά.
Μια Επίθεση, Πολλοί Κίνδυνοι
Σε περιστατικό στο Μέριλαντ, διασώστρια δέχθηκε απρόκλητη επίθεση από ασθενή κατά τη διάρκεια διακομιδής. Παρά την έκταση του περιστατικού, η αστυνομία δεν προχώρησε σε άμεση σύλληψη, λόγω νομικών περιορισμών που απαιτούν εμφανή σωματική βλάβη για να θεωρηθεί η επίθεση κακούργημα. Παρόμοια είναι και η κατάσταση σε πολλές χώρες: οι νόμοι προστατεύουν θεωρητικά τους εργαζόμενους, αλλά η πράξη αποτυγχάνει να τους διασφαλίσει.
Η διασώστρια ένιωσε φόβο και αδυναμία. «Δεν ήταν απλώς ένας ασθενής σε σύγχυση. Ήθελε να με χτυπήσει. Ήξερε τι έκανε», ανέφερε. Αν και ήταν επαγγελματίας με εμπειρία, αυτό το περιστατικό της άλλαξε για πάντα τον τρόπο που βλέπει τη δουλειά της.
Η Στατιστική της Βίας
Σύμφωνα με το CDC, κάθε χρόνο περίπου 2.000 επαγγελματίες του Συστήματος Προνοσοκομειακής Φροντίδας τραυματίζονται λόγω βίαιων επιθέσεων. Οι περισσότερες περιπτώσεις δεν καταλήγουν σε νομική τιμωρία του επιτιθέμενου, ενώ οι γυναίκες διασώστριες φαίνεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε την αντίληψη ότι «η βία είναι κομμάτι της δουλειάς». Δεν είναι. Είναι απειλή για τη ζωή και την ψυχική υγεία των επαγγελματιών που αφιερώνουν την καθημερινότητά τους στην προσφορά βοήθειας.
Νομικό Κενό και Ηθική Υποχρέωση
Στις περισσότερες δικαιοδοσίες – όπως και στην Ελλάδα – η επίθεση σε διασώστη θεωρείται επιβαρυντικό στοιχείο. Όμως η εφαρμογή αυτών των διατάξεων είναι συχνά ασαφής ή χρονοβόρα. Όπως αναφέρει ο Αρχηγός της Αστυνομίας του Φρέντερικ: «Αν δεν υπάρχει σοβαρός τραυματισμός ή άμεση μαρτυρία της επίθεσης, ο δράστης δεν συλλαμβάνεται επί τόπου. Αντίθετα, καλείται με κλήση να παρουσιαστεί στο δικαστήριο». Αυτό δημιουργεί αίσθηση ατιμωρησίας.
Πρόληψη: Η Πρώτη Γραμμή Άμυνας
Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Συστήματα όπως αυτό της Washington County διαθέτουν σαφή πρωτόκολλα: όταν υπάρχουν ενδείξεις κινδύνου (π.χ. όπλα, βίαιη συμπεριφορά, ανεξέλεγκτο περιβάλλον), η αστυνομία φτάνει πρώτη στο σημείο. Αν το περιστατικό επιδεινωθεί ενώ η μονάδα βρίσκεται εκεί, το πλήρωμα καλείται να αποχωρήσει άμεσα και να ζητήσει ενίσχυση.
Κρίσιμη είναι επίσης η συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού στην αναγνώριση επικίνδυνων καταστάσεων και στη διαχείριση βίαιων περιστατικών. Η τεχνική προνοητικότητας (π.χ. ποια πόρτα παραμένει πάντα προσβάσιμη, πού τοποθετούνται ο εξοπλισμός και τα υλικά) μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην ασφάλεια και τον τραυματισμό.
Συναισθηματική και Ψυχολογική Στήριξη
Κανένας επαγγελματίας δεν πρέπει να μένει μόνος μετά από επίθεση. Η άμεση πρόσβαση σε ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης, CISM (Critical Incident Stress Management), και εξειδικευμένους συμβούλους είναι ζωτικής σημασίας.
Η βία αφήνει τραύματα όχι μόνο στο σώμα, αλλά και στο μυαλό. Η αποκατάσταση δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στο ιατρικό κομμάτι.
Τι Μπορούμε να Κάνουμε;
-
Ατομικά: Εκπαίδευση, επίγνωση κινδύνων, σαφείς αντιδράσεις σε κλιμακούμενη βία.
-
Ομαδικά: Δημιουργία κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη βία, υποστήριξη συναδέλφων, χρήση κωδικοποιημένων λέξεων μεταξύ πληρωμάτων.
-
Νομικά: Πίεση προς τις αρχές για αυστηροποίηση της νομοθεσίας, σαφείς διαδικασίες καταγγελίας και δικαστικής διεκδίκησης.
-
Οργανωτικά: Πρωτόκολλα διαχείρισης κινδύνου, άμεση συνεργασία με την αστυνομία, νομική υποστήριξη στους επαγγελματίες.
Τελική Σκέψη
Η ασφάλεια των διασωστών δεν είναι πολυτέλεια – είναι βασική προϋπόθεση για να μπορούν να προσφέρουν με επάρκεια τη φροντίδα που χρειάζονται οι πολίτες. Κανείς δεν πρέπει να μπαίνει σε ασθενοφόρο με τον φόβο ότι μπορεί να δεχθεί επίθεση.
Ας αφήσουμε πίσω το «έτσι είναι τα πράγματα» και ας χτίσουμε ένα νέο πρότυπο: σεβασμός, προστασία και δράση.
Πηγή: Insult to injury: Assaults on EMS clinicians on the rise
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
