ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ, ένας σύγχρονος Σαμαρείτης
1.800 χρόνια, μετά στην Ευρώπη, ένας σύγχρονος Σαμαρείτης, ο Ερρίκος Ντυνάν, νεαρός έμπορος, ευρισκόμενος τυχαία στο πεδίο της μάχης του Σολφερίνο, κινούμενος και ο ίδιος από ευσπλαχνία, προσφέρει βοήθεια στους τραυματίες στρατιώτες, συμπαράσταση και ανακούφιση στον πάσχοντα, χωρίς διάκριση, χωρίς να του ζητηθεί αντάλλαγμα, χωρίς να ερωτηθεί εάν είναι φίλος ή εχθρός.
Με κίνδυνο την ζωή του κι αυτός, περιθάλπει όσους περισσότερους μπορεί στο πεδίο της μάχης. Έπειτα, στην εκκλησία του κοντινού χωριού Καστιλιόνε, οργανώνει βοήθεια με την συμπαράσταση των κατοίκων του χωριού. Παρέχουν πρώτες βοήθειες στους τραυματίες στρατιώτες.
Η μάχη του Σολφερίνο και η παρουσία του Ερρίκου Ντυνάν στο «θέατρο του παραλόγου», θα οριοθετήσουν το τέλος μιας εποχής αμφισβήτησης αρχών και αξιών και θα σηματοδοτήσουν την αρχή μιας μαζικής αναγέννησης ιδεών και πρακτικών στα πεδία των μαχών, που στόχο θα έχουν τον σεβασμό στον άνθρωπο και την διατήρηση του ανθρωπισμού μέσα στις φρικαλεότητες των πολέμων (https://www.fire.gr/?p=47425).
‘‘ η φιλοσοφία της παροχής βοήθειας στον πάσχοντα, ανέκαθεν αποτελούσε σύνθεση πνευματικών, ηθικών, ανθρωπιστικών, και κοινωνικών αξιών. Κατά την παροχή βοήθειας μεταβιβάζεται γνήσιο ενδιαφέρον, σεβασμός και φροντίδα προς τον πάσχοντα, ως μοναδικού προσώπου. ’’
Είναι ηθική πράξη η προσφορά βοήθειας στον πάσχοντα;
Όμως, η ανθρωπιστική φροντίδα, ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η εξατομικευμένη σωτήρια παρέμβαση του Σαμαρείτη στον πληγωμένο Ιουδαίο, αποτελούν ηθική πράξη; Ενδιαφέρον ερώτημα.
Εάν ο Σαμαρείτης είχε φθάσει την στιγμή εκείνη όπου οι ληστές μόλις είχαν επιτεθεί στον άτυχο Ιουδαίο, θα σταματούσε να βοηθήσει, αποτρέποντας την βιαιοπραγία, την ληστεία, τους τραυματισμούς και την εγκατάλειψη; Επίσης ενδιαφέρον ερώτημα.
Αλλά και στα δύο ερωτήματα, μπορούμε να απαντήσουμε με ακρίβεια και βεβαιότητα. Το πρώτο που εξετάζουμε είναι, εάν ο Σαμαρείτης λειτούργησε με κίνητρο την ιδιοτέλεια, δηλαδή από προσωπικό συμφέρον, περιμένοντας να ανταμειφθεί για την πράξη του. Το δεύτερο που εξετάζουμε είναι, εάν ο Σαμαρείτης λειτούργησε από υπακοή στους κανόνες του ιουδαϊκού νόμου της εποχής.
Ανιδιοτελής προσφορά βοήθειας
Γνωρίζουμε από την εξιστόρηση των γεγονότων της παραβολής, ότι, ο πληγωμένος δεν φορούσε ρούχα, οπότε δεν μπορούσε να διακρίνει ο Σαμαρείτης, εάν ήταν εύπορος ή όχι. Ακόμη κι αν φορούσε δαχτυλίδια ή άλλα κοσμήματα της εποχής, εάν είχε πολλά χρήματα ή όχι, μαζί του, οι ληστές τα είχαν αφαιρέσει· όλα. Τον είχαν ληστέψει και τον είχαν κακοποιήσει σε τέτοιο βαθμό, που τον είχαν αφήσει ημιθανή (ετοιμοθάνατο). Οποιαδήποτε αρχική προσπάθεια αναγνώρισης της κοινωνικής – οικονομικής κατάστασης του πληγωμένου ήταν αδύνατη, λόγω του γυμνού σώματος από ενδύματα και υπάρχοντα αξίας και λόγω αιμόφυρτου προσώπου και σώματος.
Έτσι, αποκλείουμε την οποιαδήποτε αρχική σκέψη περί ιδιοτέλειας από τον Σαμαρείτη, διότι δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη περί της κοινωνικής κατάστασης του πληγωμένου ανθρώπου. Απεναντίας, ο πληγωμένος, είναι αναμφίβολο εάν θα καταφέρει να επιβιώσει.
Ενάρετη προσφορά βοήθειας
Επιπλέον ο Σαμαρείτης επέδειξε ανδρεία και γενναιοφροσύνη, καλοσύνη και σεβασμό, αρετές που μεταξύ άλλων, πρέπει να διαθέτουν οι άνθρωποι για να ευημερούν. Γνώριζε τους κινδύνους του δρόμου αυτού, είδε τις συνέπειες των πράξεων των ληστών, ένοιωσε την ανησυχία και τον φόβο. Είχε να επιλέξει· είτε να προσπεράσει όσο πιο γρήγορα γινόταν, είτε να σταματήσει να βοηθήσει τον πληγωμένο και να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα απειλή. Η απόφαση ήταν αποκλειστικά δική του, δίχως πίεση, δίχως μάρτυρες, δίχως να λογοδοτήσει σε κανέναν. Δεν παρανομούσε εάν δεν σταματούσε. Δεν θα τον κατηγορούσε κανένας που δεν κοίταξε τον πληγωμένο «εχθρό». Η απόφαση όμως που έλαβε δεν ήταν προϊόν αστόχαστης σκέψη που θα οδηγούσε σε άστοχη πράξη.
Ο Σαμαρείτης επέδειξε νοήμονα κρίση σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά για την παρούσα περίσταση, λαμβάνοντας υπόψιν του τις επικρατούσες συνθήκες στην αληθινή τους διάσταση (και της απειλής από τους ληστές και της απειλής από τον θάνατο του βαριά πληγωμένου ανθρώπου). Έτσι, συμπεραίνουμε ότι, θα σταματούσε, ακόμη κι αν εκείνη την στιγμή έπεφτε πάνω στους ληστές που χτυπούσαν τον Ιουδαίο.
Οι αρετές που διέκριναν τον Σαμαρείτη, είχαν μεγαλύτερη δύναμη από τα συναισθήματα του φόβου και της εχθρότητας. Επίσης, είχαν μεγαλύτερη δύναμη από το καθορισμένο πλαίσιο των συμβατικών του υποχρεώσεων προς τον συνάνθρωπο, που απορρέαν από τον ιουδαϊκό νόμο της εποχής. Το γεγονός ότι, παρότι δεν υποχρεούτο ηθικώς, ενήργησε κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι ακριβώς εκείνο το οποίο τον καθιστά ενάρετο, ηθικό, αγαθό.
Ο Σαμαρείτης γνωρίζει ότι, εάν συνέβαινε να ήταν ο ίδιος χτυπημένος και πληγωμένος από τους ληστές και περνούσε από τον δρόμο του ο Ιουδαίος έμπορος, δεν θα σταματούσε να τον βοηθήσει, διότι οι Ιουδαίοι έτρεφαν μεγάλο μίσος για τους Σαμαρείτες και όχι οι Σαμαρείτες για τους Ιουδαίους. Αυτή η υπέρβαση του σεβασμού των δεδομένων «ηθικών» παραδοχών της εποχής είναι που καθορίζει την ηθική αξία της πράξης του και το ύψος της ηθικής του υπεροχής.
Ποιος είναι ο πλησίον μου;
Για τον Ιουδαίο της εποχής του Ιησού, κάθε μη Ιουδαίος θεωρείτο «εθνικός» και όχι πλησίον. Επομένως, ο «εθνικός» δεν ήταν πρόσωπο αγάπης του Ιουδαίου. Για τον αρχαίο Έλληνα, κάθε μη Έλληνας θεωρείτο «βάρβαρος» και γι’ αυτό δεν δικαιούνταν του σεβασμού που απολάμβαναν οι Έλληνες.
Πριν από 2.000 χρόνια περίπου, ο Ιησούς προβάλλει την αληθινή έννοια της αγάπης προς τον πλησίον και διδάσκει ότι, ο πλησίον δεν προσδιορίζεται από τον τόπο, την εθνικότητα, την συγγένεια, την φυλή ή την γλώσσα, αλλά μόνο από την αγάπη.
Πριν από 180 χρόνια περίπου, ο Δανός φιλόσοφος και θεολόγος Σαίρεν Κίρκεγκωρ, θεωρεί πλησίον τον άλλον, το κάθε άλλο πρόσωπο. Εάν υπάρχουν μόνο δύο άνθρωποι στον πλανήτη, σημειώνει, ο άλλος είναι ο πλησίον. Εάν υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι, ο κάθε ένας από αυτούς είναι ο πλησίον.
Πριν από 160 χρόνια περίπου, ο Ερρίκος Ντυνάν προβάλλει την αληθινή έννοια της προσφοράς βοήθειας στον πάσχοντα συνάνθρωπο στα πεδία των μαχών, καθιερώνοντας πρώτα με το παράδειγμά του και έπειτα με τις ενέργειές του, το «βοήθεια χωρίς διάκριση σε κείνους που υποφέρουν».
“ το μέτρο της αξίας της προσφοράς, κρίνεται από την προσφορά προς ότι έχει αξία. ”
Στις μέρες μας, ο Ρώσος θεολόγος, εκκλησιαστικός ιστορικός και φιλόσοφος Γεώργιος Φλορόφσκι, αναφέρει ότι η καινοτομία της αληθινής αγάπης, έγκειται στο γεγονός ότι, οφείλουμε να αγαπάμε τον πλησίον μας όπως τον εαυτόν μας και όχι να τοποθετούμε τον πλησίον στο ίδιο επίπεδο με τον εαυτό μας. Δηλαδή, να βλέπουμε στον άλλον τον εαυτόν μας και όχι στον εαυτό μας να βλέπουμε τον άλλον.
Έργα σωτήρια και όχι λόγια συμπαράστασης
Και στην περίπτωση του Σαμαρείτη και στην περίπτωση του Ερρίκου Ντυνάν οι τραυματίες είτε βρίσκονταν στο στάδιο πριν τον θάνατο, είτε κατέληξαν λόγω της σοβαρότητας των τραυμάτων, αλλά και λόγω της ανυπαρξίας της προσφοράς βοήθειας στο πεδίο του τραυματισμού. Γιατί να κοπιάσει κάποιος και γιατί να διακινδυνεύσει να βοηθήσει, εφόσον οι τραυματίες θα κατέληγαν;
Κι όμως και ο Ιουδαίος έμπορος επέζησε και εκατοντάδες τραυματίες από την μάχη του Σολφερίνο επέζησαν, που θεωρούνταν «χαμένοι», από την έκταση των τραυματισμών, χάρις στις προσπάθειες και στην φροντίδα, απλών ανθρώπων, που δεν είχαν τις γνώσεις για να αντιμετωπίσουν και να περιποιηθούν τα τραύματα και να προλάβουν την μόλυνση.
Ο Ερρίκος Ντυνάν, βλέπει, ακούει, αισθάνεται, τους τραυματίες στρατιώτες στο πεδίο της μάχης να σφαδάζουν από τον πόνο των τραυμάτων στο σώμα τους και αναλογίζεται, «τι θα ήθελε ο ίδιος σε παρόμοια περίπτωση». Δίχως δεύτερη σκέψη, προσφέρει άμεση και αποτελεσματική βοήθεια· εμπράκτως. Δεν περιορίζεται στην συναισθηματική αγάπη και στην ανώφελη έκφραση συμπάθειας με λόγια. Καταπιάνεται ο ίδιος με την φροντίδα και την αντιμετώπιση των τραυματιών, κινητοποιεί τους κατοίκους του κοντινού χωριού, οργανώνει ομάδες που μεταφέρουν τους τραυματίες στρατιώτες στην εκκλησία του Καστιλιόνε, μένει άγρυπνος, αγνοεί την σωματική καταπόνηση, είναι βουτηγμένος στο αίμα, μέρα ή νύχτα υπό το φως των λυχναριών, στέκεται στο προσκεφάλι κάθε τραυματία που μιλάει.
Ο Σαμαρείτης, επίσης, κατεβαίνει από το ζώο του και πλησιάζει τον πληγωμένο, (όταν ο Ιουδαίος ιερέας και ο Λευίτης δεν
Έργα πλησίασαν). Τον ρωτά για να μάθει τι συνέβη, τον ενθαρρύνει με την παρουσία του και τον καθησυχάζει με τον λόγο του. Παρέχει επιδέξιες πρώτες βοήθειες της εποχής, πλένει και καθαρίζει με κρασί τις πληγές (συνηθισμένη θεραπεία στους αρχαίους χρόνους) και επιδένει τα τραύματά του. Δεν τον εγκαταλείπει στο σημείο, λέγοντάς του ότι βιάζεται να πάει στην δουλειά του. Δεν τον συμβουλεύει να ζητήσει να τον μεταφέρουν στο κοντινότερο πανδοχείο, από τον επόμενο που θα περάσει. Ο ίδιος, τον υποβαστάζει, τον ανεβάζει στο υποζύγιό του, τον μεταφέρει στο πανδοχείο, κ.ο.κ.
Τόσο ο Ερρίκος Ντυνάν όσο και ο Σαμαρείτης, είναι άσχετοι με την αντιμετώπιση των τραυμάτων. Δεν είναι θεραπευτές ή ιατροί της εποχής. Είναι και οι δύο έμποροι. Όμως είναι και οι δύο ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Δεν κάνουν «μισή δουλειά» αλλά παρέχουν βοήθεια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική. Και σώζουν. Θα μπορούσαν και οι δύο να είχαν κάνει το καθήκον τους, χωρίς να εκτεθούν στους κινδύνους και χωρίς να υποστούν κόπους και έξοδα. Αλλά, διαλέγουν και οι δύο, τον δυσκολότερο τρόπο· την προσωπική προσφορά βοήθειας. Αυτή τους η επιλογή αντανακλά την προσωπική ευθύνη που νοιώθει ο καθένας έναντι κάθε συνανθρώπου.
“ γιατί ο άνθρωπος, δεν είναι απλώς ένα σώμα. Είναι η αρμονική συνύπαρξη σώματος, πνεύματος και ψυχής. Το σώμα χωρίς ψυχή, είναι νεκρό. Από μόνο του έχει μηδαμινή αξία. Περιέχει, 45 λίτρα νερό, κάρβουνο για να γίνουν 9.000 μολύβια, λίπη για να γίνουν 7 κομμάτια σαπούνι, φώσφορο που αρκεί για 2.200 σπίρτα, σίδηρο για να γίνει 1 καρφί, ασβέστη για να ασπρίσει τους τοίχους ενός μικρού δωματίου. ”
Ο καθένας μπορεί να αγοράσει αυτά τα υλικά. Αλλά αδυνατεί να πλάσει ένα έμψυχο ανθρώπινο σώμα.
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
