Αντί να λέμε στους επιζώντες τι να κάνουν, πρέπει να τους δώσουμε πίσω τον έλεγχο
Οι θύτες χρησιμοποιούν μια σειρά από τακτικές για να ελέγχουν τους συντρόφους τους. Όμως κάτι που ονομάζεται μοντέλο ενδυνάμωσης επιδιώκει να ξεπεράσει τις αρνητικές συνέπειες του ελέγχου και της κακοποίησης από τον θύτη. Η ενδυνάμωση επιτρέπει στα θύματα-επιζώντες να ανακτήσουν την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητάς τους.
Η ενδυνάμωση είναι μια μακροπρόθεσμη επένδυση σε έναν επιζώντα, λέει η Sally Pirie, Ph.D., καθηγήτρια Παιδικών και Οικογενειακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Amherst της Μασαχουσέτης. “Η ενδυνάμωση είναι σαν να μαθαίνεις στους ανθρώπους να ψαρεύουν αντί να τους δίνεις ένα ψάρι. Οι θύτες μπορεί να επιστρέψουν ή ο επιζών μπορεί να επιστρέψει στον θύτη. Η ενδυνάμωση εξυπηρετεί τους επιζώντες ακόμη και όταν οι συνθήκες αλλάζουν, ακόμη και σε μελλοντικές σχέσεις”.
Μπορούμε να σκεφτούμε την κυριαρχία ως το να έχουμε εξουσία πάνω σε κάποιον άλλον. Η ενδυνάμωση είναι το αντίθετο – το να δίνεις δύναμη σε κάποιον. Η ενδυνάμωση περιλαμβάνει την παροχή πόρων και επιλογών και την αποφυγή του να λέμε στους επιζώντες τι να κάνουν.
Ξεπερνώντας τον έλεγχο του θύτη
Οι τακτικές που χρησιμοποιούν οι κακοποιοί για τον έλεγχο μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Εκφοβισμός
- Απομόνωση
- Μικροδιαχείριση
- Παρακολούθηση
- Λεκτική κακοποίηση
- Σεξουαλική κακοποίηση
- Σωματική κακοποίηση (συμπεριλαμβανομένης της σωματικής αποδυνάμωσης)
- Έλεγχος του νου/πλύση εγκεφάλου
- Έλεγχος μέσω των παιδιών
- Δικαστική κακοποίηση
- Οικονομική κακοποίηση
- Βομβαρδισμός αγάπης
Η ενδυνάμωση ενός επιζώντος μπορεί να του δώσει ένα αίσθημα αυτονομίας και κάποιο έλεγχο για την επόμενη επιλογή, σύμφωνα με την επιζώσα, φοιτήτρια κοινωνικής εργασίας και πρώην συνήγορο Susan Levasseur. Η ίδια προσθέτει: “Θα προτιμούσα να έχω κάποιον να συνεργάζεται μαζί μου για τα επόμενα βήματα παρά να μου λέει τι να κάνω”.
“Η ενδυνάμωση είναι μια συνεργασία μεταξύ ενός επιζώντος και ενός συνηγόρου”, λέει η Becky Lockwood, διευθύντρια του The Salasin Project στο Greenfield της Μασαχουσέτης. “Η ενδυνάμωση αναγνωρίζει τους επιζώντες ως εμπειρογνώμονες της δικής τους εμπειρίας. Αυτοί γνωρίζουν καλύτερα ποιες είναι οι ανάγκες τους και ποια θα είναι τα αντισταθμιστικά οφέλη οποιασδήποτε ενέργειας που μπορεί να κάνουν. Η ενδυνάμωση βάζει τους επιζώντες στη θέση του οδηγού. Ένα μοντέλο ενδυνάμωσης σημαίνει “συνηγορία με” αντί για “συνηγορία υπέρ“. Η ενδυνάμωση επικεντρώνει τη σοφία και τις εμπειρίες των επιζώντων”.
Η Lockwood μας υπενθυμίζει ότι η ενδυνάμωση δεν είναι “ένα μέγεθος που ταιριάζει σε όλους”. “Ως συνήγοροι και ομότιμοι υποστηρικτές, πρέπει να προβληματιστούμε και να αναρωτηθούμε για τις δικές μας αξίες και προκαταλήψεις, ώστε να μην περιορίζουμε συνειδητά ή ασυνείδητα τις επιλογές και τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε. Στους επιζώντες μπορεί να μην αρέσει ή να μην θέλουν καμία από τις υποστηρίξεις που μπορούμε να προσφέρουμε. Δεν είναι ο ρόλος μας να κρίνουμε τις επιλογές που κάνει ένα άτομο. Κατανοούμε επίσης ότι οι επιζώντες μπορεί να επιθυμούν διαφορετικά επίπεδα υποστήριξης. Και οι ανάγκες τους μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου”.
Πώς να ενδυναμώσετε τους επιζώντες
Οι περισσότερες προτάσεις ενδυνάμωσης περιλαμβάνουν τρία στοιχεία: τον έλεγχο, την ευαισθητοποίηση και την αλληλεγγύη. Ακολουθεί ένας κατάλογος με συγκεκριμένες προτάσεις για τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε σε αυτή τη διαδικασία.
1) Παρέχετε πρόσβαση σε πόρους: Παρέχετε καταλόγους πόρων, όπως δικηγόρους, δικαστικούς συμπαραστάτες, συντονιστές γονέων κ.λπ. τους οποίους οι άνθρωποι έχουν συστήσει στο παρελθόν.
2) Παρέχετε ένα εύρος πόρων και υποστήριξης. Για τους φορείς συνηγορίας, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει βοήθεια για καταφύγιο, κατοικίδια, μετακόμιση, φροντίδα παιδιών, απασχόληση, ψυχοθεραπεία, οικονομικά και άλλα.
3) Προσφέρετε ευκαιρίες για αλληλεγγύη ή σύνδεση με άλλους επιζώντες. Βεβαιωθείτε ότι αυτές οι ευκαιρίες είναι προσβάσιμες σε όλους τους ανθρώπους που χρειάζονται υπηρεσίες στην κοινότητά σας (ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, γλώσσας, ικανότητας, κατάστασης στέγασης, εισοδήματος κ.λπ.) Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει προσωπικές και εικονικές ομάδες υποστήριξης.
Το να ανταποδίδετε αυτά που σας λέει ένας επιζών είναι επίσης μια μορφή ενδυνάμωσης. Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τους καλύτερους τρόπους για να το κάνετε αυτό στο “10 τρόποι για να επικυρώσετε έναν επιζώντα“.
Πέρα από την ενδυνάμωση
Είναι όμως η ενδυνάμωση πάντα η απάντηση; Είναι πάντα αρκετή;
Η Christine Cocchiola, DSW, είναι επιζήσασα και ψυχοθεραπεύτρια που βοηθά μητέρες που είναι γονείς με έναν κακοποιό μετά τον χωρισμό. Η Cocchiola προτείνει ότι μερικές φορές πρέπει να προειδοποιούμε έναν επιζώντα για σημάδια σαφούς κινδύνου για τον εαυτό του και τα παιδιά του. “Αποτυγχάνοντας να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου, μπορεί να δώσουμε το μήνυμα ότι η κατάσταση δεν είναι “τόσο άσχημη”. Αυτό μπορεί να ενισχύσει την ελαχιστοποιητική προοπτική των ίδιων των επιζώντων. Πολλοί επιζώντες είναι δεσμευμένοι από το τραύμα και η προοπτική τους προκαλεί άρνηση της κακοποίησης. Μερικές φορές χρειάζονται έναν έμπιστο συνήγορο, φίλο ή μέλος της οικογένειας για να τους καθοδηγήσει προς την κατεύθυνση να καλέσουν την αστυνομία, να καταθέσουν αίτηση για προστατευτική εντολή ή απλώς να φύγουν”. Φυσικά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο επιζών γνωρίζει καλύτερα τον θύτη του και το τι είναι ικανός να κάνει. Μπορεί να βοηθήσει να δείξετε σε έναν επιζώντα αυτή την εκτίμηση κινδύνου, ώστε να μπορέσει να δει πιο καθαρά πόσο επικίνδυνος μπορεί να είναι αυτός ο θύτης.
Η Levasseur σημειώνει ότι μερικές φορές η κλήση της αστυνομίας μπορεί να σώσει μια ζωή. “Πολλοί επιζώντες φοβούνται να καλέσουν την αστυνομία επειδή φοβούνται να εξοργίσουν τον θύτη τους. Ένας ξένος που καλεί την αστυνομία επικοινωνεί τόσο στο θύμα όσο και στον θύτη ότι η κοινότητα δεν αποδέχεται την κακοποίηση και τον έλεγχο”.
Φυσικά, η αστυνομία ποικίλλει ως προς την ποιότητα των απαντήσεών της. Το θετικό είναι ότι η άφιξη της αστυνομίας μπορεί να διακόψει ένα βίαιο περιστατικό στη στιγμή. Μια αστυνομική αναφορά δημιουργεί επίσης μια γραφειοκρατική διαδρομή. Αυτό το επίσημο αρχείο μπορεί να βοηθήσει έναν επιζώντα που σε μεταγενέστερο χρόνο θέλει να λάβει προστατευτική εντολή ή βρίσκεται σε μάχη για την επιμέλεια με τον κακοποιό. Η παρέμβαση της αστυνομίας μπορεί άλλες φορές να είναι προβληματική και επιβλαβής.
Η προσέγγιση της ενδυνάμωσης για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας έχει τους επικριτές της. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση της ενδυνάμωσης προϋποθέτει ατομικές και όχι κοινωνικές λύσεις για τη βία μεταξύ συντρόφων. Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση της ενδυνάμωσης μπορεί να οδηγήσει σε κατηγοριοποίηση του θύματος, όπως: “Της έδωσα έναν κατάλογο με πηγές και αποφάσισε να μείνει με τον θύτη της ούτως ή άλλως”.
Αυτή η στάση μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη τα πραγματικά οικονομικά, ψυχολογικά και ασφαλιστικά εμπόδια στην αποχώρηση από τον θύτη. Η προοπτική της ενδυνάμωσης δεν ακυρώνει την ανάγκη για οικονομικά προσιτή στέγαση, μισθούς διαβίωσης, κοινοτική υποστήριξη και ένα νομικό σύστημα που προστατεύει πραγματικά τα θύματα-επιζώντες και τα παιδιά τους.
Πηγή: https://www.domesticshelters.org/articles/escaping-violence/empowering-survivors
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
