ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΑΥΜΑΤΙΑ – Γιατί Πεθαίνουν οι Τραυματίες; – Προνοσοκομειακή φάση (Μέρος Πέμπτο)

Γιατί Πεθαίνουν οι Τραυματίες;

Οι μελέτες που ερευνούν τα αίτια θανάτου των τραυματιών, καταλήγουν σε αρκετά κοινά συμπεράσματα. Σε μία μελέτη από τη Ρωσία, που διερεύνησε περισσότερους από 700 θανάτους τραυματιών, διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι τραυματίες που κατέληξαν γρήγορα λόγω των κακώσεων τους παρουσίαζαν ένα από τα τρία χαρακτηριστικά:

1.Μαζική οξεία απώλεια αίματος (36%)

2.Βαριά κάκωση ζωτικών οργάνων όπως ο εγκέφαλος (30%)

3.Απόφραξη αεραγωγού / οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια (25%) ^[24] .

Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2010, αποδείχτηκε ότι το 76% των τραυμάτων που κατέληξαν σύντομα μετά τον τραυματισμό τους πέθαναν από βαριές τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις ΤΕΚ ή κακώσεις της αορτής και της καρδιάς ^[25] .

Σε μια άλλη μελέτη που αφορούσε 753 τραυματίες οι οποίοι κατέληξαν από τις κακώσεις τους σε κέντρο τραύματος επιπέδου 1, ο Δρ. RonaldStewart και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι το 51% των τραυματιών κατέληξαν λόγω σοβαρών ΤΕΚ, το 25% από το συνδυασμό ΤΕΚ και μη αναστρέψιμη καταπληξία και το 3% από ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων ^[26] .

Όλες οι μηχανές και κάθε ζωντανός οργανισμός χρειάζονται ενέργεια για να λειτουργήσουν. Κάποιοι οργανισμοί χρησιμοποιούν εξωτερικές πηγές, ενώ άλλοι, όπως π.χ. οι άνθρωποι, παράγουν οι ίδιοι την ενέργειά τους.

Οι άνθρωποι παράγουν ενέργεια μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος που ονομάζεται αερόβιος μεταβολισμός, ο οποίος χρησιμοποιεί γλυκόζη και οξυγόνο. Ολόκληρη αυτή η διεργασία βασίζεται στο αναπνευστικό σύστημα για την παροχή οξυγόνου σε επαρκές ποσότητες και στο κυκλοφορικό σύστημα, το οποίο με τη σειρά του πρέπει να είναι σε θέση να μεταφέρει όλα τα κύτταρα του οργανισμού.

Το εφεδρικό σύστημα του αερόβιου μεταβολισμού ονομάζεται αναερόβιος μεταβολισμός. Δεν χρειάζεται οξυγόνο αλλά είναι ελάχιστα αποδοτικό και παράγει μια μικρή μόνο ποσότητα ενέργειας. Η ενέργεια που παράγεται μέσω του αναερόβιου μεταβολισμού είναι 19 φορές μικρότερη από αυτή που παράγεται μέσω του αερόβιου μηχανισμού. Επιπλέον, ο αναερόβιος μεταβολισμός δεν μπορεί να παράγει ενέργεια για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Χωρίς επαρκές ποσότητες ενέργειας, τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού πεθαίνουν.

Η κυκλοφορική καταπληξία (shock) είναι μία κατάσταση γενικευμένης μεταστροφής της κυτταρικής λειτουργείας, από τον αερόβιο προς τον αναερόβιο μεταβολισμό, λόγω υποάδρευσης των κυττάρων των ιστών σε βαθμό τέτοιο ώστε η προσφορά οξυγόνου σε κυτταρικό επίπεδο να μην επαρκεί για την κάλυψη των μεταβολικών αναγκών τους. Το αποτέλεσμα είναι να καταρρέει η κυτταρική παραγωγή ενέργειας, να διαταράσσονται μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα οι κυτταρικές λειτουργείες και, τελικά, να επέρχεται ο θάνατος.

Για τη βελτιστοποίηση της επιβίωσης μετά από τραυματισμό, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση για τυχόν εμφάνιση της κυκλοφορικής καταπληξίας, να προσπαθούν πρωτίστως να αποτρέψουν την εμφάνιση της, αλλά και να την διορθώνουν αν έχει ήδη εκδηλωθεί.

Προνοσοκομειακή φάση

Η καλύτερη αντιμετώπιση του τραύματος θα ήταν η μείωση των ατυχημάτων και η πρόληψή τους μέσα από τη σωστή εκπαίδευση των πολιτών. Όμως εφόσον η εξάλειψη των ατυχημάτων και η μείωση κατά μεγάλο βαθμό θεωρείται σχεδόν απραγματοποίητο, η βασικότερη επιδίωξη παραμένει η βελτίωση της επιβίωσης μετά τον τραυματισμό. Στην Ελλάδα υπηρεσία μεταφοράς και αντιμετώπισης επειγόντων περιστατικών άρχισε να αναπτύσσεται μετά το 1985, λαμβάνοντας τη μορφή του σημερινού ΕΚΑΒ. Ο πολυτραυματίας θα πρέπει αρχικά να αντιμετωπίζεται στο τόπο που έγινε ο τραυματισμός με βάση τις αρχές προ νοσοκομειακής αντιμετώπισης πολυτραυματία ^[27] .

Κάθε κλήση για βοήθεια και κάθε τραυματίας έχει τις ιδιαιτερότητές του. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ευελιξία από τον διασώστη έτσι ώστε να αντιδράσει σωστά σε διάφορες καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος κατά τη προ νοσοκομειακή φροντίδα του του τραυματία. Εντούτοις, οι στόχοι παραμένουν οι ίδιοι:

1.Εξασφάλιση ασφαλούς πρόσβασης στον τραυματία.

2.Αναγνώριση και αντιμετώπιση των άμεσα απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων.

3.Προετοιμασία και διακομιδή του τραυματία στην πιο κοντινή μονάδα οπού είναι δυνατή η αντιμετώπιση των κακώσεων του στο μικρότερο δυνατό χρόνο.

Ως βασικό στοιχείο του προγράμματος Προνοσοκομειακής Υποστήριξης της Ζωής (PHTLS) είναι ότι η φροντίδα του τραυματία θα πρέπει να καθοδηγείται με βάση τη κρίση του διασώστη και όχι με βάση συγκεκριμένα πρωτόκολλα.

Πρωταρχικής σημασίας είναι η ασφάλεια του διασώστη και του λοιπού προσωπικού από εξωτερικούς κινδύνους και από τα λοιμώδη νοσήματα (χρήση γαντιών) και ακολούθως η ασφάλεια του τραυματία ^[28] .

Στην προνοσοκομειακή φάση είναι απαραίτητο να διασφαλίζεται ο αεραγωγός και η αναπνοή του πολυτραυματία, να ελέγχονται τα ζωτικά σημεία και το επίπεδο συνείδησης του τραυματία, καθώς και οι εξωτερικές αιμορραγίες με περίδεση ή πίεση πάνω στο τραύμα. Εξίσου σημαντικό είναι η εξασφάλιση περιφερειακών γραμμών για τη παροχή υγρών και φαρμάκων και η τοποθέτηση αυχενικού κηδεμόνα. Ακολουθεί η ακινητοποίηση του ασθενή σε φορείο και η άμεση μεταφορά του σε κατάλληλο νοσοκομείο αφού προηγουμένως έχει γίνει η κατάλληλη συνεννόηση από το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας (Ε.Κ.Α.Β.) Σε περίπτωση που εμπλέκονται στο συμβάν περισσότεροι από ένας πολυτραυματίας, είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί η βαρύτητά τους, ώστε να τεθεί κάποια προτεραιότητα στην εκτίμηση και αντιμετώπισή τους ^[29] .

Η αναγνώριση θα πρέπει να γίνει σύντομα και συχνά κάτω από ακραίες συνθήκες. Στην πράξη είναι εύκολο να αναγνωριστούν οι τραυματίες που έχουν πολύ σοβα ρές κακώσεις, το δύσκολο όμως είναι να αναγνωριστούν εκείνοι που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου με καλή όμως γενική κατάσταση.

Για το λόγο αυτό η CommitteeofTraumaoftheAmericanCollegeofSurgeons καθόρισε 4 κριτήρια: γενική κατάσταση, είδος κάκωσης, μηχανισμός κάκωσης και συνυπάρχοντες παράγοντες νόσου. Κλινικά εκτιμάται ότι ένας πολυτραυματίας είναι σε επικίνδυνη για τη ζωή του ή για την απώλεια μέλους κατάσταση, όταν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την ώρα του ατυχήματος, χτυπήθηκε με ταχύτητα μεγαλύτερη των 30χμ/ώρα, υπάρχει νεκρός συνεπιβάτης, η Α.Π. είναι <90mmHg , οι σφίξεις >130/λεπτό, οι αναπνοές του <10 ή >29 ανά λεπτό και το GCS είναι μικρότερο ή ίσο του 13.

Ανατομικά κριτήρια που δηλώνουν επικίνδυνη για τη ζωή του κατάσταση είναι:

• Διατιτραίνοντα τραύματα.
• Κατάγματα περισσότερα του ενός.
• Κάκωση νωτιαίου μυελού ή παράλυση.
• Ακρωτηριασμός πάνω από καρπό η ποδοκνημική.
• Εγκαύματα σε συνδυασμό με άλλες κακώσεις.
• Ηλεκτρικά εγκαύματα με ρεύμα υψηλής τάσης.

Μηχανισμός κάκωσης που υποδηλώνει επικίνδυνη για τη ζωή του κατάσταση:

Εκτίναξη από κινούμενο όχημα

Πτώση από ύψος >6 μέτρων

Επιβάτης χωρίς ζώνη ασφαλείας πάνω σε όχημα που ανετράπη

Πεζός, δικυκλιστής που εκτινάχθηκε

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι είναι απαραίτητη μια συστηματική «αρχική» εκτίμηση του πολυτραυματία η οποία θα επαναλαμβάνεται τακτικά. Η διαδικασία αυτή της αρχικής εκτίμησης περιλαμβάνει α) την προνοσοκομειακή εκτίμηση β) την ενδονοσοκομειακή διαλογή (Triage), γ) την πρωτοβάθμια εκτίμηση (ΑΒCDE), δ) την αναζωογόνηση, ε) τα βοηθήματα της πρωτοβάθμιας εκτίμησης και αναζωογόνησης, στ’) τη δευτεροβάθμια εκτίμηση, ζ) τα βοηθήματα της δευτεροβάθμιας εκτίμησης και η) την συνεχή παρακολούθηση και εκτίμηση πριν από τη θεραπεία.

 

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ