Ένας άντρας κάθεται σε έναν βράχο στο πλάι ενός χωματόδρομου σε μια μικρή οικιστική περιοχή. Μπροστά του, πεσμένο στο χώμα, βρίσκεται το ποδήλατό του. Φοράει κράνος και γάντια. Αίμα στάζει και από τους δύο αγκώνες του και σχηματίζει μια μικρή λιμνούλα στο έδαφος από κάτω του. Το πρόσωπό του είναι αιματοβαμμένο. Αυτοκίνητα σταματούν και άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια τους, σχηματίζοντας έναν κύκλο γύρω από τον άντρα. Έχει κληθεί ασθενοφόρο. Μία από τους οδηγούς παίρνει το φαρμακείο πρώτων βοηθειών από το πορτμπαγκάζ, ζητάει νερό από τους γείτονες και ξεκινάει να εξετάζει τον άντρα, αναθέτοντας καθήκοντα στους παρευρισκόμενους καθώς προχωρά.
Ρεαλιστική Εκτίμηση Σκηνής Έκτακτης Ανάγκης
Όλοι όσοι έχουν παρακολουθήσει μάθημα πρώτων βοηθειών έχουν ακούσει γι’ αυτές: Εκτιμήσεις σκηνής. Συνήθως συνοδεύονται από εύκολα ακρωνύμια, όπως SAFE ή τα διάσημα Πέντε Βήματα που έχουν σχεδιαστεί για να σε βοηθούν να θυμάσαι τα κρίσιμα βήματα μιας εκτίμησης σκηνής. Αλλά μερικές φορές φαίνονται λίγο μη ρεαλιστικά. Ποιος παίρνει τον χρόνο να Σταματήσει και να σκεφτεί, να Αξιολογήσει τη σκηνή, να Βρει τα απαραίτητα (όπως τηλέφωνο, φαρμακείο πρώτων βοηθειών, απινιδωτή) και να φορέσει Μέσα Προστασίας, πριν καν πλησιάσει το πιθανό θύμα; Αυτό είναι παράλογο, σωστά; Μπορεί να πεθαίνουν άνθρωποι!
Ασφάλεια Σκηνής και Εκτίμηση
Οι σκηνές ατυχημάτων μπορεί να είναι χαοτικές, ακόμα κι όταν υπάρχει μόνο ένα θύμα. Είναι εύκολο να αντιδράσεις αντί να δράσεις, και ακόμα πιο εύκολο να χαθείς και να χάσεις τη σειρά των απαραίτητων βημάτων. Για αυτό, κατά τη διάρκεια μαθημάτων πρώτης ανταπόκρισης, δίνουμε χρόνο σε ασκήσεις εκτίμησης σκηνής. Περνάμε από τις διαδικασίες και μαθαίνουμε τα βήματα που πρέπει να ακολουθούμε. Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις, αλλά κάποια βήματα είναι πάντα απαραίτητα και η τήρηση της ίδιας σειράς βοηθά να μην παραλείψουμε κάτι κρίσιμο:
-
Πάρε μια ανάσα. Σκέψου. Δεν παίρνει πολύ χρόνο, αλλά μπορεί να σου εξοικονομήσει χρόνο αργότερα, αποτρέποντας να ξεχάσεις κάτι σημαντικό.
-
Αξιολόγησε την κατάσταση από απόσταση. Θυμήσου: η δική σου ασφάλεια είναι προτεραιότητα. Αν τραυματιστείς, δεν θα μπορείς να βοηθήσεις. Κάνε ό,τι μπορείς για να κάνεις τη σκηνή ασφαλή για σένα, το θύμα και τους παρευρισκόμενους. Αυτό μπορεί να σημαίνει να σταθμεύσεις το αυτοκίνητό σου με τρόπο που να μπλοκάρει την κυκλοφορία, να βάλεις προειδοποιητικά σήματα, να κλείσεις τον γενικό διακόπτη ρεύματος ή να ανοίξεις ένα παράθυρο. Μπορεί ακόμη να σημαίνει να μην κάνεις τίποτα και να περιμένεις την πυροσβεστική.
-
Σκέψου τι έχεις και τι χρειάζεσαι. Αν δεν έχεις αυτό που χρειάζεσαι, σκέψου τον ταχύτερο τρόπο να το αποκτήσεις. Έχεις φαρμακείο πρώτων βοηθειών στο αυτοκίνητο; Φέρε το. Έχεις γάντια; Φόρεσέ τα. Αν όχι, έχεις απολυμαντικό χεριών; Νερό; Σαπούνι; Χαρτομάντηλα;
-
Χρησιμοποίησε τους παρευρισκόμενους. Αν λείπει κάτι, ζήτησέ το από αυτούς. Ζήτησέ τους να καλέσουν ασθενοφόρο ή να ενημερώσουν την οικογένεια του θύματος. Βάλε τους να ελέγξουν την κυκλοφορία ή να δείξουν στους διασώστες πού να πάνε. Μπορεί να είσαι ο μόνος που ξέρει τι πρέπει να γίνει, αλλά δεν σημαίνει ότι είσαι ο μόνος που μπορεί να το κάνει.
-
Έχεις πολλαπλά θύματα ή πολλαπλούς τραυματισμούς; Εντόπισε πρώτα τις πιο άμεσα απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις και ξεκίνα από εκεί. Και πάλι, αξιοποίησε τους παρευρισκόμενους όπου είναι δυνατό.
-
Εκτίμησε την υγεία του θύματος.
-
Συστήσου και ξεκίνα συζήτηση. Ποιος είναι; Πώς νιώθει; Τι συνέβη; Ήταν μόνος; Ποιος τον περιμένει; Έχει τηλέφωνο ή αριθμό για να ειδοποιήσεις την οικογένειά του;
-
Αν δεν ανταποκρίνεται, ποιο είναι το επίπεδο αντίδρασής του; Ανοίγει τα μάτια όταν του μιλάς; Αντιδρά στον πόνο; Ή είναι εντελώς αναίσθητος;
-
Έλεγξε αναπνοή και σφυγμό. Αν δεν υπάρχουν, ξεκίνα ΚΑΡΠΑ. Αν μιλάει, προφανώς έχει σφυγμό.
-
Ποιο είναι το χρώμα του δέρματος; Φυσιολογικό ή αφύσικα χλωμό; Τα άκρα είναι χλωμά ή μελανιασμένα; Τα χείλη;
-
Αν χρειάζεται, έλεγξε αιμορραγία ή μώλωπες – όσο γίνεται χωρίς να τον μετακινήσεις.
-
Σενάρια Έκτακτης Ανάγκης στην Πραγματικότητα
Σενάριο 1
Σε στενό δρόμο, ένας οδηγός αγροτικού προσπαθεί να προσπεράσει ένα παλιό βαν και ένα μικρό σεντάν λίγο πριν από μια κλειστή αριστερή στροφή. Μετά τη στροφή, μια αγέλη γαϊδάρων διασχίζει τον δρόμο. Ο οδηγός στρίβει απότομα για να τους αποφύγει, σπρώχνοντας το σεντάν εκτός δρόμου. Η γυναίκα οδηγός χάνει τον έλεγχο και το αυτοκίνητο καταλήγει δύο μέτρα κάτω, με το μπροστινό μέρος κολλημένο σε δέντρο. Το παιδί που στεκόταν ανάμεσα στα εμπρός καθίσματα εξαφανίζεται από το οπτικό πεδίο. Ο ηλικιωμένος οδηγός του βαν αντιδρά αργά και χτυπά το σεντάν στο πίσω μέρος, στέλνοντάς το απέναντι στον δρόμο. Η πρόσκρουση χτυπάει το κεφάλι του στο τιμόνι και μένει αναίσθητος. Καθώς πλησιάζουν άλλα αυτοκίνητα, ο οδηγός του αγροτικού βγαίνει παραπατώντας. Κάποιο υγρό τρέχει από κάτω από το όχημα.
Αν βρεθείς στη σκηνή, τι κάνεις; Από πού ξεκινάς;
-
Πάρε ανάσα. Σκέψου! Πρώτα καλέστε τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
-
Βελτίωσε την ασφάλεια: Μπορείς να μπλοκάρεις τον δρόμο; Να προειδοποιήσεις την κυκλοφορία και από τις δύο πλευρές; Τι είναι το υγρό που στάζει από το αγροτικό; Νερό συμπύκνωσης ή λάδι/βενζίνη; Υπάρχει φωτιά ή σπίθες που να αυξάνουν τον κίνδυνο;
-
Βρες υλικά πρώτων βοηθειών: Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει – κουβέρτες, νερό, εργαλεία.
-
Τριάζ (προτεραιότητα θυμάτων):
-
Ο οδηγός του αγροτικού: Αντιδρά σε ερωτήσεις; Φαίνονται τραυματισμοί; Υπάρχει πιθανότητα κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης; Αν όχι, άφησέ τον με κάποιον να τον προσέχει.
-
Ο ηλικιωμένος στο βαν: Αναπνέει; Έχει σφυγμό; Υπάρχει έντονη αιμορραγία; Αν όχι, φρόντισε την αιμορραγία και άφησέ τον υπό επίβλεψη.
-
Η γυναίκα και το παιδί στο σεντάν: Μπορείς να ανοίξεις την πόρτα; Έχουν ανοίξει οι αερόσακοι; Αν όχι, πλησίασε από πίσω. Έλεγξε τραύματα, πρόσφερε ό,τι βοήθεια μπορείς, χωρίς να τους μετακινήσεις εκτός αν απειλούνται από μεγαλύτερο κίνδυνο.
-
Σενάριο 2 – Στο γραφείο
Μια συνηθισμένη μέρα στη δουλειά. Ένας συνάδελφος, γύρω στα πενήντα, φαίνεται χλωμός. Γυρίζει στο γραφείο του αλλά σχεδόν καταρρέει στην καρέκλα. Ιδρώνει, νιώθει ζάλη και ναυτία.
Πώς σχετίζεται εδώ η εκτίμηση σκηνής;
-
Σταμάτα, ανάσα και σκέψου: Μήπως πρόκειται για καρδιακή προσβολή; Ίσως. Αλλά μπορεί να είναι τροφική δηλητηρίαση ή κρίση πανικού.
-
Εκτίμηση σκηνής: Ο χώρος πιθανότατα δεν έχει άμεσους κινδύνους. Όμως, αν καταρρεύσει πίσω από το γραφείο, μπορείς να τον προσεγγίσεις; Μπορεί να χτυπήσει σε έπιπλα; Μετακίνησέ τον αν χρειάζεται για να προλάβεις χειρότερα.
-
Βρες: Βοήθεια, τηλέφωνο, φαρμακείο, Απινιδωτή (AEΑ).
-
Έξτρα:
-
Κάδος ή σακούλα σε περίπτωση εμετού.
-
Στυλό και χαρτί για σημειώσεις.
-
Ρολόι για μέτρηση σφυγμών/αναπνοής.
-
Αν υπάρχει και ξέρεις να χρησιμοποιήσεις: πιεσόμετρο ή παλμικό οξύμετρο.
-
Ιατρικό ιστορικό, φάρμακα, στοιχεία συγγενών.
-
-
Εκτίμηση: Γεγονότα, συνείδηση, σφυγμός, αρτηριακή πίεση αν γίνεται. Εξέτασε αλλεργίες, φάρμακα, προϋπάρχουσες παθήσεις. Αν υπάρχει ανησυχητικό εύρημα ή αμφιβολία → κάλεσε ασθενοφόρο.
Συμπέρασμα
Τα περιστατικά και τα ατυχήματα μπορεί να είναι χαοτικά και κατακλυσμιαία. Ωστόσο, το να ξέρεις από πού να ξεκινήσεις μπορεί να σε βοηθήσει να δράσεις αποτελεσματικά και να αποτρέψεις τα χειρότερα, για σένα και για τα θύματα. Το να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου σε συγκεκριμένα βήματα – όσο τεχνητά κι αν φαίνονται στην τάξη – μπορεί μια μέρα να σώσει μια ζωή. Ίσως και τη δική σου.
Συγγραφέας: Astrid de Jage
Πηγή: Scene Assessment in the Real World
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
